Dąbrowica (powiat lubelski): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne, ilustracja
Konarski (dyskusja | edycje)
Linia 33: Linia 33:
Wieś notowana od roku 1317 roku. W latach 1317–1330 dziedzicami Dąbrowicy, Mełgwi, Janowic, Markuszowic w kluczu zwanym Mełgiewskim byli bracia Dzierżko i Ostasz z Bejsc w powiecie wiślickim – protoplaści rodu Firlejów, którzy od 1409 roku tytułowali się ''de Dambrowicza'', czyniąc z tej miejscowości swoją główną rodową siedzibę.
Wieś notowana od roku 1317 roku. W latach 1317–1330 dziedzicami Dąbrowicy, Mełgwi, Janowic, Markuszowic w kluczu zwanym Mełgiewskim byli bracia Dzierżko i Ostasz z Bejsc w powiecie wiślickim – protoplaści rodu Firlejów, którzy od 1409 roku tytułowali się ''de Dambrowicza'', czyniąc z tej miejscowości swoją główną rodową siedzibę.


Król [[Władysław I Łokietek]] w roku 1317 i 1330 przenosi 2. krotnie Dąbrowicę na [[prawo średzkie]]. W rękach rodziny Firlejów wieś i pozostałe dobra pozostają do XVII wieku.<br />
[[Władysław I Łokietek|Władysław Łokietek]] w roku 1317 i 1330 przeniósł dwukrotnie Dąbrowicę na [[prawo średzkie]]. W rękach rodziny Firlejów wieś i pozostałe okoliczne dobra pozostały do XVII wieku.<br />
Opis i rysunek ruin zamku dostarcza Tygodnik Ilustrowany z roku 1864 tom X str.358<ref name="tygodnik">{{Cytuj pismo | tytuł = Tygodnik Ilustrowany rocznik 1864 | czasopismo = Tygodnik Ilustrowany | wydawca = [[Gebethner i Wolff]] | data = 1864 | url = http://www.bilp.uw.edu.pl/ti/1864/foto/n358.htm}}</ref>.
Opis i rysunek ruin zamku dostarcza Tygodnik Ilustrowany z roku 1864 tom X str.358<ref name="tygodnik">{{Cytuj pismo | tytuł = Tygodnik Ilustrowany rocznik 1864 | czasopismo = Tygodnik Ilustrowany | wydawca = [[Gebethner i Wolff]] | data = 1864 | url = http://www.bilp.uw.edu.pl/ti/1864/foto/n358.htm}}</ref>.


Linia 39: Linia 39:


== Zamek Firlejów w Dąbrowicy ==
== Zamek Firlejów w Dąbrowicy ==
Zamek został zbudowany pierwotnie w [[XIV wiek|XV wieku]] i związany był przez wieku z rodem [[Firlejowie herbu Lewart|Firlejów]], którzy następnie przebudowali go w swoją rodową siedzibę o cechach w dużej mierze już nie obronnych, ale reprezentacyjnych. Pierwsza znacząca rozbudowa zamku rozpoczęła się ok. 1506 roku i związana była z najznamienitszym przedstawicielem Filejów – [[Mikołaj Firlej (zm. 1526)|Mikołaja Firleja]] (zm. 1526), późniejszym kasztelanem krakowskim i hetmanem wielkim koronnym. Budowa była kontynuowana przez wojewodę lubelskiego [[Piotr Firlej (wojewoda lubelski)|Piotra Firleja]], który zbudował także w bezpośredniej bliskości zamku kaplicę św. Mikołaja z muru pruskiego<ref name=":0">{{Cytuj|tytuł=Rezydencja Firlejów w Dąbrowicy|czasopismo=leksykon.teatrnn.pl|data dostępu=2017-07-04|url=http://teatrnn.pl/leksykon/node/4486/rezydencja_firlej%C3%B3w_w_d%C4%85browicy|język=pl}}</ref>. Ponownie zamek przebudowano w początku XVII wieku tworząc już założenie pałacowe budując nowe północne skrzydło, arkady i baszty. Całość zwieńczona była attyką. Po obu stronach elewacji znajdowały się dwie dwukondygnacyjne, sześcioboczne wieże, z których jedna zachowała się do dzisiaj. Od strony wschodniej w początkach XVII wieku stanęła reprezentacyjna galeria arkadowa. Wejście w formie ryzalitu znajdowało się w środkowej części pałacu, podkreślonej poprzez powiększenie filarów i łuków.
Pierwszy zamek został zbudowany w [[XIV wiek|XV wieku]] i związany był przez wieku z wpływowym rodem [[Firlejowie herbu Lewart|Firlejów]], którzy uznawali go za swoją główną rodową siedzibę. Od XVI wieku rezydencja miała już zapewne cechy nie obronne, ale głównie reprezentacyjne. Pierwsza znacząca rozbudowa zamku rozpoczęła się ok. 1506 roku i związana była z twórcą potęgi rodu Filejów – [[Mikołaj Firlej (zm. 1526)|Mikołajem Firlejem]] (zm. 1526), późniejszym kasztelanem krakowskim i hetmanem wielkim koronnym. Budowa była kontynuowana przez wojewodę lubelskiego [[Piotr Firlej (wojewoda lubelski)|Piotra Firleja]], który zbudował także w bezpośredniej bliskości zamku kaplicę św. Mikołaja z muru pruskiego<ref name=":0">{{Cytuj|tytuł=Rezydencja Firlejów w Dąbrowicy|czasopismo=leksykon.teatrnn.pl|data dostępu=2017-07-04|url=http://teatrnn.pl/leksykon/node/4486/rezydencja_firlej%C3%B3w_w_d%C4%85browicy|język=pl}}</ref>. Ponownie zamek rozbudowano około 1620 roku poprzez budowę nowego skrzydła północnego, tworząc już założenie nie zamkowe, ale pałacowe. Całość zwieńczona była attyką. Po obu stronach elewacji znajdowały się dwie dwukondygnacyjne, sześcioboczne wieże, z których jedna zachowała się do dzisiaj. Od strony wschodniej zbudowano reprezentacyjną galerię arkadową. Wejście w formie ryzalitu znajdowało się w środkowej części pałacu, podkreślonej poprzez powiększenie filarów i łuków.


Pałac zaczął ulegać rujnacji już w końcu XVII wieku, gdy Firlejowie zaczęli ubożeć i tracić wpływy polityczne. W 1694 roku sporządzono opis zniszczeń dokonanych w pałacu. Linia Firlejów z Dąbrowicy wygasła wraz ze śmiercią ostatniej przedstawicielki rodu, Marianny Sapieżyny, córki Józefa Firleja<ref name=":0" />. Dobra przeszły w latach 20-30. XX wieku w ręce zakonu jezuitów, zaś w czasie II wojny światowej stały się miejscem przetrzymywania więźniów na terenie obozu SS, który powstał po konfiskacie dóbr jezuickich<ref name=":0" />. W latach 1952–1953 na terenie ruin zamku przeprowadzono prace inwentaryzacyjne, wzbogacone o badania terenowe. W latach 1956 - 1957 pokryto dach baszty gontem, a jedna arkada galerii (w przyziemiu) została zrekonstruowana według projektu Jana Gontarczyka. Do dzisiaj zachowała się jedynie wieża, w której mieściła się [[kaplica]] zamkowa.
Pałac zaczął ulegać rujnacji już w końcu XVII wieku, gdy Firlejowie zaczęli ubożeć i tracić wpływy polityczne. W 1694 roku sporządzono opis zniszczeń dokonanych w pałacu. Linia Firlejów z Dąbrowicy wygasła wraz ze śmiercią ostatniej przedstawicielki rodu, Marianny Sapieżyny, córki Józefa Firleja<ref name=":0" />. Dobra przeszły w latach 20-30. XX wieku w ręce zakonu jezuitów, zaś w czasie II wojny światowej stały się miejscem przetrzymywania więźniów na terenie obozu SS, który powstał po konfiskacie dóbr jezuickich<ref name=":0" />. W latach 1952–1953 na terenie ruin zamku przeprowadzono prace inwentaryzacyjne, wzbogacone o badania terenowe. W latach 1956 - 1957 pokryto dach baszty gontem, a jedna arkada galerii (w przyziemiu) została zrekonstruowana według projektu Jana Gontarczyka. Do dzisiaj zachowała się jedynie wieża, w której mieściła się [[kaplica]] zamkowa.

Wersja z 16:02, 18 lut 2020

Artykuł

51°16′13.8″N 22°27′14.72″E

- błąd

0 m

WD

51°15'N, 22°24'E, 51°16'N, 22°24'E

- błąd

19905 m

Odległość

538 m

Dąbrowica
wieś
{{{alt zdjęcia}}}
Ruiny pałacu Firlejów w Dąbrowicy
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

lubelski

Gmina

Jastków

Liczba ludności (31.12.2015)

1312

Strefa numeracyjna

81

Kod pocztowy

21-002[1]

Tablice rejestracyjne

LUB

SIMC

0381456

Położenie na mapie gminy Jastków
Mapa konturowa gminy Jastków, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Dąbrowica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Dąbrowica”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Dąbrowica”
Położenie na mapie powiatu lubelskiego
Mapa konturowa powiatu lubelskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Dąbrowica”
Ziemia51°16′13,80″N 22°27′14,72″E/51,270500 22,454089

Dąbrowicawieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, w gminie Jastków[2][3].

Komunikację pasażerską z Lublinem zapewnia autobus miejski linii 3.

W Dąbrowicy znajdują się liczne ścieżki rowerowe oraz szlaki turystyczne.

Wieś stanowi sołectwo gminy Jastków[4].

Historia

Wieś notowana od roku 1317 roku. W latach 1317–1330 dziedzicami Dąbrowicy, Mełgwi, Janowic, Markuszowic w kluczu zwanym Mełgiewskim byli bracia Dzierżko i Ostasz z Bejsc w powiecie wiślickim – protoplaści rodu Firlejów, którzy od 1409 roku tytułowali się de Dambrowicza, czyniąc z tej miejscowości swoją główną rodową siedzibę.

Władysław Łokietek w roku 1317 i 1330 przeniósł dwukrotnie Dąbrowicę na prawo średzkie. W rękach rodziny Firlejów wieś i pozostałe okoliczne dobra pozostały do XVII wieku.
Opis i rysunek ruin zamku dostarcza Tygodnik Ilustrowany z roku 1864 tom X str.358[5].

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[6].

Zamek Firlejów w Dąbrowicy

Pierwszy zamek został zbudowany w XV wieku i związany był przez wieku z wpływowym rodem Firlejów, którzy uznawali go za swoją główną rodową siedzibę. Od XVI wieku rezydencja miała już zapewne cechy nie obronne, ale głównie reprezentacyjne. Pierwsza znacząca rozbudowa zamku rozpoczęła się ok. 1506 roku i związana była z twórcą potęgi rodu Filejów – Mikołajem Firlejem (zm. 1526), późniejszym kasztelanem krakowskim i hetmanem wielkim koronnym. Budowa była kontynuowana przez wojewodę lubelskiego Piotra Firleja, który zbudował także w bezpośredniej bliskości zamku kaplicę św. Mikołaja z muru pruskiego[7]. Ponownie zamek rozbudowano około 1620 roku poprzez budowę nowego skrzydła północnego, tworząc już założenie nie zamkowe, ale pałacowe. Całość zwieńczona była attyką. Po obu stronach elewacji znajdowały się dwie dwukondygnacyjne, sześcioboczne wieże, z których jedna zachowała się do dzisiaj. Od strony wschodniej zbudowano reprezentacyjną galerię arkadową. Wejście w formie ryzalitu znajdowało się w środkowej części pałacu, podkreślonej poprzez powiększenie filarów i łuków.

Pałac zaczął ulegać rujnacji już w końcu XVII wieku, gdy Firlejowie zaczęli ubożeć i tracić wpływy polityczne. W 1694 roku sporządzono opis zniszczeń dokonanych w pałacu. Linia Firlejów z Dąbrowicy wygasła wraz ze śmiercią ostatniej przedstawicielki rodu, Marianny Sapieżyny, córki Józefa Firleja[7]. Dobra przeszły w latach 20-30. XX wieku w ręce zakonu jezuitów, zaś w czasie II wojny światowej stały się miejscem przetrzymywania więźniów na terenie obozu SS, który powstał po konfiskacie dóbr jezuickich[7]. W latach 1952–1953 na terenie ruin zamku przeprowadzono prace inwentaryzacyjne, wzbogacone o badania terenowe. W latach 1956 - 1957 pokryto dach baszty gontem, a jedna arkada galerii (w przyziemiu) została zrekonstruowana według projektu Jana Gontarczyka. Do dzisiaj zachowała się jedynie wieża, w której mieściła się kaplica zamkowa.

Do ruin zamku w latach 90. XX wieku dobudowano nie pasujący do zabytku obiekt mieszczący placówkę Caritas[7].

Kultura i Sport

W Dąbrowicy zlokalizowany jest Gminny Ośrodek Kultury i Sportu. Funkcjonuje w nim Zespół Pieśni i Tańca w Dąbrowicy. Od 2011 roku organizowany jest corocznie, na początku września Jarmark Firlejowski, w roku 2017 Dąbrowica obchodzi 700. lecie istnienia.

Działa tutaj również klub piłkarski KS Dąbrowica, występujący w lubelskiej klasie okręgowej.

Bibliografia

  • Kurzątkowska, A., Rezydencja Firlejów w Dąbrowicy, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. 9, 1964, z. 1, s. 29–49.
  • Rolska Irena, Firlejowie Leopardzi. Studia nad patronatem i fundacjami artystycznymi w XVI–XVII wieku, Lublin 2009.
  • Siedem wieków Dąbrowicy, red. C. Taracha, Lublin 2012.
  • Hohengarten A., Lipski Z., Dąbrowica wczoraj i dziś, Dąbrowica 2000.

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2016-02-29].
  2. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2016-02-29].
  3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. Jednostki pomocnicze gminy Jastków. Urząd Gminy Jastków. [dostęp 2016-04-15].
  5. Tygodnik Ilustrowany rocznik 1864. „Tygodnik Ilustrowany”, 1864. Gebethner i Wolff. 
  6. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  7. a b c d Rezydencja Firlejów w Dąbrowicy, „leksykon.teatrnn.pl” [dostęp 2017-07-04] (pol.).

Zobacz też

Linki zewnętrzne