Birże

Birże (lit. Biržai) - miasto na Litwie, położone nad rzekmi Apaszcza i Agluona oraz jeziorem Szyrwena.

Dane ogólne

• Liczba ludności: 14 911 (2005)

W mieście zlokalizowany jest drobny przemysł; m.in. browar, przemysł liniarski.

Historia

W XIV w. były własnością Wielkich Książąt Litewskich. W II poł. XV w. ich właścicielem był Grzegorz Friedkonis (sekretarz króla Kazimierza Jagiellończyka), który zmarł bezpotomnie, a jego dobra przeszły na krewnych żony pochodzącej z Radziwiłłów. W ich rękach były od roku 1492 aż do śmierci Bogusława Radziwiłła w 1669 r., kiedy to dostały się w ręce niemieckie jako wiano jego córki. Dobra wróciły w do Radziwiłłów (z linii z Nieświeża) dopiero w poł. XVIII w. dzięki staraniom Hieronima Floriana. W roku 1811 Dominik Hieronim Radziwiłł stracił je, kiedy car pod pretekstem niespłacenia kredytu zajął mu majątki znajdujące się w zaborze rosyjskim i sprzedał tanio Tyszkiewiczom, którzy dzierżyli je do II wojny światowej.

Od 1860 siedziba Ordynacji Birżańskiej Tyszkiewiczów. W roku 1863 bitwa w czasie powstania styczniowego.

Zabytki

• zamek Radziwiłłów - Na początku XV w. był tu drewniany zameczek, w I poł. XVI w. nową siedzibę wybudował Radziwiłł “Rudy”, ale w okazałą rezydencję wzniósł Krzysztof Mikołaj Radziwiłł “Piorun’’ budując ufortyfikowany zamek bastionowy pod koniec XVI w. Podczas wojen szwedzkich został w 1625 r. ograbiony i zdewastowany przez Szwedów. Następne zniszczenia przyniósł potop szwedzki. W 1659 r. Bogusław Radziwiłł rozpoczął kolejną przebudowę w stylu “palazzo in fortezza”. W kolejnej wojnie ze Szwedami w 1704 r. został zniszczony razem z fortyfikacjami i został opuszczony. Dotrwał do XX w. jako okazała ruina, starannie zrekonstruowany został w latach 80-tych oddany do użytku - obecnie muzeum. Zamek otacza park o pow. ok. 8 ha, znajdujący się na zboczu opadającemu ku jezioru Szyrwena (najstarszy w Europe stuczny staw).

• pałac Tyszkiewiczów - przejmując majątek Tyszkiewiczowie wybudowali po przeciwnej stronie jeziora Szyrwany pałac w stylu włoskiej willi, wtedy ordynacją zarządzał I ordynat Jan Tyszkiewicz. Pałac otacza park o pow. 40 ha. Obecnie w pałacu mieści się administracja fabryki lnu.

• kościół - Pierwszy drewniany kościół ufundowali Radziwiłłowie w 1515 r. Natomiast w latach 1857-61 Jan Tyszkiewicz ufundował murowany w stylu empire kościół katolicki pod w. św. Jana Chrzciciela, w którym spoczywają członkowie rodu Tyszkiewiczów.

• kościół luterański z XIX wieku

• 
  Zrekonstruowany pałac Radziwiłłów
• 
  Zamek Radziwłłów w Birżach
• 
  Lej krasowy w pobliżu Birży