Warszawa: Różnice pomiędzy wersjami

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Anulowanie wersji nr 11878904 autora 87.206.177.64
Linia 610: Linia 610:


* {{flaga|TUR}} – [[Stambuł]], [[Turcja]] ([[1991]])
* {{flaga|TUR}} – [[Stambuł]], [[Turcja]] ([[1991]])

* {{flaga|ISR}} – [[Tel Awiw-Jafa]], [[Izrael]] ([[1992]])


* {{flaga|CHN}} – [[Harbin]], [[Chińska Republika Ludowa]] ([[1993]])
* {{flaga|CHN}} – [[Harbin]], [[Chińska Republika Ludowa]] ([[1993]])

Wersja z 11:10, 26 mar 2008

{{{nazwa}}}
{{{nazwa oryginalna}}}
[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]]
{{{opis zdjęcia}}}
Herb [[Plik:{{{flaga}}}| 100x130px| alt=Flaga]]
herb Warszawy [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Dewiza: Semper invicta (Zawsze niezwyciężona)
Państwo {{{państwo}}}
Zarządzający

Prezydent miasta

Powierzchnia

517[1] km²

Wysokość

78–115 m n.p.m.

Populacja (2007)
• liczba ludności
• gęstość


{{{liczba ludności}}}
{{{gęstość zaludnienia}}} os./km²

Nr kierunkowy

{{{numer kierunkowy}}}

Kod pocztowy

{{{kod pocztowy}}}

Tablice rejestracyjne

{{{tablice rejestracyjne}}}

Położenie na mapie brak
Mapa konturowa brak
Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }}
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
[[commons:{{{commons}}}|Multimedia w Wikimedia Commons]]
Wiadomości w Wikinews
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Warszawa (pełna nazwa formalna: miasto stołeczne Warszawa) – miasto położone w środkowo-wschodniej Polsce, na Mazowszu nad rzeką Wisłą. Warszawa stawała się stolicą Polski m.in. dzięki królowi Zygmuntowi III Wazie, który w 1596 roku, zapoczątkował swoje wyjazdy do tego miasta. Oficjalną (konstytucyjną) stolicą Polski, Warszawa stała się w 1952 roku.

Warszawa jest ważnym europejskim ośrodkiem naukowym, kulturalnym, politycznym oraz gospodarczym. Mieszczą się w niej siedziby parlamentu (Sejmu i Senatu), Prezydenta RP, Rady Ministrów i innych władz centralnych. Warszawa jest także stolicą województwa mazowieckiego.

Warszawa jest największym polskim miastem pod względem liczby ludności (1 702 139 zameldowanych mieszkańców w 2007)[1] i powierzchni (517 km²).[1] W skali kraju, porównywać rzeczywistą liczbę mieszkańców Warszawy można jedynie do Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, który tworzy największą tkankę miejską w Polsce (2,8 mln ludzi).

Warszawa jest członkiem Związku Miast Polskich.

Geografia

Położenie i ukształtowanie terenu

Warszawa jest położona w środkowym biegu Wisły, na Nizinie Środkowomazowieckiej, w odległości około 350 km od Karpat i Morza Bałtyckiego.

Miasto leży po obu stronach rzeki i jest nieznacznie wydłużone wzdłuż jej brzegów (rozciąga się na ok. 30 km w kierunku północ-południe i ok. 28 km w kierunku wschód-zachód). Lewobrzeżna część Warszawy jest w większości położona na wysoczyźnie - Równinie Warszawskiej (najwyższy punkt geodezyjny na skrzyżowaniu ul. Norwida i Nakielskiej (rejon zajezdni autobusowej "Redutowa" - 115,7 m n.p.m.; porównywalne wysokości w rejonie Filtrów - 114,7 m n.p.m. przy ul. Krzyckiego). Charakterystyczna dla krajobrazu miasta jest wysoka na 6-25 m skarpa wiślana, stanowiąca krawędź erozyjną wysoczyzny.

Pozostała część miasta leży w dolinie Wisły oraz na Równinie Wołomińskiej (częściowo dzielnice wschodnie) i w Kotlinie Warszawskiej (częściowo dzielnice północne). Na Bielanach, Białołęce, w Wawrze i Wesołej występują porośnięte lasem, wysokie na kilka-kilkanaście metrów wydmy, z najwyższym naturalnym punktem wysokościowym - 122,11 m n.p.m. (w rejonie planowanej ul. Stanisława Wigury na osiedlu Groszówka w Wesołej).

Na obszarze miasta znajduje się kilka wzgórz usypanych przez człowieka (m.in. Kopiec Powstania Warszawskiego (wysokość 121,0 m n.p.m.), Kopiec Szczęśliwicki (wysokość 138,0 m n.p.m. - najwyższy punkt wysokościowy w Warszawie) oraz Stadion Dziesięciolecia).

Najniżej w Warszawie położonym punktem jest brzeg Wisły przy granicy z Jabłonną (75,6 m n.p.m.).

Klimat

Plik:Klimatwawy2.jpg
Średnia miesięczna temperatura powietrza i średnie miesięczne sumy opadów atmosferycznych w Warszawie

Według klasyfikacji Wincentego Okołowicza Warszawa leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego. Według klasyfikacji Köppena natomiast przebiega tędy granica dwóch stref klimatycznych – C (umiarkowanej) i D (borealnej).

Cechami charakterystycznymi klimatu Warszawy są dość równomierne opady o średniej wieloletniej około 493 mm/rok z maksimum w czerwcu (82 mm) i minimum w lutym (18 mm). Średnia roczna temperatura wynosi +7,8°C z maksimum w lipcu (+18,0°C) i minimum w styczniu (-3,3°C). Okres wegetacyjny wynosi około 200 dni. Warszawa jest najczęściej pod wpływem mas powietrza polarno-morskiego (około 60% dni w roku) oraz polarno-kontynentalnego (około 30% dni w roku). W Warszawie i okolicach bardzo wyraźnie zaznacza się wpływ dużej aglomeracji miejskiej na klimat (tzw. wyspa ciepła). Objawia się to poprzez wyższe średnie temperatury w centrum miasta, wyższe opady (lepsze warunki do rozwijania się równowagi chwiejnej atmosfery) oraz niższą prędkość wiatru. Z uwagi na wysoką zawartość aerozoli i zanieczyszczeń w powietrzu, zwiększa się zachmurzenie oraz pogarsza się przejrzystość powietrza, co prowadzi do zmniejszania bezpośredniego promieniowania słonecznego i zwiększenia promieniowania rozproszonego.

Podział administracyjny Warszawy od 2002

Podział administracyjny

 Osobne artykuły: Podział administracyjny Warszawy i Miejski System Informacji (Warszawa).

Podobnie jak przed wojną, Warszawa była, poczynając od 1945, miastem wydzielonym, czyli tzw. województwem miejskim; od początku lat 60. XX w. utrwalił się podział na 7 dzielnic (w randze powiatów: Mokotów, Ochota, Praga Południe, Praga Północ, Śródmieście, Wola i Żoliborz).

Po reformie administracyjnej w 1975 w Warszawie — podobnie jak w Krakowie, Łodzi, Poznaniu i Wrocławiu — zachowano podział na dzielnice. Po wydarzeniach czerwcowych do dzielnicy Ochota włączono w ramach represji zbuntowany Ursus.

Od kwietnia 1994 Warszawa była związkiem komunalnym 11 gmin, tak więc formalnie nie istniało wówczas (jedno)miasto o nazwie Warszawa, a wyniku reform wprowadzonych przez tzw. ustawę warszawską z 2002 roku stanowi tylko jedną gminę na prawach powiatu. Dotychczasowe gminy mają obecnie status dzielnic posiadających ograniczone kompetencje samorządowe. Wiele tych kompetencyj odpowiada kompetencjom powiatu (np. prowadzenie rejestracji pojazdów). Ponadto granice Warszawy poszerzyły się o niezależną wcześniej gminę Wesoła tworząc w sumie 18 dzielnic. Najgęściej zaludnioną dzielnicą (stan na rok 2006) jest Ochota (9448 osób/km²), a najmniej gęsto – Wilanów (414 osób/km²). Średnia dla całego miasta wynosi 3291 osób/km².[1]

Dzielnica Ludność[osób] Gęstość zaludnienia[os/km²] Powierzchnia[ km²]
Mokotów 226911 6410 35,4
Praga Płd. 185077 8262 22,4
Ursynów 143935 3286 43,8
Wola 142025 7359 19,3
Bielany 135307 4189 32,3
Śródmieście 134306 8609 15,6
Targówek 122872 5077 24,2
Bemowo 107197 4288 25,0
Ochota 91643 9448 9,7
Białołęka 76999 1055 73,0
Praga Płn. 73207 6422 11,4
Wawer 66094 829 79,7
Żoliborz 49275 5797 8,5
Ursus 47285 5030 9,4
Włochy 39778 1391 28,6
Rembertów 22688 1176 19,3
Wesoła 20749 918 22,6
Wilanów 15188 414 36,7
Dzielnice Warszawy

Godło

Miasta podwarszawskie (tzw. tereny podmiejskie)

 Osobny artykuł: Obszar Metropolitalny Warszawy.

Demografia

 Osobny artykuł: Ludność Warszawy.

Warszawa jest największym polskim miastem pod względem liczby ludności (1 704 717 zameldowanych mieszkańców w czerwcu 2007 r.[2]) i powierzchni (517 km²[1]). Dużą część mieszkańców stanowi ludność niezameldowana: "Według ostrożnych szacunków ratusza, w stolicy tych bez meldunku jest około 500 - 700 tys."[3]

Warszawa poniosła duże straty ludnościowe w wyniku II wojny światowej z 1 289 000 mieszkańców w 1939 roku do 478 755 w 1946[4]. Na początku lat 50. XX wieku przyrost ludności rocznie wynosił ok. 5-7% (ok. 45-60 000 osób wobec 41 000 nowych mieszkań w ramach Planu Sześcioletniego oddanych w latach 1950-1955), wprowadzono więc ograniczenia meldunkowe obowiązujące w Warszawie, w wyniku których spadło tempo migracji i w 1976 wyniosło ono 22 000 ludzi[5]. W okresie ograniczeń meldunkowych po liberalizacji przepisów[6] możliwe stało się meldowanie m.in. współmałżonków stałych mieszkańców miasta, wybitnych fachowców itp. Ograniczenia te wpłynęły na rozwój miejscowości podwarszawskich, gdzie osiedlali się ludzie przybywający z całej Polski i nie spełniający wymagań ustawowych. Usunięcie ograniczeń meldunkowych spowodowało ponowny niekontrolowany napływ ludności do miasta.

Nazwa miasta

Nazwa pojawia się w XIV wiecznych zapiskach jako Warseuiensis (1321), Varschewia (1342) i XV wieku jako Warschouia (1482). Średniowieczna nazwa brzmiała Warszewa, Warszowa. Najprawdopodobniej pochodzi ona od formy dzierżawczej imienia Warsz (skróconej formy popularnego wówczas imienia Warcisław, Wrocisław), używanego m.in. wśród przedstawicieli rodu Rawów (Rawiczów) herbu Rawa, właścicieli części terenów w dzisiejszym centrum miasta, np. Solca i Mariensztatu.

Zmiana nazwy na Warszawa wynikła z mazowieckiej wymowy dialektycznej. Do końca XV wieku samogłoska -a- przechodziła w -e- po spółgłoskach miękkich (-sz- była w tamtym okresie spółgłoską miękką). W XV wieku formy z wtórnym -e- zaczęły być postrzegane jako gwarowe. Dlatego też zastępowano -e- przez -a-. Taka zmiana nie była uzasadniona etymologicznie, więc takie formy nazywa się hiperpoprawnymi (np. siadlisko, królawski). Tak też nastąpiła zmiana nazwy z Warszewa na Warszawa, która upowszechniła się w XVI wieku[7].

Legendarna etymologia wywodzi nazwę od imion rybaka Warsa i jego żony Sawy.

Nazwa Warszawy w innych językach:

afr. Warskou alb. Varshava ang. Warsaw arab. وارسو (Wārsū) bask. Barsobia biał. Варшава bułg. Варшава chiń. 华沙/華沙 czes. Varšava duń. Warszawa
esp. Varsovio est. Varssavi fin. Varsova fran. Varsovie grec. Βαρσοβία gruz. ვარშავა hebr. ורשה (Warsza) hiszp. Varsovia isl. Varsjá ind. Warsawa
jap. ワルシャワ (Warushawa) jid. וואַרשע (Warsze) kaszb. Wôrszôwô kor. 바르샤바 litew. Varšuva łac. Varsovia niem. Warschau nider. Warschau norw. Warszawa port. Varsóvia ros. Варшава
rum. Varşovia serb. Варшава serbchor. Varšava słow. Varšava szw. Warszawa tajsk. วอร์ซอ tet. Varsóvia turec. Varşova ukr. Варшава węg. Varsó włos. Varsavia

Historia

 Osobny artykuł: Historia Warszawy.
Zamek Królewski w Warszawie
Barbakan w Warszawie
Pałac Prezydencki

Najważniejsze wydarzenia historyczne

Warszawa przechodziła w swej historii różne momenty dramatyczne, w niektórych okresach miasto podupadało. Było wielokrotnie niszczone, rabowane przez najeźdźców, ponosiło dotkliwe straty materialne i ludzkie. Jednak zawsze się odradzało.

Najważniejsze momenty historyczne to:

Gospodarka

Plik:Warsaw3ge.jpg
Centrum Warszawy
Widok od ulicy Marszałkowskiej

Firmy

Warszawa, a w szczególności warszawskie Śródmieście, należy do najważniejszych centrów biznesu w Europie Środkowej. W 2003 zarejestrowanych było 288.307 firm, a inwestorzy zagraniczni inwestowali w mieście ponad 700 milionów euro rocznie. Dzięki korzystnym warunkom inwestycyjnym Warszawa wytwarza ponad 13,3% polskiego PKB.

Samo miasto w 2006 uzyskało 9 030 000 złotych dochodu. W lipcu 2007 r. poziom bezrobocia utrzymuje się na poziomie 2,7%.

Handel

Warszawa jest drugim największym po Górnośląskim Okręgu Przemysłowym ośrodkiem miejsko-przemysłowym w kraju. Ze względu na wielkość rynku konsumpcyjnego, Warszawa stanowi ważne w skali kraju centrum handlowe. W mieście znajdują się kilka bardzo dużych centrów handlowych oraz kilkanaście mniejszych. Do największych centrów handlowo-rozrywkowych należą: Arkadia, Blue City, Galeria Mokotów, Promenada, Sadyba Best Mall, Wola Park oraz Złote Tarasy.

Przemysł

Po II wojnie światowej, władze komunistyczne zdecydowały o odbudowie Warszawy jako ważnego centrum przemysłu ciężkiego. W mieście otwarto kilkadziesiąt wielkich fabryk, z których do najważniejszych należały Huta Warszawa, ZPC Ursus oraz Fabryka Samochodów Osobowych (FSO).

Instytucje

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Warszawa jako stolica administracyjna kraju, jest siedzibą większości centralnych organów władzy, ministerstw, urzędów i instytucji centralnych takich jak m.in.:

a także przedstawicielstw dyplomatyczno-konsularnych.

Edukacja

Brama kampusu centralnego Uniwersytetu Warszawskiego
Gmach Główny Politechniki Warszawskiej

Stolica jest największym ośrodkiem akademickim w Polsce. Swoją siedzibę mają tu cztery największe uczelnie w kraju, a także ponad 62 mniejsze. Do największych warszawskich uczelni należą:

Ponadto na terenie Warszawy dynamicznie rozwijają się wyższe szkoły prywatne zorientowane na kształcenie przyszłej kadry kierowniczej (MBA) niezbędnej do profesjonalnego zarządzania nowoczesnym przedsiębiorstwem w gospodarce rynkowej.

Według corocznego rankingu studiów MBA przygotowywanego przez tygodnik Wprost, do najlepszych, prywatnych uczelni biznesowych w Warszawie należą:

Studenci oraz uczniowie szkół wszystkich szczebli stanowią około 29,2% populacji Warszawy. Ich liczba w 2002 roku przekroczyła 500 000, z czego ponad 255 000 stanowią studenci szkół wyższych.

Komunikacja

Pomimo zniszczeń powstałych w wyniku II wojny światowej, powstania warszawskiego i powojennych rozbiórek już odbudowanych kamienic, jedynie kilka ciągów komunikacyjnych zostało poszerzonych i dostosowanych do dużego natężenia ruchu samochodowego. Dlatego jednym z głównych zadań miasta jest rozwój sieci transportu miejskiego, która może stać się alternatywą dla prywatnego transportu samochodowego.

Tranzyt

Trasa W-Z w Warszawie

Warszawa nie posiada obwodnicy, a większość ruchu na osi wschód-zachód odbywa się przez środek miasta. Obecnie trwają prace nad dwiema takimi obwodnicami. Pierwsza z nich – Obwodnica Etapowa Warszawy – ma prowadzić ruch tranzytowy ulicami przelotowymi w odległości około 10 kilometrów od centrum. Jej elementami są dwa mosty: most im. gen. Stefana Grota-Roweckiego i nowo oddany most Siekierkowski.

Druga z obwodnic ma prowadzić fragmentami autostrady A2 (Berlin – Moskwa) oraz dróg ekspresowych S8 (Wrocław – Suwałki) i S17 (Warszawa – Lublin). Aktualnie toczą się dyskusje na temat przebiegu planowanej autostrady. Najprawdopodobniej, mimo protestów części mieszkańców, zostanie ona poprowadzona w tunelu pod południową dzielnicą miasta – Ursynowem. Jej oddanie do użytku planowane jest na lata 2008–2010.

 Osobny artykuł: Główne ciągi komunikacyjne Warszawy
UWAGA: sugestia rozszerzonej treści w nieistniejącym artykule - trzeba poprawić link.

Mosty

Most Świętokrzyski

Przed 1944 w Warszawie były cztery mosty, które zostały wysadzone przez wycofujących się Niemców. Po wojnie mosty systematycznie odbudowywano i budowano kolejne, tak że w chwili obecnej jest w mieście osiem mostów. Według oficjalnych planów miasta, przewiduje się budowę sześciu kolejnych mostów.

 Osobny artykuł: Warszawskie mosty.

Lotniska

Terminal 2

Warszawa posiada międzynarodowy port lotniczy Warszawa-Okęcie, zlokalizowany zaledwie 10 km od ścisłego centrum miasta. Znajduje się on w dzielnicy Włochy na osiedlu Okęcie. Obsługuje on ponad 7 milionów pasażerów rocznie oraz ponad 80 połączeń krajowych i zagranicznych dziennie. Jest to obecnie największy port lotniczy w Polsce. Jego powierzchnia wynosi ok. 834 ha. Posiada 3 terminale główne (Terminal Krajowy, Terminal 1 i Terminal 2), terminal Etiuda dla tanich linii lotniczych oraz Terminal Cargo.

 Osobny artykuł: Port lotniczy Warszawa-Okęcie.

Aktualnie toczą się rozmowy na temat otwarcia drugiego portu lotniczego dla Warszawy. Najprawdopodobniej zostanie on przystosowany z istniejących już lotnisk wojskowych na północ lub zachód od miasta. Pod uwagę bierze się rozbudowę lotniska Modlin.

 Osobny artykuł: Drugie lotnisko dla Warszawy.

Istnieje także aktywnie używane lotnisko Warszawa-Babice (znane wśród warszawiaków jako lotnisko na Bemowie). Korzysta z niego Aeroklub Warszawski, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, a także wielu właścicieli mniejszych samolotów i śmigłowców prywatnych lotnictwa ogólnego (ang.: general aviation).

Komunikacja miejska

System komunikacji miejskiej w Warszawie składa się z linii autobusowych, tramwajowych, metra oraz Szybkiej Kolei Miejskiej o całkowitej długości ponad 1000 km. Wszystkie linie koordynowane są przez Zarząd Transportu Miejskiego. Do przejazdów środkami komunikacji miejskiej uprawniają bilety z paskiem magnetycznym i Warszawska Karta Miejska. Linie podmiejskie w większości zarządzane są przez firmy prywatne.

 Osobny artykuł: Zarząd Transportu Miejskiego w Warszawie.

Tramwaje Warszawskie

Warszawska linia 9

Pierwszą linię tramwajową otwarto w Warszawie 11 grudnia 1866. 26 marca 1908 wszystkie linie tramwajów konnych zostały zelektryfikowane. W okresie międzywojennym tramwaje znacjonalizowano i wybudowano wiele nowych linii, które jednak uległy zniszczeniu w latach II wojny światowej. Po wojnie część z nich odbudowano, jednak większość uległa likwidacji.

Obecnie spółka Tramwaje Warszawskie posiada 859 wagonów i około 500 kilometrów torów. Po Warszawie jeździ na stałe 28 linii, z czego 3 są chwilowo zawieszone. Dodatkowe linie działają w okresie ważnych świąt (jak na przykład linie cmentarne w okresie Wszystkich Świętych).

Większość warszawskich linii tramwajowych jest dwutorowa, ale istnieje jedna jednotorowa (z mijankami). Zbudowana w okresie międzywojennym łączy osiedlowe Boernerowo z centrum miasta.

W lutym 2006 roku miasto zakupiło 15 całkowicie nowych i niskopodłogowych tramwajów. Wykonawcą zamówienia jest PESA Bydgoszcz.

Metro Warszawskie

Stacja Metra Plac Wilsona

Metro Warszawskie jest budowane od 15 kwietnia 1983 r. i otwarte 7 kwietnia 1995 r. Wciąż składa się tylko z jednej linii metra, o przebiegu północ - południe, po lewej stronie Wisły i o długości 19 km, z 17 stacjami. Jest obsługiwane przez 84 starsze wagony produkcji rosyjskiej z serii 81 oraz 108 wagonów METROPOLIS firmy ALSTOM.

W 2008–2009 zarząd metra zakłada dokończenie budowy I linii metra (6 stacji, w tym 4 aktualnie w budowie) i rozpoczęcie budowy II linii, której odcinek centralny ma powstać w latach 2008–2012. Czas przejazdu I linii wynosi ok. 28 minut. Z warszawskiego metra korzysta dziennie około 500 000 pasażerów.

Szybka Kolej Miejska

Szybka Kolej Miejska to naziemna sieć szybkiej kolei miejskiej łączącej centrum Warszawy z jej obrzeżami oraz przedmieściami. Ma być uzupełnieniem metra i alternatywą dla autobusów podmiejskich. Kolej ta ma powstać na już istniejących torach należących do PKP Polskich Linii Kolejowych. Pierwsza linia ruszyła w 2005 r.

 Osobny artykuł: Warszawska Szybka Kolej Miejska.

Autobusy

Plik:Autobus Warszawa.jpg
Warszawska linia 162

Warszawa ma około 2673 kilometrów linii autobusowych, po których kursuje 1709 autobusów. Głównym węzłem komunikacyjnym jest przystanek Dworzec Centralny, który jest też głównym punktem przesiadkowym miasta. ZTM prowadzi obecnie 247 linii autobusowych, z czego 38 kursuje między północą a godziną 5 rano. Dodatkowe linie otwierane są z okazji świąt, np. linie cmentarne w okresie Wszystkich Świętych. Warszawskie linie obsługiwane są, oprócz Miejskich Zakładów Autobusowych, także przez przewoźników prywatnych: ITS Michalczewski, Mobilis, Veolia Transport(do maja 2008) i PKS Grodzisk Mazowiecki.

 Osobny artykuł: Autobusy miejskie w Warszawie.

Trolejbusy

Ostatnia Warszawska linia trolejbusowa (linia 51) z Dworca Południowego (obecnie stacja metra "Wilanowska") do Piaseczna, została zlikwidowana w 1995 r.

 Osobny artykuł: Trolejbusy w Warszawie.

Kolej

Dworzec Warszawa Centralna

Pierwszą linię kolejową w Warszawie otwarto w 1845 (Kolej warszawsko-wiedeńska). Dziś Warszawa jest jednym z najważniejszych węzłów komunikacji kolejowej w Polsce.

Najważniejsze dworce w Warszawie to:

oraz kilkadziesiąt mniejszych stacji i przystanków osobowych.

Linia łącząca trzy najważniejsze dworce (Warszawa Centralna, Wschodnia i Zachodnia; tzw. linia średnicowa) prowadzi przez tzw. tunel średnicowy oraz most średnicowy na Wiśle. Od lat 60. XX wieku istnieją plany przekształcenia tej linii w dodatkową linię metra.

Wydzielone linie Warszawskie:

 Osobne artykuły: Kolej średnicowa w Warszawie, Kolej obwodowa w Warszawie i Kolej Nadwiślańska.

Linie dalekobieżne

 Osobne artykuły: Kolej Warszawsko-Wiedeńska, Kolej Warszawsko-Kaliska, Kolej Warszawsko-Petersburska i Kolej Warszawsko-Terespolska.

Warszawska Kolej Dojazdowa

Na terenie aglomeracji warszawskiej na trasie Warszawa Śródmieście – Podkowa Leśna – Grodzisk Mazowiecki z odgałęzieniem Podkowa Leśna – Milanówek, od 1925 r. kursuje Warszawska Kolej Dojazdowa (WKD) wykonująca przewozy pasażerskie.

Kultura

Teatr

Teatr Wielki

W Warszawie znajduje się około 30 większych stałych teatrów. Wśród nich najważniejsze są Teatr Narodowy (założony w 1765) oraz Teatr Wielki w Warszawie (założony w 1778). Szczególne uznanie zdobył TR Warszawa (dawniej Teatr Rozmaitości), który jest organizatorem eksperymentalnych przedstawień w scenerii miasta w ramach projektu Teren Warszawa.

W ostatnich latach miasto przyciąga także wielu artystów spoza głównych prądów w sztuce teatralnej. Ich działalność skupia się głównie wokół lokalnych domów kultury oraz prywatnych klubów. Latem teatry w Warszawie są w większości zamknięte, w tym czasie odbywa się za to stworzony w 1992 roku przez Andrzeja Tadeusza Kijowskiego – Konkurs Teatrów Ogródkowych.

 Osobny artykuł: Teatry w Warszawie.

Muzyka

Filharmonia w Warszawie ok. 1920 roku. Tutaj odbywają się od ponad 80 lat Konkursy Chopinowskie, a od półwiecza - festiwale "Warszawska Jesień".

W Warszawie mieści się Filharmonia Narodowa.

W mieście brak odpowiedniej hali koncertowej, stąd duże koncerty muzyczne urządza się głównie w Sali Kongresowej. Odbywały się także w hali Torwar (Iron Maiden, Pat Metheny, 50 Cent, Rihanna, Tokio Hotel), na stadionach Gwardii (Tina Turner, Sting, Roger Waters, Joe Cocker, Metallica, Aerosmith) i Legii (Deep Purple, Guns N' Roses), na stadionie Skry (Boney M. w 1979), na służewieckim torze wyścigów konnych (U2, Depeche Mode, Rolling Stones) czy na lotnisku na Bemowie (Michael Jackson, Lenny Kravitz), a mniejsze w teatrach np. w Teatrze Muzycznym Roma (King Crimson, Suzanne Vega, Jaromir Nohavica).

Festiwale i konkursy muzyczne w Warszawie:

Muzea i galerie

Pałac na Wodzie, Łazienki

W Warszawie mieści się wiele muzeów i galerii sztuki, tak państwowych, jak i prywatnych. Największe galerie to Zachęta i Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, zaś największe warszawskie muzea to Muzeum Narodowe oraz jego filie: na Zamku Królewskim oraz w pałacu wilanowskim. Planowana jest także budowa Muzeum Warszawskiej Pragi jako filii Muzeum Historycznego m.st. Warszawy.

Od 31 lipca 2004 otwarte jest Muzeum Powstania Warszawskiego. W 2008 na Muranowie ma powstać Muzeum Historii Żydów Polskich.

Warszawskie muzea i galerie uczestniczą w corocznej Nocy Muzeów.

 Osobne artykuły: Muzea w Warszawie i Galerie w Warszawie.

Kina

Pałac w Wilanowie
Siedziba kina Paradiso - Pałac Przebendowskich
 Osobny artykuł: Kina w Warszawie.

Imprezy cykliczne

 Osobny artykuł: Imprezy cykliczne w Warszawie
UWAGA: sugestia rozszerzonej treści w nieistniejącym artykule - trzeba poprawić link.

Sport

Warszawa posiada jeden pierwszoligowy klub piłkarski, jeden koszykarski, jeden siatkarski oraz kilka mniejszych klubów sportowych. Warszawskimi pierwszoligowcami są Legia Warszawa (piłka nożna), AZS Politechnika Warszawska (siatkówka) i Polonia Warszawa (koszykówka).

Poniższa lista przedstawia najważniejsze warszawskie kluby sportowe:

Warszawa posiada także tor wyścigów konnych Służewiec, kilka krytych lodowisk, tor łyżwiarski Stegny, kilkadziesiąt całorocznych basenów, kortów tenisowych oraz kilkaset mniejszych i większych hal sportowych. Największy stadion w Warszawie (Stadion Dziesięciolecia) obecnie wykorzystywany jest jako targowisko. W Warszawie funkcjonuje również aeroklub w ramach działalności którego uprawia się sporty lotnicze.

Warszawa jest też gospodarzem rozwijających się z roku na rok biegów masowych: Półmaratonu Warszawskiego (marzec), Maratonu Warszawskiego (wrzesień) i Run Warsaw (październik).

Ważniejsze miejsca i zabytki

 Osobny artykuł: Zabytki Warszawy.

Najwyższe budynki

Plik:Warszawskiewiezowce.jpg
Warszawa, panorama Śródmieścia

Wysokości całkowite:

 Osobny artykuł: Warszawskie wieżowce.

Polityka

Warszawska Syrenka

Samorząd

Wraz z transformacją ustroju w kraju odradza się warszawski samorząd. Po wielu publicznych dyskusjach 18 maja 1990 Sejm uchwalił ustawę o ustroju Warszawy. 27 maja w demokratycznych wyborach samorządowych mieszkańcy Warszawy wybrali swoich przedstawicieli do siedmiu gmin-dzielnic. Na prezydenta Rada m.st. Warszawy wybrała urbanistę Stanisława Wyganowskiego, który pełnił już tę funkcję od 27 stycznia 1990 na mocy decyzji premiera Tadeusza Mazowieckiego. Warszawa po 56-letniej przerwie uzyskała szansę rozwoju zgodnego z wolą swoich mieszkańców. Po raz kolejny Warszawa stała się tematem obrad Sejmu, który 25 marca 1994 uchwalił ustawę o ustroju miasta stołecznego wprowadzającą w stolicy podział na 11 niezależnych gmin. Pomimo ciągłych zmian legislacyjnych Warszawa przeżyła gwałtowny wzrost gospodarczo-inwestycyjny. W kwietniu 1995 zostało uruchomione Metro Warszawskie. Powstały nowe obiekty biurowe, centra handlowe, osiedla mieszkaniowe. Miasto stało się najbardziej atrakcyjnym, w tej części Europy, miejscem inwestowania światowych kapitałów.

Po kolejnej nowelizacji tzw. ustawy warszawskiej, Warszawa w 2002 stała się jednolitą gminą na prawach powiatu, która jest częścią województwa mazowieckiego składającą się z 18 jednostek pomocniczych, tj. dzielnic. Pierwszym prezydentem Warszawy wybranym w wyborach powszechnych i pełniącym tę funkcję w nowym ustroju miasta został Lech Kaczyński.

Prezydent

 Osobny artykuł: Prezydenci Warszawy.
Belweder w Warszawie

Prezydent m.st. Warszawy jest wybierany bezpośrednio przez mieszkańców stolicy na podstawie ustawy z dnia 20 czerwca 2002 (Dz.U.02.113.984), jednak jego zastępcy nie pochodzą z wyboru. Do prerogatyw prezydenta należą m.in. zarządzanie własnością miejską oraz nadzorowanie pracy wszystkich podległych mu samorządów dzielnicowych – zakres obowiązków określa tzw. Ustawa warszawska z 15 marca 2002 (Dz.U.02.41.361).

Prezydenci Warszawy
Prezydenci Warszawy (1792–1863)
Komisarze Warszawy (1863–1915)
Prezydenci Warszawy (1916–1939)
Burmistrz komisaryczny Warszawy
(1939–1944)
Komisaryczni prezydenci Warszawy
(1939–1941)
Prezydenci Warszawy (1944–1950)
Przewodniczący Prezydium Rady
Narodowej Warszawy (1950–1973)
Prezydenci Warszawy (od 1973)

Herb Warszawy

  • kursywa – pełniący funkcję Prezydenta Warszawy

Rada Miasta

Ustawa warszawska zniosła poprzednio istniejące gminy i ustanowiła w Warszawie jeden organizm miejski na prawach powiatu miejskiego, zarządzanego przez Radę Miasta.

W jednoizbowej Radzie Miasta st. Warszawy zasiada 60 rajców. Wybierani są w wyborach bezpośrednich i proporcjonalnych co cztery lata. Podobnie jak większość innych organów samorządu, Rada Miasta dzieli się na komisje, których zadaniem jest nadzór nad poszczególnymi dziedzinami życia. Obecnie Przewodniczącą Rady Miasta Stołecznego Warszawy jest Ewa Malinowska-Grupińska.

Decyzje Rady podejmowane są zwykłą większością głosów, a następnie przesyłane prezydentowi do akceptacji. Jeśli prezydent zawetuje uchwałę, Rada Miasta ma 30 dni na rozpatrzenie veta oraz przyjęcie poprawek większością 2/3 głosów.

Każda z 18 dzielnic Warszawy posiada własną Radę Dzielnicy. Pełnią one funkcje stanowiące i kontrolne oraz zarządzają szkołami i własnością miejską na podległym im obszarze. Na czele Rady stoi Przewodniczący, ponadto wybiera ona burmistrza.

 Osobny artykuł: Radni Warszawy.

Honorowi Obywatele

 Osobny artykuł: Honorowi Obywatele Miasta Warszawy.
 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Kościoły i Związki Wyznaniowe

Kościół Rzymskokatolicki
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny PAKP
Kościoły ewangelickie:

Kościół Anglikański

Kościoły ewangelikalne:

Kościoły starokatolickie:

Judaizm:


 Osobny artykuł: Synagogi Warszawy.

Inne:

Kąpieliska

Baseny

Plaże

Inne miejsca kąpieliskowe

Miasta partnerskie

Warszawskie legendy

  • Legenda o Warsie i Sawie - legenda o powstaniu Warszawy
  • Legenda o syrenie - legenda o pochodzeniu herbu Warszawy, Warszawskiej Syrence
  • Legenda o złotej kaczce - legenda związana z ulicą Tamka (Ordynacka)
  • Legenda o bazyliszku - legenda o potworze, który zabijał wzrokiem w podziemiach kamienicy na Krzywym Kole

Ciekawostki

Warszawska Syrenka na Rynku Starego Miasta

Warszawskie rekordy

Zobacz też

  1. ↑ a b c d e f Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2007. (GUS)
  2. ↑ a b Miasta wojewódzkie - podstawowe dane statystyczne w 2007 r., Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa, listopad 2007 (stan w dniu 30 czerwca 2007)
  3. ↑ "Warszawiacy bez meldunku", Gazeta.pl, 22 września 2007. Link sprawdzony 2007-11-17.
  4. ↑ 1939-1979 Roczniki statystyczne GUS
  5. ↑ Krystyna Krzyżakowa, Problemy harmonijnego rozwoju Warszawy, Rozmowa z wiceprezydentem m.st. Warszawy mgr. inż. Jerzym Brzostkiem. "Stolica", Nr 41 (1556), 9 października 1977 r.
  6. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1974 r. w sprawie ograniczenia pobytu stałego osób zamierzających zamieszkać na terenie m.st. Warszawy., Dz.U. 1975 nr 1 poz. 4
  7. ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 256. ISBN 83-04-02436-5.

Bibliografia

  • Dokumentacja Bibliograficzna do Historii Europy Środkowo-Wschodniej (Herder-Institut)[1]

Linki zewnętrzne

Informacje ogólne

Informacje w projektach siostrzanych
 Teksty źródłowe w Wikiźródłach
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Mapy

Szablon:Linki do map Polski

Szablon:Miasta wojewódzkie

Województwo mazowieckie
Miasta na prawach powiatu
Powiaty
Inne zagadnienia

Szablon:Związek Miast Nadwiślańskich

Stolice państw Europy
Stolice niepodległych państw
Stolice terytoriów zależnych
i państw nieuznawanych
Miejsca obrad sejmów I Rzeczypospolitej
Korona Królestwa Polskiego
Rzeczpospolita

Portal:Warszawa/info

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Warszawa&oldid=11887796”