I Korpus Polski w Rosji: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
ilustracja |
drobne redakcyjne, ilustracja |
||
Linia 33: | Linia 33: | ||
|www = |
|www = |
||
}} |
}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Plik:Józef Dowbor-Muśnicki.PNG|thumb|gen. Józef Dowbor-Muśnicki]] |
|||
'''I Korpus Polski w Rosji''' – [[Związek taktyczny|wyższy związek taktyczny]] [[Wojsko Polskie na Wschodzie (1914–1920)|Wojska Polskiego na Wschodzie]]. |
'''I Korpus Polski w Rosji''' – [[Związek taktyczny|wyższy związek taktyczny]] [[Wojsko Polskie na Wschodzie (1914–1920)|Wojska Polskiego na Wschodzie]]. |
||
Linia 52: | Linia 56: | ||
== Organizacja i obsada personalna korpusu == |
== Organizacja i obsada personalna korpusu == |
||
⚫ | |||
{{Kategoria główna|Oficerowie I Korpusu Polskiego w Rosji}} |
{{Kategoria główna|Oficerowie I Korpusu Polskiego w Rosji}} |
||
[[Dowództwo]] |
[[Dowództwo]] |
||
Linia 77: | Linia 81: | ||
* [[1 Pułk Inżynieryjny (WP na Wschodzie)|1 Pułk Inżynieryjny]] |
* [[1 Pułk Inżynieryjny (WP na Wschodzie)|1 Pułk Inżynieryjny]] |
||
* pododdziały pomocnicze |
* pododdziały pomocnicze |
||
*[[Legia Rycerska]] |
|||
⚫ | |||
Inni: |
Inni: |
||
* oficer oświatowy - płk [[Tadeusz Miciński]]<ref>E. Flis, "Polskość jest wyznaniem” – Miciński w przededniu i w dobie Wielkiej Wojny, w: Pierwsza wojna światowa w literaturze polskiej i obcej, red. E. Łoch, Lublin 2004, s. 157</ref> |
* oficer oświatowy - płk [[Tadeusz Miciński]]<ref>E. Flis, "Polskość jest wyznaniem” – Miciński w przededniu i w dobie Wielkiej Wojny, w: Pierwsza wojna światowa w literaturze polskiej i obcej, red. E. Łoch, Lublin 2004, s. 157</ref> |
Wersja z 10:03, 7 kwi 2017
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie | |
Rozformowanie | |
Tradycje | |
Rodowód | |
Dowódcy | |
Pierwszy |
gen. por. Józef Dowbor-Muśnicki |
Działania zbrojne | |
I wojna światowa Wojna domowa w Rosji | |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Rodzaj sił zbrojnych |
I Korpus Polski w Rosji – wyższy związek taktyczny Wojska Polskiego na Wschodzie.
I Korpus liczył 15 stycznia 1918 roku 29 000 żołnierzy, zaś w maju 23 661 żołnierzy. Żołnierze I Korpusu nazywani są Dowborczykami od nazwiska dowódcy generała Józefa Dowbor-Muśnickiego.
Formowanie korpusu
Korpus sformowany został 24 lipca 1917 na Białorusi z żołnierzy polskich wywodzących się z armii rosyjskiej służących we Froncie Zachodnim i Froncie Północnym (Białoruś, Polesie, Litwa, Łotwa), z inicjatywy Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego. Dowodzony przez generała Józefa Dowbora-Muśnickiego mianowanego 6 sierpnia 1917 przez gen. Ławra Korniłowa na wniosek Naczpolu.
Formowanie Korpusu przebiegało w skomplikowanej atmosferze. Armia rosyjska ponosiła na froncie liczne klęski. Wewnątrz kraju, na skutek rewolucji bolszewickiej zaznaczało się ogólne rozprzężenie. Nieprzyjazny stosunek do tworzenia Korpusu zajęła również lewica polska w Rosji. Gen. J. Dowbor-Muśnicki przystąpił energicznie do tworzenia Korpusu. Wyższą kadrę oficerską kompletował osobiście. Podstawą jego tworzenia była Dywizja Strzelców Polskich.
Działania korpusu
Zgodnie z założeniami Korpus miał wraz z osiągnięciem gotowości bojowej być skierowany na front walki z Niemcami. Jednak sytuacja na froncie i wewnątrz Rosji spowodowała, że zadania Korpusu zostały zmienione. Korpus na front przeciw Niemcom nie został skierowany. Gen. Dowbor widział zbliżający się konflikt z władzą bolszewicką, stał jednak na stanowisku niemieszania się w wewnętrzne sprawy Rosji. Zaproponował więc dowództwu bolszewickiemu umowę rozlokowania sił I Korpusu, co miało stanowić podstawę do zawarcia rozejmu do czasu ostatecznego wyjaśnienia sytuacji na froncie.
Wobec postawienia przez bolszewików warunków nie do zaakceptowania przez dowództwo I Korpusu doszło do walk Korpusu z oddziałami Gwardii Czerwonej. W walkach tych, na początku lutego 1918, siły Korpusu odniosły kilka zwycięstw, z których najważniejsze to walki o Bobrujsk i zdobycie 29 stycznia 1918 twierdzy w Bobrujsku, obsadzonej przez 7 tysięczną załogę bolszewicką. 19 lutego 1918 Polacy zdobyli Mińsk Litewski. Walki polsko-bolszewickie w tym czasie toczono również m.in. pod Tatarką, Osipowiczami i wielu innych regionach. Po zawarciu traktatu brzeskiego władze niemieckie postanowiły doprowadzić do likwidacji Korpusu. Gen. Dowbor próbował lawirować opierając się na autorytecie Rady Regencyjnej. Mimo oporu konspiracyjnego organizacji piłsudczyków z Leopoldem Lisem-Kulą i Melchiorem Wańkowiczem na czele rozpoczął się proces likwidacji Korpusu.
21 maja 1918 Korpus został rozbrojony przez oddziały niemieckie w twierdzy w Bobrujsku (którą w tym czasie kontrolował), po uznaniu zwierzchnictwa Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego i żądaniu kapitulacji przedstawionym przez dowództwo niemieckie. Ostatni transport wojsk Korpusu opuścił Bobrujsk 8 lipca 1918. Żołnierze Korpusu po rozbrojeniu przybyli w większości do Warszawy, gdzie odegrali znaczącą rolę w odzyskaniu niepodległości, a następnie weszli w skład powstającego Wojska Polskiego. Jesienią 1918 Dowborczycy włączyli się do organizacji oddziałów Wojska Polskiego, stając się kadrą wielu pułków.
W Bobrujsku, na miejscowym cmentarzu wojennym, istniał wysoki kopiec z krzyżem na szczycie pod którym zostało pochowanych około 2 tysiące polskich żołnierzy I Polskiego Korpusu. Obecnie nie pozostał po nim najmniejszy ślad. Replika tego kopca, znacznie pomniejszona, znajduje się na cmentarzu Powązkowskim. W dwudziestoleciu międzywojennym byli tutaj chowani Dowborczycy.
Organizacja i obsada personalna korpusu
- Z tym tematem związana jest kategoria:
- dowódca - gen. por. Józef Dowbor-Muśnicki
- zastępca dowódcy - gen. por. Aleksander Karnicki
- szef sztabu - gen. mjr Władimir Agapiejew (Rosjanin)
- kwatermistrz - płk Zygmunt Rymkiewicz
- intendent - płk Blinow (R)
- naczelny inżynier - ppłk Bolesław Jaźwiński
- szef sanitarny i naczelny chirurg - gen. mjr Stanisław Gurbski
- naczelny lekarz - inspektor sanitarny
- gen. dr Aleksander Bernatowicz (1917-1918)
- dr Bronisław Malewski (1918)
- 1 Dywizja Strzelców Polskich - gen. Gustaw Ostapowicz
- 2 Dywizja Strzelców Polskich - gen. Józef Szamota
- 3 Dywizja Strzelców Polskich - gen. Wacław Iwaszkiewicz
- 1 Dywizja Ułanów - płk Zygmunt Łempicki
- Brygada Rezerwowa - gen. Józef Pawłowski
- 1 Brygada Artylerii - płk Kazimierz Pławski
- 2 Brygada Artylerii - płk Tadeusz Jastrzębski.
- dywizjon moździerzy - ppłk Bolesław Bohusz-Siestrzeńcewicz
- 1 dywizjon artylerii ciężkiej - płk Edward Malewicz (od 6 II 1918 - kpt. Wiktor Poźniak[1])
- dywizjon parkowy
- 1 Pułk Inżynieryjny
- pododdziały pomocnicze
- Legia Rycerska
Inni:
- oficer oświatowy - płk Tadeusz Miciński[2]
- służba duszpasterska - ks. Jan Pajkert[3][4].
Umundurowanie żołnierzy korpusu
Przepisy mundurowe z 25 maja 1918
- Czapka - wzoru rosyjskiego z sukna koloru ochronnego (zielonego), z prostym daszkiem i orzełkiem wysokości 4 cm.
- Hełm - francuski z białym orłem wysokości 2 cm i amarantową obwódką szerokości 1cm.
- Kurtki: frencz lub bluza z kieszeniami.
- Spodnie - koloru ochronnego
- w jeździe, artylerii, sztabach, inżynierii i straży polowej – granatowe
- w autopolu – czarne.
- Naramienniki - koloru ochronnego z obszyciem
- białym - w sztabach i zarządach
- z żółtym kantem - u oficerów straży polowej
- artyleria piesza – biały
- straż polowa - akselbant podwójny żółty
- jazda - biały z amarantem
- amarantowy – w 1, 5 i 9 pułku strzelców, w 1 pułku rezerwowym, pułku inżynieryjnym i radiotelegrafie
- biały - w 2, 6 i 10 pułku strzelców
- żółty - w 3, 7 i 11 pułku strzelców
- niebieski - w 4, 8 i 12 pułku strzelców oraz służbie zdrowia
- czarny - w artylerii pieszej
- pomarańczowy - w poczcie polowej i telegrafie
- czerwony - sztaby oprócz generalnego
- granatowy - ogólnie piechota
- Wypustki i odznaki stopni na rękawach:
- amarantowe – 1 Dywizja Strzelców, artyleria, telegraf
- brązowe:– 2 Dywizja Strzelców,
- żółte - 3 Dywizja Strzelców, radio
- niebieskie - 1 i 2 pułk rezerwowy
- czarne - pułk inżynieryjny
- białe - służba zdrowia i sztaby
- Lampasy oficerów:
- pojedynczy amarantowy szerokości 2 cm - piechota, sztaby, służba zdrowia, poczta, sądownictwo i artyleria piesza
- podwójny czarny z amarantowym kantem - pułk inżynieryjny i inżynier korpusu
- podwójny amarantowy z żółtym kantem - radio i straż polowa
- podwójny amarantowy - w 1 pułku ułanów
- podwójny biały - w 2 pułku ułanów
- podwójny żółty - w 3 pułku ułanów
- Patki na kołnierzu z cyfrą lub znaczkiem
nakładane koloru ochronnego z wypustką:
- amarantowa - 1 Dywizja Strzelców, poczta i telegraf
- brązowa - 2 Dywizja Strzelców
- żółta - 3 Dywizja Strzelców i radio
- niebieska - Brygada Rezerwowa i służba zdrowia
- czarna - pułk inżynieryjny, autopol
- biała - sztaby
- patka czarna z amarantową obwódką - w artylerii
- kołnierz aksamitny czarny z amarantową obwódką, patka amarantowa z 2 srebrnymi toporami- w inżynierii korpusu
- kroju ułańskiego amarantowo-żółte ze srebrnymi orzełkami - w straży polowej
- fioletowe ze srebrnym guzikiem - korpus sądowy
- wzoru ułańskiego amarantowo granatowe - jazda
- ochronne z granatową wypustką - piechota
Kolorowe rabaty przepisane były tylko do munduru galowego. Była to jedyna różnica pomiędzy mundurem polowym a galowym. Generałowie i artyleria konna nosili rogatywki.
- dla odróżnienia rang i stopni wojskowych wprowadzić na bluzach i płaszczach kąty z galonu złotego lub srebrnego dla oficerów i z amarantowej taśmy dla żołnierzy: galon i taśma powinny być szerokości 3/4 cm, kąty powinny być proste, zwrócone do dołu z bokami długości 5 cm, kąty należy naszywać na lewym rękawie pośrodku w odległości 10 cm od wszycia rękawa, odległość pomiędzy kątami 3/4 cm.
- szeregowcy - powinni mieć kąty takie jak kaprale z taśmy amarantowej lecz zwrócone do góry,
- kaprale (starsi szeregowcy) powinni mieć jeden kąt z taśmy amarantowej,
- młodsi podoficerowie - powinni mieć dwa kąt z taśmy amarantowej,
- starsi podoficerowie - powinni mieć trzy kąt z taśmy amarantowej,
- sierżanci - powinni mieć cztery kąt z taśmy amarantowej,
- podchorążowie - powinni mieć kąty sierżantów lub starszych podoficerów, stosownie do urzędów, z wszytym w otworze górnego kąta galonem srebrnym,
- chorążowie - powinni mieć jeden kąt z galonu srebrnego,
- podporucznicy - powinni mieć dwa kąty z galonu srebrnego,
- porucznicy - powinni mieć trzy kąty z galonu srebrnego,
- podkapitanowie - powinni mieć cztery kąty z galonu srebrnego,
- kapitanowie - powinni mieć pierwszy od góry kąt złoty i pozostałe trzy srebrne.
- podpułkownicy - powinni mieć dwa kąty złote,
- pułkownicy – powinni mieć trzy kąty złote.
- generałowie — kąty złote wzoru huzarskiego: - jeden u generałów podporuczników, - dwa u generałów poruczników, - trzy u generałów broni[5].
Związek Żołnierzy I Korpusu Polskiego
W okresie II RP do 1939 działał Związek Żołnierzy I Korpusu Polskiego, mający siedzibę przy ul. Aleje Jerozolimskie 93 w Warszawie[6].
- ↑ Bagiński 1921 ↓, s. 209.
- ↑ E. Flis, "Polskość jest wyznaniem” – Miciński w przededniu i w dobie Wielkiej Wojny, w: Pierwsza wojna światowa w literaturze polskiej i obcej, red. E. Łoch, Lublin 2004, s. 157
- ↑ Wiktor Cygan: U boku Rosji. Służba duszpasterska polskich formacji wojskowych podczas I wojny światowej. 2011-05-21. [dostęp 2015-04-09].
- ↑ Bogusław Szwedo. Ks. pułkownik Jan Pajkert (1887–1964) – kapłan diecezji sandomierskiej, dziekan I Korpusu Polskiego, Naczelny Kapelan Wojsk Polskich. „Nasza Służba”, s. 12, Nr 7 z 1-15 kwietnia 2014. Ordynariat Polowy Wojska Polskiego.
- ↑ Henryk Bagiński Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920 str 164 - 165
- ↑ Ze świata kombatanckiego. „Naród i Wojsko”, s. 12, Nr 4 z 15 lutego 1939.
Bibliografia
- Henryk Bagiński: Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa. Zakłady Graficzno-Wydawnicze „Książka”, 1921.
- Kazimierz Krajewski: Nie tylko Dowborczycy Biuletyn IPN, nr.1-2, 2009
- Wacław Lipiński: Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905-1918, Wolumen, Warszawa 1990, ISBN 83-85218-00-9