Podłoże hodowlane

Cztey typy pożywek

Różne typy hemolizy na agarze krwawym

Pożywka bakteryjna (zwana czasem podłożem bakteryjnym) – mieszanina związków chemicznych przystosowana do hodowli bakterii. Po raz pierwszy specjalnego bulionu użył w 1877 roku Ludwik Pasteur.

Pożywki mikrobiologiczne są również wykorzystywane w procesach biotechnologicznych do otrzymywania biomasy oraz określonych produktów metabolizmu mikroorganizmów. Tak też hodowle na pożywkach stanowią podstawę nieomal każdego zabiegu w bakteriologii i mikologii, oraz dziedzinach na nich opartych.

Właściwości

W skład pożywek wchodzi woda destylowana (nie może zawierać domieszek metali) oraz sole w stężeniu zapewniającym izotoniczność środowiska. pH musi być odpowiednie dla wzrostu, ponieważ bakterie są wrażliwe na jego wahania. Po przygotowaniu pożywkę wyjaławia się w wysokiej temperaturze.

Podział

Podłoża mogą być dzielone na wiele sposobów: ze względu na stan (stałe, półpłynne i płynne) lub pochodzenie (naturalne, syntetyczne). Najczęściej jednak podział dotyczy jakości składników.

Pożywki proste

Na tych pożywkach mogą wzrastać jedynie najmniej wymagające drobnoustroje. Składnikiem jest bulion i pepton, a w przypadku podłoża stałego agar i żelatyna.

Przykłady: pożywka LB, pożywka YPD.

Pożywki wzbogacone

Większość chorobotwórczych bakterii wzrasta właśnie na tych pożywkach. Poza standardowymi składnikami, znajduje się tu jeszcze dodatkowy czynnik - krew barania, glukoza, witaminy etc.

Przykłady: agar z krwią, agar Brauna.

Pożywki wybiórczo-namnażające

Są to pożywki, na których rośnie ograniczona ilość bakterii, a wzrost innych jest hamowany. Wykorzystywane są w nich cechy charakterystyczne szukanego szczepu: jeśli na przykład gatunek X rośnie przy wysokim stężeniu jakieś substancji, których dla innych gatunków jest śmiertelny, można zastosować pożywkę z daną substancją. W większości wypadków nie da się ograniczyć wzrostu tylko do jednego szczepu, można jednak znacznie zawęzić zakres.

Przykłady: bulion z żółcią, pożywka SF, pożywka Müllera i Kauffmanna.

Pożywki wybiórczo-różnicujące

Są to podłoża na których różnicuje się bakterie ze względu na ich metabolizm. Jeżeli jeden z gatunków wytwarza enzym, którego nie wytwarza inny szczep rosnący na danym podłożu, można je zróżnicować ze względu na obecność (lub brak) katalizowania reakcji przez ten enzym. Jeśli wyników reakcji nie widać gołym okiem, stosowany jest dodatkowo wskaźnik informujący o zajściu przemiany chemicznej. Bardzo często dane podłoże jest równocześnie pożywką wybiórczo-namnażającą.

Przykłady: pożywka Levinea, agar SS, pożywka Chapmana, pożywka MacConkeya, pożywka Wilsona-Blaira, pożywka Endo, pożywka Krumwielda, podłoże Kliglera.

Pożywki specjalne

Stosowane do hodowli szczególnie wymagających szczepów bakterii.

Przykłady: pożywka Löfflera, pożywka Tarroziego-Wrzoska, agar czekoladowy, pożywka Clauberga, pożywka z tioglikolanem sodu, pożywka Levinthala, podłoże Löwensteina-Jensena.

Bibliografia

1. red. Leon Jabłoński: Podstawy Mikrobiologii Lekarskiej. Warszawa: PZWL, 1979, s. 489-500 oraz 38-40. ISBN 83-200-0181-1.Sprawdź autora:1.
2. Co to są drobnoustroje i jak się je bada. W: Władysław J.H. Kunicki- Goldfinger: Życie bakterii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 52-54. ISBN 978-83-01-14378-7.