Kościół św. Barbary w Krakowie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
kat.
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Architektura: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 81: Linia 81:
Jest to gotycka budowla [[cegła|ceglana]], [[nawa|jednonawowa]] z [[Apsyda (architektura)|apsydą]] od strony wschodniej (od Małego Rynku). Nakryta jest dwuspadowym dachem z barokową wieżyczką na [[Sygnaturka (dzwon)|sygnaturkę]], przypisywaną [[Franciszek Placidi|Franciszkowi Placidi]] (1763). Fasada kościoła znajduje się od strony pl. Mariackiego; jest bezwieżowa, ze [[szkarpa|szkarpą]] na osi, zamknięta trójkątnym szczytem. Poprzedza ją tzw. [[Kaplica Ogrojcowa przy kościele Świętej Barbary w Krakowie|Ogrojec]] – kaplica cmentarna połączona z [[kruchta|kruchtą]], z zewnątrz dekorowana rzeźbiarsko, wewnątrz z mieści ołtarz z rzeźbionym przedstawieniem Modlitwy w Ogrojcu wykonanym najprawdopodobniej przez [[Wit Stwosz|Wita Stwosza]] lub jego warsztat, kompozycję uzupełnia polichromia pędzla nieznanego mistrza. W zewnętrzne ściany kościoła wmurowane są [[Epitafium|epitafia]], m.in. renesansowe Anny i Jerzego Pipanów (z ok. połowy XVI wieku).
Jest to gotycka budowla [[cegła|ceglana]], [[nawa|jednonawowa]] z [[Apsyda (architektura)|apsydą]] od strony wschodniej (od Małego Rynku). Nakryta jest dwuspadowym dachem z barokową wieżyczką na [[Sygnaturka (dzwon)|sygnaturkę]], przypisywaną [[Franciszek Placidi|Franciszkowi Placidi]] (1763). Fasada kościoła znajduje się od strony pl. Mariackiego; jest bezwieżowa, ze [[szkarpa|szkarpą]] na osi, zamknięta trójkątnym szczytem. Poprzedza ją tzw. [[Kaplica Ogrojcowa przy kościele Świętej Barbary w Krakowie|Ogrojec]] – kaplica cmentarna połączona z [[kruchta|kruchtą]], z zewnątrz dekorowana rzeźbiarsko, wewnątrz z mieści ołtarz z rzeźbionym przedstawieniem Modlitwy w Ogrojcu wykonanym najprawdopodobniej przez [[Wit Stwosz|Wita Stwosza]] lub jego warsztat, kompozycję uzupełnia polichromia pędzla nieznanego mistrza. W zewnętrzne ściany kościoła wmurowane są [[Epitafium|epitafia]], m.in. renesansowe Anny i Jerzego Pipanów (z ok. połowy XVI wieku).


Wnętrze kościoła uległo barokizacji (1688-1692); wyposażenie wykonano w latach 1700-1767. [[Ołtarz#W religii chrześcijańskiej|Ołtarz]] główny, z lat 1760-1764, zawiera gotycki [[krucyfiks]] z ok. 1420 roku. Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł, stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu, przypisywana kręgowi [[Wit Stwosz|Wita Stwosza]] (XV wiek). Po lewej stronie w kaplicy-wnęce znajduje się wykonana w ostatniej dekadzie XIV wieku gotycka, [[Pietà w kościele Świętej Barbary w Krakowie|kamienna rzeźba]] [[Pietà|Piety]], prawdopodobnie dzieło z kręgu [[Mistrz Pięknej Madonny Toruńskiej|Mistrza Pięknej Madonny Toruńskiej]]. W kaplicy Matki Boskiej Bolesnej wisi obraz [[Matka Boska Jurowicka|Matki Boskiej Jurowickiej]], uważany przez wyznawców za cudowny, czczony w [[Jurowice|Jurowicach]] na [[Polesie|Polesiu]], a w 1886 roku ofiarowany krakowskim jezuitom. Organy 16-głosowe.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (1688-1692); wyposażenie wykonano w latach 1700-1767. [[Ołtarz#W religii chrześcijańskiej|Ołtarz]] główny, z lat 1760-1764, zawiera gotycki [[krucyfiks]] z ok. 1420 roku. Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł, stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu, przypisywana kręgowi [[Wit Stwosz|Wita Stwosza]] (XV wiek). Po lewej stronie w kaplicy-wnęce znajduje się wykonana w ostatniej dekadzie XIV wieku gotycka, [[Pietà w kościele Świętej Barbary w Krakowie|kamienna rzeźba]] [[Pietà|Piety]], prawdopodobnie dzieło z kręgu [[Mistrz Pięknej Madonny Toruńskiej|Mistrza Pięknej Madonny Toruńskiej]].

W ufundowanej przez Katarzynę Kotlicką i Kaspra Paulego poświęconej w 1609 roku kaplicy Matki Boskiej Bolesnej (początkowo pełniącej rolę kruchty, a potem do 1731 roku p.w. św. Anny) wisi obraz [[Matka Boska Jurowicka|Matki Boskiej Jurowickiej]], uważany przez wyznawców za cudowny, czczony w [[Jurowice|Jurowicach]] na [[Polesie|Polesiu]], a w 1886 roku ofiarowany krakowskim jezuitom. W 1913 roku nad kaplicą zbudowano pseudorenesansową kopułę z latarnią<ref>{{Cytuj |tytuł = Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (5.1968) |data dostępu = 2019-12-27 |opublikowany = digi.ub.uni-heidelberg.de |url = https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fha1968/0081/image |język = de}}</ref>. Organy 16-głosowe.





Wersja z 13:30, 27 gru 2019

Kościół św. Barbary
A-23 z dnia 27.04.1974[1]
kościół klasztorny jezuitów
Ilustracja
Fasada kościoła od strony placu Mariackiego
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Adres

Mały Rynek 9

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

św. Barbary

Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne wizerunki

Obraz Matki Bożej Jurowickiej

Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie
Mapa konturowa Starego Miasta w Krakowie, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Barbary”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Barbary”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Barbary”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Barbary”
Ziemia50°03′40,8″N 19°56′23,5″E/50,061333 19,939861
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół św. Barbary (niem. St. Barbara Kirche[2]) – gotycki kościół rzymskokatolicki między Placem Mariackim a Małym Rynkiem na Starym Mieście w Krakowie.

Położony obok kościoła Mariackiego. Do kościoła od strony południowej przylega dominujący na Małym Rynku budynek kurii prowincjalnej Prowincji Polski Południowej Jezuitów.

Historia

Wzniesiony w latach 1338-1402. Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed kościołem był przez wiele wieków cmentarzem parafialnym). W 1583 roku kościół został przekazany jezuitom. W tym czasie swoje kazania wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga. Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku, kościół przejęła Krakowska Kongregacja Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go bożogrobcy. Od 1874 roku ponownie kościół jest w posiadaniu jezuitów.

Budynek klasztoru jezuitów wzniesiony został w XVI i XVII wieku i, oprócz klasztornych, pełnił także inne funkcje (pod nieobecność jezuitów były tu m.in. szpital, liceum i bursa); przebudowany został w latach 1908-1909 przez Józefa Pokutyńskiego.

Pod kościołem spoczywa o. Jakub Wujek, pierwszy tłumacz Biblii na język polski.

Architektura

Jest to gotycka budowla ceglana, jednonawowa z apsydą od strony wschodniej (od Małego Rynku). Nakryta jest dwuspadowym dachem z barokową wieżyczką na sygnaturkę, przypisywaną Franciszkowi Placidi (1763). Fasada kościoła znajduje się od strony pl. Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na osi, zamknięta trójkątnym szczytem. Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz dekorowana rzeźbiarsko, wewnątrz z mieści ołtarz z rzeźbionym przedstawieniem Modlitwy w Ogrojcu wykonanym najprawdopodobniej przez Wita Stwosza lub jego warsztat, kompozycję uzupełnia polichromia pędzla nieznanego mistrza. W zewnętrzne ściany kościoła wmurowane są epitafia, m.in. renesansowe Anny i Jerzego Pipanów (z ok. połowy XVI wieku).

Wnętrze kościoła uległo barokizacji (1688-1692); wyposażenie wykonano w latach 1700-1767. Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku. Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł, stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu, przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV wiek). Po lewej stronie w kaplicy-wnęce znajduje się wykonana w ostatniej dekadzie XIV wieku gotycka, kamienna rzeźba Piety, prawdopodobnie dzieło z kręgu Mistrza Pięknej Madonny Toruńskiej.

W ufundowanej przez Katarzynę Kotlicką i Kaspra Paulego poświęconej w 1609 roku kaplicy Matki Boskiej Bolesnej (początkowo pełniącej rolę kruchty, a potem do 1731 roku p.w. św. Anny) wisi obraz Matki Boskiej Jurowickiej, uważany przez wyznawców za cudowny, czczony w Jurowicach na Polesiu, a w 1886 roku ofiarowany krakowskim jezuitom. W 1913 roku nad kaplicą zbudowano pseudorenesansową kopułę z latarnią[3]. Organy 16-głosowe.


Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  2. ↑ Deutschsprachige Gemeinde bei den Jesuiten in Kraków
  3. ↑ Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (5.1968) [online], digi.ub.uni-heidelberg.de [dostęp 2019-12-27] (niem.).

Galeria

Zobacz też

Bibliografia

  • M. Rożek, Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2006.
  • Encyklopedia Krakowa, Warszawa-Kraków 2000.
  • Adamczewski Jan, Kraków od A do Z, Krajowa Agencja Wydawnicza Kraków, s. 119, 1992

Linki zewnętrzne

Mały Rynek w Krakowie
Pierzeja wschodnia
Pierzeja zachodnia
Plac Mariacki w Krakowie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_św._Barbary_w_Krakowie&oldid=58352168”