Wincenty Styś

Szablon:Linki Wincenty Styś (urodził się 30 lipca 1903r we wsi Husów k. łańcuta w woj. podkarpackim, zmarł 21 kwietnia 1960 r we Wrocławiu, Był pionierem ekonomii we wrocławskim ośrodku nauki po II wojnie światowej, wybitny badacz ekonomicznych i społecznych problemów wsi i rolnictwa, oraz działacz społeczny w okresie zagospodarowania ziem zachodnich po II wojnie światowej. Jesli chodzi o działalność naukowo- badawczą Wincentego Stysia to obejmuje ona blisko 30- letni okres, liczac od ukazania się pierwszej jego publikacji w 1931 r do ostatnich chwil jego zycia w 1960 r. W tym przedziale czasowym , z wyłączenie lat II wojny swiatowej, napisał i opublikował 68 prac naukowych, referatów i wypowiedzi w dyskusjach. W pierwszy okresie aktywności naukowej, obejmujacym 7 lat dwudziestolecia miedzywojennego Styś napisał 3 obszerne , oparte na rozległych badaniach źródłowych rozprawy monograficzne oraz 11 publikacji w czasopismach. W drugim okresie to jest w ciągu powojennego, dorobek ten powiekszył o jedną wielką monografię i 54 przyczynki naukowe. Zainteresowania badawcze Stysia w obu okresach koncentrowaly się na zagadnieniach strukturalnych wsi i rolnictwa. Tę problematykę podejmował nie tylko w swoich rozprawach monograficznych, ale także licznych artykułach naukowych. Prof. Styś jako badacz wyróżniał się unikatowym warsztatem badawczym, który został uformowany pod wpływem dwóch ,wielkich osobowości ówczesnego Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie. Uczonymi tymi byli : prof. Stanisław Grabski (1871- 1949), kierownik katedry ekonomii społecznej, zaliczany przez historyków ekonomii do głównych przedstawicieli szkoły historycznej w ekonomii i prof. Franciszek Bujak (1875- 1953), kierownik katedry Historii Gospodarczej, twórca " szkoły bujakowskiej", słynnej z nowego ujmowania badań ekonomiczno- socjologicznych wsi i rolnictwa. Do wyjątkowych cech osobowości Stysia zalicza się także i to, że należał do nielicznego grona profesorów uniwersyteckich , o chłopskim rodowodzie, którzy za swoją powinność uważali podejmowanie uczynków na rzecz środowiska z którego pochodzili. Dlatego podobnie jak jego mistrz- prof. F. Bujak napisał monografię naukową swojej wsi rodzinnej, wsi Husów, której nadał tytuł: Drogi postępu gospodarczego wsi. Studium szczegółowe na przykładzie zbiorowości próbnej wsi Husowa (wyd. WTN, Wrocław 1947 r). W tej wielowątkowej książce autor przedstawił historię 153 gospodarstw wsi Husów, które istniały w 1787 r, a następnie na podstawie materiałów źródłowych odtworzył genealogię rodzin chłopskich i ewolucję ustroju rolnego tej wsi do 1937 r, a więc w ciągu 150 lat.We wstępie do tej ksiązki Styś zamieścił wielce znamienne wyznanie, że do jej napisania skłoniło go nieodparte dążenie, by Husów mógł się poszczycić własną naukową monografią, a przez to by móc spłacić w jakiejś części dług wdzięczności wobec rodziny i wsi które go ukształtowały jako człowieka. Zauważmy też, że tą pracę zadedykował młodzieży wiejskiej, zwracająć się do niej z następującymi słowami: "Prace tę poświęcam Młodzieży Wiejskiej z gorącym życzeniem, by szlaki dotychczasowego rozwoju wsi poznawszy, odważnie wstępowała na drogi prowadzące do lepszej przyszłości ( Drogi postępu..s.5) To o tej monografi P. Kapuściński (na łamach Życia Gospodarczego nr 29 z 1980 r) napisał: "..monografia Husowa stanowi najwspanialśzy pomnik jaki autor wystawił swej rodzinnej wiosce, jakim może poszczycić się mało która wieś w Polsce. Ta unikalna praca zawiera wszystko na temat Husowa i jego mieszkańców. Wszystko o gospodarce, o produkcji, o tym jak husowianie żyli przed wojną, w jakich domach mieszkali...jak się odżywiali, ile wydawali- rocznie na jedno gospodarstwo. Kopalnia bardzo szczegółowych wiadomości na temat bytu chłopów i stosunków społecznych tej wsi. Frapująca możliwość konfrontowania ich ze współczesnością". Jest autorem następujących publikacji książkowych: 1.Rozdrabnianie gruntów chłopskich w byłym zaborze austriackim od roku 1787 do 1931,wydana przez Tow. Naukowe we Lwowie w 1934 r 2. Wpływ uprzemysłowienia na ustrój rolny wydana nakładem Towarzystwa Naukowego we Lwowie w 1936 r 3. Drogi postępu gospodarczego wsi. Studium szczegółowe na przykładzie zbiorowości próbnej wsi Husowa, którą przyjęło do druku Towarzystwo naukowe we Lwowie w 1938 r, ale z powodu wybuchu wojny nie zdążyło jej opublikować. Praca ta , po uzupełnieniu o część pt. Post scriptum ukazała się więc nakładem Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego we Wrocławiu w 1947 r. 4. Współzależność rozwoju rodziny chłopskiej i jej gospodarstwa opublikowana przez WTN we Wrocławiu w 1959 r 5. Jako członek Rady Naukowej dla Zagadnień Ziem Odzyskanych w latach 1945- 1948 Styś zaprezentował koncepcję ustroju rolnego na ziemiach zachodnich i północnych , która wyszła zwycięsko z konfrontacji z innymi wariantami rozwiązań w tym zakresie, gdyż Rada Naukowa uchwaliła wniosek całkowicie zbieżny z jego wizją przeobrażeń strukturalnych wsi. Źródła: 1. Z Husowa po berła rektorskie.Wincenty Styś-człowiek, uczony, działacz społeczny, redakcja S. Urban, wyd.LSW, Warszawa 1986 2. J.Jasinski,Wincenty Styś, rektor WSE w latach 1956- 1959, w: Poczet Rektorów WSH, WSE,i AE we Wrocławiu 1947- 2007,praca pod red.J.M. Soroki, wyd. AE im.O. Langego we Wrocławiu, s.79- 120