Bitwa pod Świecinem

Bitwa pod Świecinem

wojna trzynastoletnia
Czas	{{{czas}}}
Miejsce	niedaleko Świecina
Terytorium	Pomorze Gdańskie 54°43′32,48″N 18°10′14,77″E
Wynik	zwycięstwo wojsk polskich
Strony konfliktu
Królestwo Polskie Związek Pruski zakon krzyżacki Księstwo Pomorskie
Dowódcy
Piotr Dunin Maciej Hagen † Johann Maydenburg† Paweł Jasieński Fritz Raweneck † Kaspar Nostyc Eryk II Kaspar Warnsdorf † Fritz Hohennest † Stefan Schönaich †
Siły
2 000 2 700
Straty
250 1 000 zabitych, 70 jeńców
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

{{Wojna infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | commons = | czas = | współrzędne = | opis grafiki = Nieznane pola: "data" oraz "opis".

Bitwa pod Świecinem — starcie zbrojne, które miało miejsce 17 września 1462 roku.

Husycki wóz bojowy (replika) tworzący po połączeniu obóz warowny

Tabor warowny (ok. 1480 r.)

Pomnik bitwy we wsi Świecino

Sytuacja ogólna przed bitwą

Na początku wojny trzynastoletniej toczącej się pomiędzy wojskami zakonu krzyżackiego (głównie wojska zaciężne) a wojskami polskimi króla Kazimierza Jagiellończyka, polskie pospolite ruszenie z Wielkopolski liczące prawie 21 tys. ludzi, wspierane wojskami nadwornymi, poniosło klęskę w bitwie pod Chojnicami 18 września 1454 roku. Bitwa ta wykazała brak zdolności dowódczych młodego króla oraz niskie walory rycerzy z pospolitego ruszenia, które od kilkudziesięciu lat nie uczestniczyło w wojnach.

Polacy w połowie 1462 roku kontrolowali w Prusach już tylko Żuławy z Gdańskiem, Elbląg, Frombork, połowę ziemi chełmińskiej, południowe Pomorze i Nidzicę. Nowo uchwalony podatek w Polsce oraz pomoc finansowa miast pruskich, których mieszkańcy pragnęli przyłączenia do Polski, umożliwiły królowi polskiemu zaciąg wojsk zawodowych. Ich nowym dowódcą został doświadczony dowódca wojsk zaciężnych – burgrabia krakowski Piotr Dunin, który dokonał desantu na Sambię i odblokował oblężony Frombork.

10 września 1462 roku Dunin wyruszył na czele 1 500-2 000 żołnierzy w kierunku Pucka i Lęborka, które zamierzał zdobyć. Krzyżacy pod Lęborkiem dysponowali prawie 2 700 żołnierzami. Ich dowódca – Fritz Raweneck liczył również na pomoc 600 ludzi jazdy Eryka II, księcia słupskiego, będących już w drodze. Do Dunina natomiast dołączył spory oddział zaciężnych z Gdańska (o którym jednak krzyżacy się nie dowiedzieli). Z Torunia wyruszył też jako wsparcie dla Polaków oddział kawalerii zaciężnej w sile 500 żołnierzy.

Bitwa

Nocą z 16/17 września Dunin założył obóz obronny typu husyckiego pod wsią Świecino. Otoczony przez krzyżaków mógł liczyć tylko na doświadczenie swych zawodowych żołnierzy. Na polecenie krzyżaków miejscowi chłopi zatarasowali wszelkie drogi ucieczki. Nieprzyjaciel postanowił szybko i całkowicie rozprawić się z wojskami polskimi, licząc na znaczną przewagę i wiedząc o spodziewanych posiłkach z Torunia. Wstrzymał jednak atak dostrzegając, że siły są wyrównane, a Polacy zdołali się okopać w taborze. Pierwszy zaatakował Dunin, który dysponując mniej licznym oddziałem konnicy, sprowokował kontratak krzyżaków. Jazda polska wycofała się i umożliwiła ostrzał jazdy krzyżackiej przez ukrytych w lesie i trzcinach kuszników. Jej pogrom umożliwił Duninowi atak na słabo jeszcze umocniony obóz krzyżacki. Bitwa była zacięta, lecz po śmierci dowódcy Rawenecka, wojska krzyżackie załamały się – część się od razu poddała (ok. 70 ludzi), a reszta rzuciła do ucieczki.

Ponieważ wszystkie drogi wcześniej zostały zablokowane, a konnica krzyżacka prawie całkowicie zniszczona, pogrom uciekających był przesądzony. Przyjmuje się, że zginęło ponad 75% wojsk krzyżackich.

Pod koniec bitwy pojawiły się posiłki Eryka Pomorskiego, jednak widząc porażkę krzyżaków, szczeciński książę nie zaatakował, natomiast zaatakowali Polacy, zmuszając jego wojska do ucieczki.

Po bitwie

Bitwa ta uważana jest przez historyków za punkt zwrotny w działaniach wojny trzynastoletniej, ponieważ wkrótce po niej wojska polskie rozpoczęły ofensywę, spychając krzyżaków do obrony. Bitwa wykazała zdolności polskiego dowódcy i pozbawiła nieprzyjaciela wojsk na lewym brzegu Wisły. W lipcu 1463 Dunin rozpoczął oblężenie zamku Gniew, który padł w styczniu 1464 r., co przywróciło komunikację między Gdańskiem i Królestwem Polskim, a jednocześnie zablokowało zakonowi drogę na zachód Europy.

Link do strony o rekonstrukcji

• Inscenizacja bitwy pod Świecinem

Bibliografia

• Der Stadt Dantzig Historische Beschreibung herausgegeben von Reinhold Curicke und Georg Reinhold Curicke
• Edmund Cieślak: Historia Gdańska wg Curicke’go - cz.3. Gdańsk: Zakład Historii Gdańska i Dziejów Morskich Polski, 1993, s. 188-190, vol.99, Rozdz.IV. ISBN 83-215-3251-9, ISBN 978-83-215-3251-6. Na podstawie Reinhold Curicke Der Stadt Danzig: Historische Beschreibung[1].
• Janusz Sikorski: Zarys historii wojskowości powszechnej do końca wieku XIX. [Universal history of military operations till 1900], Wojskowy Instytut Historyczny, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1972 – opis bitwy 287-288, jej mapa na s. 288
• Janusz Sikorski (ed.), Wiesław Majewski, Tadeusz Marian Nowak, Jerzy Teodorczyk: Polskie tradycje wojskowe. Tradycje walk obronnych z najazdami Niemców, Krzyżaków, Szwedów, Turków i Tatarów X-XVII w. [Polish military traditions. Tradition of defence struggles with the invasions of the Germans, Teutonic Knights, Swedes, Turks and Tartars in 10th-17th centuries]. Wojskowy Instytut Historyczny, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1990 – opis bitwy s.. 127, mapa na s. 114
• Stanisław Herbst: Wojna trzynastoletnia – O bitwie pod Świecinem. [The Thirteen Years' War – About the Battle of Świecino], Przegląd Historyczno-Wojskowy, t. 7: 1934/1935, 2, s. 309-311; przedruk: Stanisław Herbst: Potrzeba historii, czyli o polskim stylu życia. Wybór pism. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978
• Karol Górski: Pomorze w dobie wojny trzynastoletniej. [Pomerania during the Thirteen Years' War], Poznań 1932 – opis z 3 mapami bitwy na s. 308
• Marian Biskup: Druga faza wojny trzynastoletniej (1462-1466). [Second phase of the Thirteen Years' War 1462-1466], in: Gerard Labuda (ed.), Historia Pomorza. [History of Pomerania], Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1972 – opis bitwy s. 738
• Świecino [w] Róża Ostrowska, Izabela Trojanowska: Bedeker kaszubski, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1974
• Świecino [w] Tadeusz Bolduan: Nowy bedeker kaszubski, Gdańsk 1997