Janusz Radziwiłł (1579–1620): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Ciekawostka: drobne redakcyjne |
Znacznik: Anulowanie edycji |
||
Linia 84: | Linia 84: | ||
== Ciekawostka == |
== Ciekawostka == |
||
Został przedstawiony na obrazie [[kazanie Skargi]] [[Jan Matejko|Jana Matejki]] |
Został przedstawiony na obrazie [[kazanie Skargi]] [[Jan Matejko|Jana Matejki]] |
||
<nowiki><gallery widths="180" heights="180"></nowiki> |
|||
Plik:Januš Radzivił. Януш Радзівіл (J. Heyden, 1609) (2).jpg |
|||
<nowiki></gallery></nowiki> |
|||
== Literatura == |
== Literatura == |
Wersja z 11:34, 10 wrz 2018
Trąby | |
Rodzina | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Ojciec | |
Żona | |
Dzieci |
z Zofią Olelkowicz Słucką: NN |
pan Lichtenbergu | |
Okres | |
---|---|
Poprzednik |
Krzysztof III von Waldenfels |
Następca | |
Janusz Radziwiłł herbu Trąby (ur. 22 lipca 1579 w Wilnie, zm. 6/7 listopada 1620 w Czarlinie) – książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, kasztelan wileński od 1619, podczaszy wielki litewski od 1599, starosta borysowski, pan na Dubinkach, Lichtenbergu, Słucku i Kopylu.
Uczestnik rokoszu Zebrzydowskiego, protektor protestantyzmu na Litwie, wnuk Mikołaja Rudego Radziwiłła, syn Krzysztofa Mikołaja Pioruna i Katarzyny Ostrogskiej, brat przyrodni Krzysztofa Radziwiłła.
Życiorys
Pochodził z kalwińskiej linii Radziwiłłów na Birżach i Dubinkach. W młodości towarzyszył ojcu w wyprawie inflanckiej. W 1603 roku po śmierci Krzysztofa Mikołaja Pioruna stanął wraz z bratem Krzysztofem na czele obozu politycznego Radziwiłłów. Dzięki zawartemu 1 października 1600 roku w Brześciu małżeństwu z Zofią Olelkowiczówną, księżną na Słucku i Kopylu stał się najbogatszym magnatem na Litwie.
W 1606 roku urażony na Zygmunta III Wazę, przyczynił się do rokoszu Zebrzydowskiego w Koronie. W Lublinie obrany został marszałkiem koła rycerskiego. W bitwie pod Guzowem pierwszy natarł na szyki królewskie. W latach 1607-1608 prowadził w Wielkim Księstwie Litewskim prywatną wojnę ze stronnikiem króla, Janem Karolem Chodkiewiczem.
Po ugodzie z królem przez resztę życia przeważnie stronił od spraw publicznych w Rzeczypospolitej, pozostając jednak w opozycji do dworu. Wyjechał do Francji i do Szwajcarii, skąd wrócił w 1610 roku. Po stracie pierwszej żony Zofii w 1612 roku ponownie ożenił się 7 lipca 1613 roku w Berlinie z córką elektora brandenburskiego, Elżbietą Zofią Hohenzollern. Przebywał w Gdańsku, gdzie zajmował się sprawami majątkowymi. Spiskował z księciem Siedmiogrodu, Gaborem Bethlenem, którego zamierzał osadzić na tronie polskim. W 1616 roku w proteście wobec polityki Wazów na wschodzie i rozpoczęciu przez króla kolejnej wojny z Rosją udał się na dobrowolną emigrację i przebywał w Niemczech, gdzie związał się z obozem książąt protestanckich, licząc na nieunikniony wybuch wojny z cesarzem. W 1618 roku nabył Państwo Lichtenberg we Frankonii stając się pełnoprawnym władcą terytorialnym w Rzeszy.
W 1618 roku w związku z nadaniem mu kasztelanii wileńskiej powrócił do Rzeczypospolitej i zamieszkał w Wilnie. Nie zdecydował się jednak na stały pobyt na Litwie i przeprowadził się powtórnie do Gdańska.
Zmarł w listopadzie 1620 roku w domu swojego sługi Czarlińskiego w Czarlinie wkrótce po chrzcie najmłodszego syna, Bogusława. Po pogrzebie, który miał miejsce w Wilnie, pochowany został w kościele kalwińskim w Dubinkach.
Życie prywatne
Dwukrotnie żonaty. Jego małżeństwo z księżną Zofią Słucką było bezdzietne. Z druga żoną córką elektora brandenburskiego Jana Jerzego Hohenzollerna, Elżbietą Zofią Hohenzollern miał czworo dzieci:
- Elżbietę Eleonorę (ur. 1615, zm. 1633)
- Jana Jerzego (ur. i zm. 1616)
- Zofię Agnieszkę (ur. 1618, zm. 1637)
- Bogusława (ur. 1620, zm. 1669)
Ciekawostka
Został przedstawiony na obrazie kazanie Skargi Jana Matejki
Literatura
- Bogusław Radziwiłł. Autobiografia. Warszawa 1979. ISBN 83-06-00033-1