Nabożeństwo

Nabożeństwo – forma modlitewnego zgromadzenia wiernych danego wyznania. Sens teologiczny nabożeństwa w protestantyzmie i katolicyzmie jest odmienny.

Katolicyzm

W katolicyzmie nabożeństwem nazywamy wspólne modlitwy, które są przejawem religijności lokalnej społeczności, i - w przeciwieństwie do liturgii - nie są oficjalnymi ceremoniami Kościoła, choć mogą być odprawiane z polecenia papieża lub miejscowego biskupa. Powinny prowadzić do lepszego przeżywania liturgii: sakramentów i sakramentaliów.

Nabożeństw nie powinno się łączyć z liturgią, choć czasem pewnym nabożeństwom towarzyszą akty liturgiczne (np. po nabożeństwie różańcowym kapłan może pobłogosławić wiernych Najświętszym Sakramentem).

Niektóre polskie nabożeństwa katolickie to:

• nabożeństwo różańcowe
• koronka do Miłosierdzia Bożego
• nabożeństwo majowe
• nabożeństwo czerwcowe
• gorzkie żale
• droga krzyżowa
• triduum eucharystyczne (nabożeństwo czterdziestogodzinne)
• adoracja Najświętszego Sakramentu
• nieszpory ludowe
• procesja Bożego Ciała
• procesja rezurekcyjna

Protestantyzm

W protestantyzmie kulminacyjnym momentem nabożeństwa jest zwiastowanie (kazanie) Słowa Bożego, przez które Bóg zwiastuje ludzkości swoje zbawienie. Nabożeństwo w protestantyzmie nie jest powtórzeniem zbawczych wydarzeń z życia Jezusa Chrystusa – jego śmierci i zmartwychwstania – lecz ich wspominaniem przez głoszenie Słowa Bożego. Podczas Wieczerzy Pańskiej rozdawane wiernym są zwykły chleb i wino, jako symbole męki Pańskiej (memorializm), nie ma to jednak nic wspólnego z katolicką mszą, podczas której składana jest bezkrwawa ofiara i zachodzi przeistoczenie. Wyjątkiem są nabożeństwa luterańskie, podczas których ma miejsce konsekracja chleba i wina, poprzez którą Jezus Chrystus staje się realnie obecny w Chlebie i Winie (konsubstancjacja).

W protestantyzmie wierni gromadzą się na nabożeństwie tylko w Imię Jezusa Chrystusa, a nabożeństwo ma charakter publiczny. Oznacza to, że jest ono odprawiane przez cały zbór (wspólnotę) i dla całego zboru. Protestanckie nabożeństwo zatem nie jest odprawiane w prywatnej intencji, ani za zmarłych i nigdy za wstawiennictwem Marii lub świętych.

Dla przykładu w Kościele ewangelicko-augsburskim (luterańskim) możemy spotkać:

• nabożeństwo adwentowe (w Adwencie)
• nabożeństwo niedzielno-świąteczne (ze spowiedzią i Komunią Świętą)
• nabożeństwo pasyjne (w okresie Wielkiego Postu)

Kościół ewangelicko-augsburski

Nabożeństwo stoi w centrum życia religijnego luteran, jest "sercem Kościoła". Porządek nabożeństwa luterańskiego w zasadzie nie odbiega od porządku nabożeństwa wczesnochrześcijańskiego i średniowiecznego, od porządku katolickiej Mszy czy prawosławnej Liturgii, ale w poważny sposób różni się od nich teologicznie. Marcin Luter, przepracowując mszę rzymską sprawowaną wówczas według rytu przedtrydenckiego, usunął z niej to, "que sonant oblationem" ("co zalatuje ofiarą"). .

W Sakramencie Ołtarza, Jezus - Słowo uobecnia się wśród nas. Luteranizm zna także samodzielne nabożeństwo Słowa, ale powinno się dążyć, aby Sakrament Ołtarza był jak najczęściej sprawowany w nabożeństwie głównym. Nabożeństwo główne bez Sakramentu Ołtarza przestaje być nabożeństwem "głównym".

Przebieg Luterańskiego Nabożeństwa głównego z Sakramentem Ołtarza (według Śpiewnika Ewangelickiego):

• Wstęp

– Preludium organowe lub inna muzyka na rozpoczęcie

– Pozdrowienie (liturgiczne powitanie)

– Słowo wstępne

– Pieśń

• Liturgia spowiednia

– Wstęp do spowiedzi

– Przemówienie spowiednie lub zmówienie na przemian jednego z psalmów pokutnych

– Powszechna modlitwa spowiednia

– Rozgrzeszenie

– Modlitwa dziękczynna

– Pieśń

• Liturgia wstępna

– Introit

– Gloria Patri

– Kyrie

– Gloria in excelsis

– Modlitwa (Kolekta)

• Liturgia Słowa

– Pozdrowienie (salutatio)

– Pierwsze czytanie

– Drugie czytanie

– Wyznanie wiary (credo)

– Pieśń

– Trzecie czytanie

– Krótka modlitwa (Suspirium)

– Kazanie (rozważanie na podstawie III czytania)

– Apostolskie życzenie pokoju

– Pieśń

– Powszechna Modlitwa Kościoła

• Liturgia Eucharystyczna

– Prefacja

– Święty, Święty, Święty (Sanctus)

– Modlitwa Dziękczynna

– Modlitwa Pańska

– Konsekracja

– Anamneza

– Modlitwa o godne przyjęcie Komunii Świętej

– Pozdrowienie Pokoju

– Zaproszenie do Stołu Pańskiego

– Baranku Boży

– Rozdawanie Sakramentu Ołtarza

• Liturgia pokomunijna

– Antyfona

– Kolekta pokomunijna

• Zakończenie

– Rozesłanie

– Błogosławieństwo

– Pieśń końcowa

– Postludium

Linki zewnętrzne

• Liturgia a nabożeństwo