Potencjometr

Różne typy potencjometrów obrotowych

Symbol

Potencjometr węglowy

Potencjometr drutowy z wyłącznikiem

Potencjometr to opornik z możliwością zmiany rezystancji przez użytkownika. Zmiany tej dokonuje się poprzez zmianę położenia styku (ślizgacza) na ścieżce oporowej. Ślizgacz sprzężony jest z pokrętłem lub suwakiem. Ścieżkę oporową wykonuje się z węgla, cermetu, plastiku lub zwojów drutu oporowego. Dwa wyprowadzenia są zakończeniami ścieżki oporowej, trzeci jest połączony ze ślizgaczem.

Potencjometr działa na zasadzie klasycznego dzielnika napięcia. Typowym zastosowaniem potencjometrów jest regulacja prądu lub napięcia w urządzeniach elektrycznych np. głośności w sprzęcie audio, ale także w przemyśle i komunikacji (regulacja prędkości obrotowej silników, na przykład tramwajowych).

Wykonuje się także potencjometry sprzężone podwójne (dwa identyczne elektrycznie potencjometry na wspólnej osi – przydatne szczególnie przy urządzeniach stereofonicznych), potencjometry sprzężone współosiowe (dwa różne potencjometry, jeden uruchamiany osią wewnętrzną, drugi uruchamiany współosiową tuleją – takie potencjometry wykorzystywane bywają w urządzeniach audio, kiedy podwójną gałką reguluje się np. siłę głosu i barwę głosu) oraz wieloobrotowe (precyzyjne). Do potencjometru bywa także czasem zamocowany wyłącznik elektryczny, uruchamiany krzywką przykręconą do osi potencjometru. Takie rozwiązanie umożliwia włączanie i wyłączanie urządzenia elektronicznego w skrajnym położeniu obrotu osi potencjometru – najczęściej w takim, w którym siła głosu jest minimalna. Podobnie, kiedy potencjometrem płynnie steruje się obrotami silnika elektrycznego – wówczas wyłączanie silnika odbywa się przy skrajnie małych jego obrotach.

Ze względu na zależność oporu od położenia ślizgacza wyróżnia się potencjometry liniowe (typ A) gdzie opór liniowo zależy od położenia suwaka, logarytmiczne o zależności logarytmicznej (typ B) ze względu na logarytmiczną czułość ucha stosowane do regulacji głośności, oraz o charakterystyce wykładniczej (typ C).

(W niektórych krajach stosuje się odwrotnie oznaczenia literowe A i B)

Zobacz też

• dżojstik analogowy
• enkoder - potencjometr "cyfrowy"