Kościół Znalezienia Krzyża Świętego w Grodnie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne |
drobne merytoryczne |
||
Linia 34: | Linia 34: | ||
|data reaktywacji = |
|data reaktywacji = |
||
|poprzednie wyznanie = |
|poprzednie wyznanie = |
||
|fundator =Zygmunt III Waza, Hieronim Wołłowicz, Lew Sapieha, Andrzej Woyna, Aleksander Massalski, Andrzej Kazimierz Eysmontt |
|fundator =Anna z Druckich-Sokolińska Piotrowa Kroszyńska, Zygmunt III Waza, [[Hieronim Wołłowicz]], [[Lew Sapieha]], [[Andrzej Woyna]], [[Aleksander Massalski]], Barbara Bądzyńska, Mikołaj Grochowski, [[Paweł Wołłowicz]], [[Andrzej Wołłowicz]], [[Hrehory Massalski]], [[Andrzej Kazimierz Eysmontt]] |
||
|zniszczona przez = |
|zniszczona przez = |
||
|plan świątyni = |
|plan świątyni = |
Wersja z 16:34, 23 lut 2017
kościół parafialny | |||||||||||||||||
Kościół Znalezienia Krzyża Świętego | |||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||||||||||
Adres |
{{{adres}}} | ||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||
Wezwanie |
Znalezienie Krzyża Świętego | ||||||||||||||||
Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||
Cudowne wizerunki |
obraz Matki Boskiej Messyńskiej | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Białorusi | |||||||||||||||||
53°40′30,0000″N 23°49′49,0800″E/53,675000 23,830300 |
Kościół Znalezienia Krzyża Świętego w Grodnie – kościół bernardynów, wybudowany w latach 1595-1617. Jest to trójnawowa bazylika z półkoliście zamkniętym prezbiterium.
Historia
Najstarszą częścią kościoła jest gotyckie prezbiterium z lat 1595-1600, które wzorowane było na grodzieńskiej Farze Witoldowej[1]. W 1601 roku fundację bernardyńską zatwierdził król Zygmunt III Waza, który przekazał na budowę 3200 florenów. Kolejnym etapem, było wzniesienie w latach 1602-1617 nowej nawy głównej przez muratorów z Lublina, przez co świątynia ta jest najstarszym przykładem przerzutu architektury lubelskiej na ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego[1]. Legenda głosi, że przebudowę tę sfinansowano z datków żołnierzy wracających po zdobyciu Smoleńska w 1611 roku podczas wojny polsko-rosyjskiej, którzy ofiarowali po talarze od końskiego kopyta. Na pamiątkę tego zdarzenia herby fundatorów umieszczono w głównej nawie. Kościół konsekrował biskup wileński Eustachy Wołłowicz w dniu 13 maja 1618 roku.
Budynek został częściowo zniszczony w 1656 podczas najazdu moskiewskiego. Zespół kościoła i klasztoru wyremontowano i rozbudowano w latach 1679-1686. Prace częściowo sfinansował wojewoda wileński Michał Pac, który po uzyskaniu zgody na budowę na gruntach klasztoru drewnianego pałacu zobowiązał się zbudować domek loretański przy kościele. W 1680 roku zbudowano nowy ołtarz główny. W 1685 roku powstała obecnie istniejąca parawanowa fasada[1]. Po 1753 roku dokonano przebudowy dwóch górnych pięter wieży w stylu wileńskiego baroku. W latach 1780-1790 wybudowano przed fasadą czworoboczną kruchtę. W 1794 roku konwent grodzieński przekazał na potrzeby obrony Rzeczpospolitej 26,4 kg srebra. W poł. XIX w., po kasacie klasztoru bernardynów przez władze carskie, przy kościele utworzono parafię. Sam kościół - pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego - był nieprzerwanie czynny.
Architektura
Kościół ten, a ściślej korpus nawowy, wykazuje cechy stylistyczne łączące go z kościołem bernardynów w Lublinie i poprzez nią do kolegiaty w Zamościu, m.in. wskazują na to pilastry wnętrza, filar na osi chóru, bliźniacze okna, układ chóru, arkadowo-pilastrowy system elewacji. Wieża została nadbudowana po połowie XVIII wieku w stylu baroku wileńskiego, jednak sam kościół prezentuje wcześniejsze barokowe cechy stylistyczne.
Dwukondygnacyjny klasztor tworzy wraz z kościołem zamkniętą całość. W XVII i XVIII w. w klasztorze tym odbywały się sejmiki powiatu grodzieńskiego. Po II wojnie światowej w budynku klasztornym mieściły się laboratoria, biura sądowe i stacja sanitarno-epidemiologiczna. Od sierpnia 1990 roku obiekt jest siedzibą miejscowego Wyższego Seminarium Duchownego.
Wnętrze
- zespół 14 ołtarzy z XVIII wieku
- Ołtarz główny z 1680 roku
- w prawej nawie znajduje się słynący cudami obraz Matki Boskiej Messyńskiej z połowy XVII wieku, który pochodzi z kościoła brygidek w Grodnie
- stiukowe dekoracje w kaplicy Matki Boskiej Loretańskiej
- ambona w stylu klasycystycznym
- cenne kute kraty
- tablica na cześć pisarki Elizy Orzeszkowej, która w 1894 roku zawarła tutaj związek małżeński
-
Fasada frontowa -
Prezbiterium -
Kościół wg N. Ordy -
Widok na klasztor i kościół -
Wnętrze świątyni -
Ołtarz główny -
Ołtarz -
Ołtarze boczne -
Ołtarz boczny -
Tablica Eysmontowska
Bibliografia
- Kościół Znalezienia Krzyża Św. i klasztor Bernardynów w Grodnie - Zdjęcia i opis na stronie Radzima.org
- Parafie diecezji grodzieńskiej
- Seminarium Maius Grodniense - Historia
- Dorota Piramidowicz, Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, cz. IV, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa trockiego, t. 1, Kościoły i klasztory Grodna, opr. Maria Kałamajska-Saeed, Dorota Piramidowicz, Kraków 2012, ss. 267, il. 378 (rozdział: Kościół p.w. Znalezienia Krzyża Św. i klasztor pobernardyński w Grodnie, s. 19-88, il. 1-278).
- Dorota Piramidowicz, Etapy budowy pobernardyńskiego kościoła w Grodnie, w: Sztuka ziem wschodnich Rzeczypospolitej XVI-XVIII w., Lublin 2000, s. 393-426, il. 1-12
- Dorota Piramidowicz, Wpływ wileńskiego baroku na architekturę i wyposażenie kościoła bernardynów w Grodnie, „Biuletyn Historii Sztuki”, nr 3-4, R. LXXIII, 2011, s. 439-452, il. 1-13
- ↑ a b c Dorota Piramidowicz, Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, cz. IV, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa trockiego, t. 1, Kościoły i klasztory Grodna, opr. Maria Kałamajska-Saeed, Dorota Piramidowicz, Kraków 2012, ss. 267, il. 378 (rozdział: Kościół p.w. Znalezienia Krzyża Św. i klasztor pobernardyński w Grodnie, s. 19-88, il. 1-278).