Nokturn (muzyka): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 14:43, 16 wrz 2009

Nokturn (wł. notturno, franc. nocturne, niem. Nachtstück) - bardzo spokojna i zrównoważona oraz równie nastrojowa instrumentalna forma muzyczna inspirowana poetyckim nastrojem ciemnej nocy.

W okresie klasycyzmu - utwór wieloczęściowy o nieustalonej budowie, zbliżony do divertimenta, serenady, cassation.
W okresie romantyzmu - utwór o charakterze miniatury instrumentalnej, głównie fortepianowej, najczęściej w formie ABA, czasem w formie ronda (np. Nokturn G-dur op.37 F. Chopina).

Twórcą pierwszych nokturnów fortepianowych był kompozytor irlandzki John Field. Typ nokturnu, którego istotą jest kontrast agogiczny, stworzył Fryderyk Chopin, ustalając następujący porządek części: wolna, szybka, wolna (np. Nokturn F-dur op. 15). Jedynie tych dwóch uważa się za "czystych" nokturnowych kompozytorów, aczkolwiek incydentalnie próby podejmowali również następni twórcy.

Robert Schumann pisał nokturny o charakterze programowym (cykl Nachtstücke op. 23). Franciszek Liszt stworzył typ nokturnu związanego z tekstem poetyckim o charakterze motta; są to Marzenia miłosne, stanowiące cykl 3 nokturnów: Notturno I (motto Hohe Liebe L. Uhlanda), Notturno II (Seliger Tod Uhlanda), Notturno III (O Lieb F. Freiligratha). Nokturn wchodził niekiedy w skład form cyklicznych (np. G. Mahler VII Symfonia; charakter nokturnu wykazuje też wolna część Sonaty h-moll Chopina), czasem pojawiał się w muzyce scenicznej (np. duet Hero i Urszuli z opery Beatrice i Benedykt H. Berlioza, Sen nocy letniej F. Mendelssohna, Daphnis i Chloe M. Ravela).

W XX wieku powstały nokturny będące utworami programowymi o charakterze suitowym (np. C. Debussy, 3 Nokturny na orkiestrę: Nuages, Fêtes, Sirènes) lub utworami kameralnymi (np. Karol Szymanowski Nokturn i Tarantella na skrzypce i fortepian; B. Britten Nocturn na tenor i małą orkiestrę).

Znane nokturny

Fryderyk Chopin - cykle nokturnów na fortepian op.9 i 15
Niccolo Paganini - cztery nokturny na kwartet smyczkowy
Erik Satie - pięć nokturnów na fortepian
Karol Szymanowski - utwory na skrzypce i fortepian - Nokturn oraz Tarantella
Secret Garden - "Nocturne" - utwór, którym zespół wygrał Konkurs Piosenki Eurowizji 1995. Była to pierwsza i jak dotąd jedyna w historii konkursu, zwycięska kompozycja, o charakterze niemal wyłącznie instrumentalnym.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Nokturn''', ''notturno, nocturne'' ([[Język włoski|wł.]], [[Język francuski|franc.]] = nocny), [[Język niemiecki|niem.]] ''Nachtstück''. Bardzo spokojna i zrównoważona oraz równie nastrojowa instrumentalna [[forma muzyczna]] inspirowana poetyckim nastrojem ciemnej nocy.
+'''Nokturn''' ([[Język włoski|wł.]] ''notturno'', [[Język francuski|franc.]] ''nocturne'', [[Język niemiecki|niem.]] ''Nachtstück'') - bardzo spokojna i zrównoważona oraz równie nastrojowa instrumentalna [[forma muzyczna]] inspirowana poetyckim nastrojem ciemnej nocy.
-# W okresie [[klasycyzm]]u - utwór wieloczęściowy o nieustalonej budowie, zbliżony do [[divertimento|divertimenta]], [[serenada|serenady]], [[cassation]]
+# W okresie [[klasycyzm]]u - utwór wieloczęściowy o nieustalonej budowie, zbliżony do [[divertimento|divertimenta]], [[serenada|serenady]], [[cassation]].
 # W okresie [[romantyzm]]u - utwór o charakterze [[miniatura instrumentalna|miniatury instrumentalnej]], głównie [[fortepian]]owej, najczęściej w [[Pieśń trzyczęściowa|formie ABA]], czasem w formie [[Rondo (muzyka)|ronda]] (np. ''Nokturn G-dur'' op.37 F. Chopina).
-Twórcą pierwszych nokturnów fortepianowych był kompozytor irlandzki [[John Field]]. Typ nokturnu, którego istotą jest kontrast [[agogika|agogiczny]], stworzył [[Fryderyk Chopin]], ustalając następujący porządek części: wolna, szybka, wolna (np. ''Nokturn F-dur'' op. 15). Jedynie tych dwóch uważa się za "czystych" nokturnowych kompozytorów, aczkolwiek incydentalnie próby podejmowali również następni twórcy.
+Twórcą pierwszych nokturnów fortepianowych był kompozytor irlandzki [[John Field]]. Typ nokturnu, którego istotą jest kontrast [[Tempo (muzyka)|agogiczny]], stworzył [[Fryderyk Chopin]], ustalając następujący porządek części: wolna, szybka, wolna (np. ''Nokturn F-dur'' op. 15). Jedynie tych dwóch uważa się za "czystych" nokturnowych kompozytorów, aczkolwiek incydentalnie próby podejmowali również następni twórcy.
-[[Robert Schumann]] pisał nokturny o charakterze programowym (cykl ''Nachtstücke'' op. 23). [[Ferenc Liszt|Franciszek Liszt]] stworzył typ nokturnu związanego z tekstem poetyckim o charakterze [[motto|motta]]; są to ''Marzenia miłosne'', stanowiące cykl 3 nokturnów: ''Notturno I'' (motto ''Hohe Liebe'' L. Uhlanda), ''Notturno II'' (''Seliger Tod'' Uhlanda), ''Notturno III'' (''O Lieb'' F. Freiligratha). Nokturn wchodził niekiedy w skład '''[[formy cykliczne|form cyklicznych]]''' (np. G. Mahler ''VII Symfonia''; charakter nokturnu wykazuje też wolna część ''Sonaty h-moll'' Chopina), czasem pojawiał się w muzyce scenicznej (np. duet Hero i Urszuli z opery ''Beatrice i Benedykt'' [[Hector Berlioz|H. Berlioza]], ''Sen nocy letniej'' [[Feliks Mendelssohn-Bartholdy|F. Mendelssohna]], ''Daphnis i Chloe'' [[Maurice Ravel|M. Ravela]]).
+[[Robert Schumann]] pisał nokturny o charakterze programowym (cykl ''Nachtstücke'' op. 23). [[Ferenc Liszt|Franciszek Liszt]] stworzył typ nokturnu związanego z tekstem poetyckim o charakterze [[motto|motta]]; są to ''Marzenia miłosne'', stanowiące cykl 3 nokturnów: ''Notturno I'' (motto ''Hohe Liebe'' L. Uhlanda), ''Notturno II'' (''Seliger Tod'' Uhlanda), ''Notturno III'' (''O Lieb'' F. Freiligratha). Nokturn wchodził niekiedy w skład [[formy cykliczne|form cyklicznych]] (np. G. Mahler ''VII Symfonia''; charakter nokturnu wykazuje też wolna część ''Sonaty h-moll'' Chopina), czasem pojawiał się w muzyce scenicznej (np. duet Hero i Urszuli z opery ''Beatrice i Benedykt'' [[Hector Berlioz|H. Berlioza]], ''Sen nocy letniej'' [[Feliks Mendelssohn-Bartholdy|F. Mendelssohna]], ''Daphnis i Chloe'' [[Maurice Ravel|M. Ravela]]).
-W [[XX wiek|XX w.]] powstały nokturny będące utworami programowymi o charakterze [[suita|suitowym]] (np. [[Claude Debussy|C. Debussy]], ''3 Nokturny'' na orkiestrę: ''Nuages, Fêtes, Sirènes'') lub utworami kameralnymi (np. [[Karol Szymanowski]] ''Nokturn i Tarantella'' na skrzypce i fortepian; [[Benjamin Britten|B. Britten]] ''Nocturn'' na tenor i małą orkiestrę).
+W [[XX wiek]]u powstały nokturny będące utworami programowymi o charakterze [[suita|suitowym]] (np. [[Claude Debussy|C. Debussy]], ''3 Nokturny'' na orkiestrę: ''Nuages, Fêtes, Sirènes'') lub utworami kameralnymi (np. [[Karol Szymanowski]] ''Nokturn i Tarantella'' na skrzypce i fortepian; [[Benjamin Britten|B. Britten]] ''Nocturn'' na tenor i małą orkiestrę).
 == Znane nokturny ==