Bielsk Podlaski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
|||
Linia 79: | Linia 79: | ||
==Historia== |
==Historia== |
||
[[Image:Brosen bielsk podlaski ratusz.jpg|thumb|250px|right|Ratusz |
[[Image:Brosen bielsk podlaski ratusz.jpg|thumb|250px|right|Ratusz barokowy z 1776 r.]] |
||
[[Image: |
[[Image:Bielsk PKP 1929.jpg|thumb|250px|right|Dworzec kolejowy sprzed 1939 r.]] |
||
[[Image:Brosen bielsk podlaski |
[[Image:Brosen bielsk podlaski cerkiew michala archaniola.jpg|thumb|250px|right|Cerkiew św. Michała z 1789 r.]] |
||
[[Image:Brosen bielsk podlaski ul kosciuszki.jpg|thumb|250px|right|Ul. Kościuszki ze starą zabudową drewnianą]] |
|||
[[Grafika:Bielskpodlaskipark.jpg|thumb|250px|right|Widok na park z Góry Zamkowej]] |
[[Grafika:Bielskpodlaskipark.jpg|thumb|250px|right|Widok na park z Góry Zamkowej]] |
||
* II wiek p.n.e. - ślady osadnictwa w Bielsku i okolicach ([[Haćki]], [[Hryniewicze Duże]]) |
* II wiek p.n.e. - ślady osadnictwa w Bielsku i okolicach ([[Haćki]], [[Hryniewicze Duże]]) |
Wersja z 16:01, 15 lut 2007
[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]] {{{opis zdjęcia}}} | |||||
| |||||
Państwo | {{{państwo}}} | ||||
---|---|---|---|---|---|
Zarządzający |
Burmistrz | ||||
Powierzchnia |
26,88 km² | ||||
Populacja (2004) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
{{{numer kierunkowy}}} | ||||
Kod pocztowy |
{{{kod pocztowy}}} | ||||
Tablice rejestracyjne |
{{{tablice rejestracyjne}}} | ||||
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} | |||||
Strona internetowa |
Bielsk Podlaski – miasto i gmina w województwie podlaskim, siedziba powiatu bielskiego. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego.
Według danych z 30 czerwca 2004Szablon:ŹródłoPL, miasto miało 26 894 mieszkańców.
Położone na Równinie Bielskiej, nad rzeką Białą, około 50 km na południe od Białegostoku.
Dane ogólne
Bielsk Podlaski zamieszkują:Polacy, Białorusini - 20,7 %,Ukraińcy.Uprawiany jest drobny przemysł: m.in. zakłady metalowe, włókiennicze, zakład produkcyjny napojów gazowanych;szkoły w tym gimnazjum i liceum z białoruskim językiem nauczania; od lat 1992-1993 miejsce festiwali białoruskiej pieśni autorskiej "Podlaska Jesień Bardów", Piosenki Religijnej, Kultury Ukraińskiej.
Prawdopodobnie nazwa miasta pochodzi od słowa "bielsko" co oznacza miejsce podmokłe leżące w rzecznych rozlewiskach (podobnie jak miasto Bielsko-Biała). Nazwa miasta może też pochodzić od słowa "biele". Rosyjski slawista Ryhor Illiński opowiada się z kolei za pochodzeniem nazwy od słowa "biały".
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002Szablon:ŹródłoPL, Bielsk Podlaski ma obszar 26,88 km², w tym:
- użytki rolne: 72%
- użytki leśne: 2%
Miasto stanowi 1,94% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004Szablon:ŹródłoPL:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 26 894 | 100 | 13 933 | 51,8 | 12 961 | 48,2 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
1000,5 | 518,3 | 482,2 |
Według danych z roku 2002Szablon:ŹródłoPL, średni dochód na mieszkańca wynosił 1265,22 zł.
Historia
- II wiek p.n.e. - ślady osadnictwa w Bielsku i okolicach (Haćki, Hryniewicze Duże)
- X-XI wiek - tereny Podlasia wchodzą w skład państwa pierwszych Piastów
- Prawdopodobnie w XII wieku został przez ksiażąt kijowskich założony na terenie Bielska gród.
XIII wiek
- 1253 - pierwsza wzmianka o Bielsku w latopisie halicko-wołyńskim.
- 1264 - wzmianka o bitwie z Jaćwingami w okolicach grodu
XIV wiek
- ok. 1320 Podlasie, dostało się pod panowanie Wielkiego Księstwa Litewskiego
- 1373 - zajęcie grodu przez księcia litewskiego Trojdena.
- 1379 - najazd Krzyżaków pod dowództwem komtura Teodoryka von Elner
- 1382 - książę mazowiecki Janusz I wykorzystuje zamieszki na Litwie i zajmuje gród.
- 1390 - król Władysław Jagiełło przekazuje księciu Januszowi I mazowieckiemu gród w Bielsku, Surażu, Drohiczynie, Mielniku.
XV wiek
- 1410 - w skład podlaskich chorągwi wystawionych przeciwko Krzyżakom weszły dwie podlaskie chorągwie (mielnicka i drohicka)
- po 26 listopada1412 - w Bielsku przebywa król Władysław II Jagiełło w drodze na Litwę. Wzrasta ranga Bielska leżącego na trasie z Krakowa do Grodna i Wilna.
- 2 stycznia1430 - ustanowienie w Grodnie wójtostwa dla wójta Andrzeja przez wielkiego księcia litewskiego Witolda. Napłynięcie większej ilości osadników polskich i niemieckich.
- wiosna 1440 - miasto bez walki zajmuje książę mazowiecki Bolesław IV
- czerwiec 1440 - w mieście przebywa król Kazimierz Jagiellończyk z 2 tys. "kopijników" w drodze na Litwę
- 26 listopada1486 - w mieście przebywa król Kazimierz Jagiellończyk w drodze z Litwy
- 1487 - pierwsza wzmianka o Żydach mieszkających w Bielsku
- 18 listopada1495 - nadanie prawa magdeburskiego przez Aleksandra Jagiellończyka i połączenie miasta lackiego i ruskiego. Przywilej ustanawił dożywotni urząd wójta, który objął Jakub Hoppen z Gdańska.
- 28 września1496 - w mieście nocuje król Aleksander Jagiellończyk w drodze z Wilna
- 18 lipca 1499 - kolejny przywilej zwalniał mieszczan spod sądowej władzy namiestnika książęcego
- 9 - 18 września1501 - w mieście odbył się zjazd rady litewskiej z udziałem króla.
XVI wiek
- 3 listopada 1501 - zwolniono mieszczan spod sądowej władzy starosty
- 14 listopada1505 - w mieście nocuje król Aleksander Jagiellończyk w drodze do Grodna
- 1506 - królowa Helena, żona Aleksandra Jegiellończyka otrzymuje dożywotnie władanie nad Bielskiem.
- 20 grudnia1506 - w mieście przebywa Zygmunt Stary w drodze do Mielnika.
- 22-25 lutego1509 - w mieście w drodze na sejm do Piotrkowa przebywa król Zygmunt Stary.
- 1513- Bielsk zostaje stolicą nowoutworzonego województwa podlaskiego
- 1516 - powstaje cech rzeźników
- 1530 - ziemia bielska zostaje kupione od Gasztołdów przez królową Bonę
- 1542 - wzmiankowana jest synagoga
- 1549 - powstaje cech szewców
- 1564 - od 20 maja do 9 lipca w Bielsku przebywa król Zygmunt August
- 1564 - 22 lipca ma miejsce pożar zamku bielskiego, na którym obradował Zygmunt August z prymasem Jakubem Uchańskim na temat nowej unii polsko-litewskiej. Król obserwował płonący drewniany zamek z przyzamkowych stajni. Nowy zamek dla starosty powstał na Hołowiesku.
- 1564 - proces o mord rytualny Żydów, w związku z którym król Zygmunt wydaje dwa manifesty
- 1569 - Włączenie Bielska wraz z województwem podlaskim do Korony Polskiej na mocy unii lubelskiej. Powstaje cech kuśnierzy
- 1571 - powstają cechy piwowarów i słodowników, czapników i krawców
- 1576 - w mieście jest 265 rzemieślników w tym 63 garbarzy i 39 szewców oraz 5 młynów na rzece Białej.
- 1591 - pożar niszczy miasto z kościołem i szpitalem św. Marcina (nie odbudowanymi)
XVII wiek
- 1655 - zniszczenie w czasie potopu szwedzkiego dużej części miasta
XVIII wiek
- 1779-[1781] - w mieście działała królewska komisja Boni Ordninis (Dobrego Porządku). W mieście było wtedy 97 rzemieślników.
- 1784 - pożar miasta, po którym powstaje nowy ratusz i świątynie fundacji Izabeli Branickiej
Zabory
- 1795-1807 - Bielsk w zaborze pruskim
- 1802 - Żydzi uzyskują prawo do osiedlania się w mieście
- 1807 - Bielsk po pokoju w Tylży przechodzi pod zabór rosyjski
- 1812 - przez miasto przechodzą wojska Napoleona
- 1831 - mieszkańcy Bielska biorą udział w powstaniu listopadowym, epidemia cholery
- 1843 - miasto przyłączono do guberni grodzieńskiej
- 1855 - następna epidemia cholery
- 1863 - mieszkańcy Bielska biorą udział w powstaniu styczniowym, m.in. w bitwie pod Puchłami i Siemiatyczami, wykonanie w mieście wyroku przez powieszenie na powstańcu Dominiku Bejdzie
- 1866 - Rosjanie zakazują wyznawania wiary greckokatolickiej i w celu rusyfikacji nakazują przejść unitom na prawosławie
- XIX wiek- w dzielnicy Park stacjonuje garnizon wojsk rosyjskich
- 1873 - doprowadzenie linii kolejowej do Brześcia
- 1915 - część mieszkańców ucieka przed wojskami niemieckimi w czasie I wojny światowej, spalenie dworca kolejowego
II Rzeczpospolita
- 19 lutego1919 - opuszczenie miasta przez niemieckie wojska okupacyjne i wkroczenie witanych z entuzjazmem oddziałów POW
- 1919 - założenie gimnazjum
- 1919 - założenie szpitala powiatowego
- 29 lipca1920 - miasto zajmują bolszewicy w czasie wojny polsko-bolszewickiej
- 20 sierpnia1920 - odbicie maista przez III batalion 1 Pułku Piechoty Legionów.
- 1921 - powstanie Spółdzielni Rolniczo-Handlowej "Rolnik"
- 1923-1937 - burmistrzem miasta był Władysław Żarniewicz
- 1924 - uruchomienie pierwszej elektrowni miejskiej. Początek elektryfkacji.
- 1925-1928 - budowa nowego gmachu gimnazjum (liceum)
- 1932-1939 - starostą bielskim był Zelisław Januszkiewicz
- 1932 - ukazuje się pierwszy numer "Gazety Bielskiej"
- 1936 - pierwszy numer powiatowego miesięcznika "Plon"
- 1938 - oddanie do użytku nowej szkoły powszechnej (ob. SP nr 4)
- 11 czerwca1939 - uruchomienie 1500 tonowego spichlerza przy dworcu kolejowym
- 18 czerwca1939 - przekazanie 35 Pułkowi Piechoty dwóch karabinów maszynowych ufundowanych przez młodzież powiatu bielskiego, w kórej to uroczystości wzięło udział 5 tys. mieszkańców. Dar odebrał gen. Franciszek Kleeberg.
II Wojna Światowa
- 15 IX 1939 - 23 IX 1939 r. - pierwsza okupacja miasta przez wojska niemieckie i przekazanie przez nich miasta sojuszniczym wojskom radzieckim
- 23 IX 1939 r. - 1941 - okupacja przez Armię Czerwoną. Pierwsze wywózki na Syberię.
- 22 czerwca 1941 - zbombardowanie miasta przez Luftwaffe i ponowne wkroczenie do miasta Niemców. Niemcy w czasie okupacacji zakładają getto dla Żydów i mordują w Lesie Pilickim ok. 800 Polaków (min. nauczycieli, urzędników, księży).
- 2 listopada 1942 - likwidacja getta i zamordowanie przez Niemców około 100 Żydów pomiędzy ulica Jagiellońską i Wąską. Wywiezienie części do (Treblinki).
- 1943 Powstaje budynek ob. Urzędu Skarbowego.
- 30 lipca 1944 - kolejne zajęcie miasta przez Armię Czerwoną
PRL
- 1984 - w Ratuszu powstaje Muzeum
Zabytki
- Grodzisko średniowieczne (XIII w.) zwane Górą Zamkową
- Ratusz późnobarokowy (po 1776 r.) proj. Jan Sękowski
- Kościoły:
- Kościół NMP z Góry Karmel z 1641 r., późnobarokowy, przebudowany po pożarze w 1784 r. (po powstaniu listopadowym przekształcony na cerkiew, ponownie kościół od 1921 r.)
- Klasztor karmelitów trzewiczkowych z 1641 r., barokowy, (po pożarze w 1784 r. nie odbudowano dwóch skrzydeł)
- Kościół Narodzenia N.M.P. i św. Mikołaja, klasycystyczny, (1783 r., projekt: Szymon Bogumił Zug), wzmianka XV wiek.
- Dzwonnica kościelna w stylu klasycystycznym z 1843 r.
- Cerkwie:
- Drewniana cerkiew Narodzenia NMP tzw. "zamkowa" (budowa w obecnym miejscu w 1562 r., pierwsza wzmianka z 1289 r.)
- Drewniana cerkiew (do 1839 r. unicka) Zmartwychwstania Pańskiego na Hołowiesku (ok. 1716, wzmiankowana w innym miejscu w 1377 r.).
- Drewniana pounicka cerkiew Soborna/Św. Michała (zbud. w 1789 r., wieża z 1914 r.)
- Drewniana cerkiew (w latach 1596-1839 r. unicka) Św. Trójcy (przełom XVIII i XIX wieku), ufundowana pierwotnie przez królową Bonę
- Cmentarz żydowski z nagrobkami pochodzącymi z okresu od 1850 r.
- Urbanistyczny układ miejski z XV wieku.
- Park przy dawnym dworze w Hołowiesku
Transport
Znaczący węzeł drogowy. W mieście się krzyżują drogi krajowe i wojewódzkie:
- 19 kierunek Białystok-Bielsk Podlaski-Lublin-Rzeszów
- 66 kierunek Zambrów-Bielsk Podlaski-Połowce
- 689 kierunek Hajnówka
Przez miasto przebiega linia kolejowa Białystok - Czeremcha