Cerkiew Spaska na Berestowie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne
Linia 77: Linia 77:
Berestowo było w [[Średniowiecze|średniowieczu]] posiadłością [[Włodzimierz I Wielki|Włodzimierza Wielkiego]], a później jego następców. Pierwsza wzmianka o klasztorze prawosławnym w tym miejscu pochodzi z 1073. Nie jest jednak dokładnie ustalone, kiedy powstał zachowany do dziś obiekt; najczęściej wskazuje się okres 1123–1125 ze względu na podobieństwa architektoniczne pomiędzy budynkiem w Berestowie a datującymi się z tych lat zabudowaniami klasztornymi na terenie [[Perejasław Chmielnicki|Perejasławia]].
Berestowo było w [[Średniowiecze|średniowieczu]] posiadłością [[Włodzimierz I Wielki|Włodzimierza Wielkiego]], a później jego następców. Pierwsza wzmianka o klasztorze prawosławnym w tym miejscu pochodzi z 1073. Nie jest jednak dokładnie ustalone, kiedy powstał zachowany do dziś obiekt; najczęściej wskazuje się okres 1123–1125 ze względu na podobieństwa architektoniczne pomiędzy budynkiem w Berestowie a datującymi się z tych lat zabudowaniami klasztornymi na terenie [[Perejasław Chmielnicki|Perejasławia]].


Cerkiew poważnie ucierpiała w czasie najazdów: w 1240 spustoszyły ją wojska [[Batu-chan]]a, a w 1482 – chana [[Mengli I Girej|Mengli Gireja]]. Po tej ostatniej napaści została zrujnowana i do 1 połowy XVII wieku nie była użytkowana, ponieważ znajdowała się w zaawansowanej ruinie. Po 1638 roku z inicjatywy metropolity [[Piotr Mohyła|Piotra Mohyły]] cerkiew została odbudowana i przebudowana w stylu [[Barok|barokowym]] wg planów i udziale włoskiego architekta Octaviano Manciniego, na co wskazuje podobieństwo zastosowanych rozwiązań do kościołów katolickich w Złotym Potoku i Podhajcach<ref>[[Piotr Krasny]], ''Odbudowa kijowskiej cerkwi Spasa na Berestowie przez metropolitę Piotra Mohyłę a problem nawrotu do gotyku w architekturze sakralnej Rusi koronnej w XVII wieku'', [w:] [[Biuletyn Historii Sztuki]] nr 62 z 2000 roku, nr 3-4, s.337-361</ref>. Nowo powstały obiekt w bardzo niewielkim stopniu przypominał oryginalną świątynię.
Cerkiew poważnie ucierpiała w czasie najazdów: w 1240 spustoszyły ją wojska [[Batu-chan]]a, a w 1482 – chana [[Mengli I Girej|Mengli Gireja]]. Po tej ostatniej napaści została zrujnowana i po prowizorycznej adaptacji nabożeństwa zaczęli odprawiać w niej dopiero unici po 1596 roku. Unici przekazali cerkiew prawosławnym w 1631 roku, jednak cerkiew nie była użytkowana, ponieważ znajdowała się w zaawansowanej ruinie. Po 1638 roku z inicjatywy metropolity [[Piotr Mohyła|Piotra Mohyły]] cerkiew została odbudowana i przebudowana w stylu [[Barok|barokowym]] wg planów i udziale włoskiego architekta Octaviano Manciniego, na co wskazuje podobieństwo zastosowanych rozwiązań do kościołów katolickich w Złotym Potoku i Podhajcach<ref name=":0">[[Piotr Krasny]], ''Odbudowa kijowskiej cerkwi Spasa na Berestowie przez metropolitę Piotra Mohyłę a problem nawrotu do gotyku w architekturze sakralnej Rusi koronnej w XVII wieku'', [w:] [[Biuletyn Historii Sztuki]] nr 62 z 2000 roku, nr 3-4, s.337-361</ref>. Prace nad budową murów zakończono w 1640 roku, a w 1643 roku Piotr Mohyła dokonał poświecenia cerkwi. Nowo powstały obiekt w bardzo niewielkim stopniu przypominał oryginalną świątynię z której zachowano jedynie [[narteks]].


Obiekt przeszedł remont w latach 50. XVIII wieku, a w 1909 na skutek prac nadzorowanych przez znanego konserwatora zabytków Pokryszkina cerkiew odzyskała część cech średniowiecznych. Odkryto wówczas fundamenty niezachowanych [[apsyda (architektura)|absyd]] oraz część [[fresk]]ów ukrytych pod późniejszą dekoracją [[stiuk]]ową. W 1947 na miejscu domniemanego grobu [[Jerzy Dołgoruki|Jerzego Dołgorukiego]] wzniesiono imponujący granitowy [[sarkofag]] według projektu P. Ostapenki.
Obiekt przeszedł przebudowę w latach 50. XVIII wieku, jednak zachowano pochodzące z XVII wieku sanktuarium z absydą z dwoma [[Pastoforia|pastoforiami]] po bokach<ref name=":0" />. W 1909 na skutek prac nadzorowanych przez znanego konserwatora zabytków Pokryszkina cerkiew odzyskała część cech średniowiecznych. Odkryto wówczas fundamenty niezachowanych [[apsyda (architektura)|absyd]] oraz część [[fresk]]ów ukrytych pod późniejszą dekoracją [[stiuk]]ową. W 1947 na miejscu domniemanego grobu [[Jerzy Dołgoruki|Jerzego Dołgorukiego]] wzniesiono imponujący granitowy [[sarkofag]] według projektu P. Ostapenki.


Od lat 70. XX w. cerkiew pełni funkcje muzealne, chociaż odbywają się w niej również nabożeństwa (tylko w niedzielę).
Od lat 70. XX w. cerkiew pełni funkcje muzealne, chociaż odbywają się w niej również nabożeństwa (tylko w niedzielę).

Wersja z 23:38, 18 mar 2018

Cerkiew Spaska na Berestowie
Церква Спаса на Берестові
cerkiew
Ilustracja
Państwo

 Ukraina

Miasto wydzielone

 Kijów

Miejscowość

Kijów

Adres

{{{adres}}}

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego

Eparchia

kijowska

Wezwanie

Zbawiciela (Spasa)

Położenie na mapie Kijowa
Mapa konturowa Kijowa, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Spaska na Berestowie”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Spaska na Berestowie”
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego
Mapa konturowa Kijowa i obwodu kijowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Spaska na Berestowie”
Ziemia50°26′14,6″N 30°33′17,6″E/50,437389 30,554889
Multimedia w Wikimedia Commons
Freski w cerkwi
Fundamenty niezachowanych absyd cerkwi

Cerkiew Spaska na Berestowie lub Cerkiew Zbawiciela na Berestowie (oryg. ukr. Церква Спаса на Берестові) – cerkiew prawosławna w Kijowie, w obrębie kompleksu Ławry Peczerskiej.

Historia

Berestowo było w średniowieczu posiadłością Włodzimierza Wielkiego, a później jego następców. Pierwsza wzmianka o klasztorze prawosławnym w tym miejscu pochodzi z 1073. Nie jest jednak dokładnie ustalone, kiedy powstał zachowany do dziś obiekt; najczęściej wskazuje się okres 1123–1125 ze względu na podobieństwa architektoniczne pomiędzy budynkiem w Berestowie a datującymi się z tych lat zabudowaniami klasztornymi na terenie Perejasławia.

Cerkiew poważnie ucierpiała w czasie najazdów: w 1240 spustoszyły ją wojska Batu-chana, a w 1482 – chana Mengli Gireja. Po tej ostatniej napaści została zrujnowana i po prowizorycznej adaptacji nabożeństwa zaczęli odprawiać w niej dopiero unici po 1596 roku. Unici przekazali cerkiew prawosławnym w 1631 roku, jednak cerkiew nie była użytkowana, ponieważ znajdowała się w zaawansowanej ruinie. Po 1638 roku z inicjatywy metropolity Piotra Mohyły cerkiew została odbudowana i przebudowana w stylu barokowym wg planów i udziale włoskiego architekta Octaviano Manciniego, na co wskazuje podobieństwo zastosowanych rozwiązań do kościołów katolickich w Złotym Potoku i Podhajcach[1]. Prace nad budową murów zakończono w 1640 roku, a w 1643 roku Piotr Mohyła dokonał poświecenia cerkwi. Nowo powstały obiekt w bardzo niewielkim stopniu przypominał oryginalną świątynię z której zachowano jedynie narteks.

Obiekt przeszedł przebudowę w latach 50. XVIII wieku, jednak zachowano pochodzące z XVII wieku sanktuarium z absydą z dwoma pastoforiami po bokach[1]. W 1909 na skutek prac nadzorowanych przez znanego konserwatora zabytków Pokryszkina cerkiew odzyskała część cech średniowiecznych. Odkryto wówczas fundamenty niezachowanych absyd oraz część fresków ukrytych pod późniejszą dekoracją stiukową. W 1947 na miejscu domniemanego grobu Jerzego Dołgorukiego wzniesiono imponujący granitowy sarkofag według projektu P. Ostapenki.

Od lat 70. XX w. cerkiew pełni funkcje muzealne, chociaż odbywają się w niej również nabożeństwa (tylko w niedzielę).

W 2017 r. ogłoszono początek prac nad renowacją cerkwi, które mają zostać sfinansowane ze środków prywatnego ofiarodawcy[2].

Architektura

Cerkiew nie zachowała się w całości do naszych czasów. W momencie oddania do użytku miała trzy nawy, trzy absydy i najprawdopodobniej trzy cebulaste kopuły. Na południowej ścianie obiektu, pod wieżą, znajdowała się galeria przeznaczona dla księcia i jego rodziny. Wejście do cerkwi prowadziło przez narteks położony od zachodu. Obiekt wyróżniał się również bogatą dekoracją zewnętrzną w postaci fryzów, reliefów i blend. Został całkowicie wzniesiony z cegły.

Po rekonstrukcji dokonanej przez Piotra Mohyłę cerkiew jest mniejsza, jednak zamiast trzech kopuł ma ich pięć, nie zachowała się natomiast żadna z trzech absyd. Z XVII wieku pochodzi natomiast imponujący kompleks fresków z malowidłem przedstawiającym samego metropolitę klęczącego przed Chrystusem. Ikonostas w cerkwi pochodzi z lat 1813–1814 i został wykonany przez Fiodora Korobkę. W tym samym czasie Andrij Meleński wybudował dzwonnicę.

Przypisy

  1. ↑ a b Piotr Krasny, Odbudowa kijowskiej cerkwi Spasa na Berestowie przez metropolitę Piotra Mohyłę a problem nawrotu do gotyku w architekturze sakralnej Rusi koronnej w XVII wieku, [w:] Biuletyn Historii Sztuki nr 62 z 2000 roku, nr 3-4, s.337-361
  2. ↑ В Киеве начинается реставрация церкви Спаса на Берестове, „Церковно-Научный Центр "Православная Энциклопедия"” [dostęp 2017-08-07] (ros.).

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cerkiew_Spaska_na_Berestowie&oldid=52906828”