Nasiono

Budowa nasiona rośliny jednoliściennej
a) łupina nasienna, b) bielmo, c) liścień, d) zarodek

Nasiono, nasienie (łac. semen) – organ roślin nasiennych powstający z zapłodnionego zalążka i składający się z zarodka otoczonego tkanką zapasową i osłoniętego łupiną nasienną. Funkcją nasiona jest przede wszystkim ochrona zarodka przed niesprzyjającymi warunkami zewnętrznymi.

Poznaniem budowy nasion zajmowała się początkowo botanika ogólna. Z czasem wyodrębniły się odrębne nauki: karpologia i nasionoznawstwo.

Budowa

Nasiona roślin okrytozalążkowych powstają z zalążka, po zapłodnieniu komórki jajowej przez komórkę plemnikową. Zawierają trzy najważniejsze składniki: zarodek, łupina nasienna (testa) i tkanka odżywcza w postaci bielma lub obielma.

U roślin nagozalążkowych materiał zapasowy nasiona stanowi bielmo pierwotne. Nasiona u okrytozalążkowych mogą występować jako obielmowe, bielmowe i bezbielmowe.

Sposoby rozsiewania

Nasiona jako formy przetrwalnikowe roślin służą do rozmnażania i rozprzestrzeniania się. Rozsiewanie nasion może zachodzić na kilka sposobów:

• autochoria:
  • blastochoria
  • ballochoria
  • herpochoria
• allochoria
  • hydrochoria
  • anemochoria
  • barochoria
  • zoochoria (np. ornitochoria)
  • antropochoria

Znaczenie nasion w uprawie roślin

Wartość plonu jest zależna od jakości nasion użytych do siewu. Wraz z rozwojem rolnictwa rozwijały się również badania i metody oceny jakości nasion. Szczególny rozwój w tej dziedzinie nastąpił w XIX wieku, wraz z powstaniem pierwszych stacji kontroli nasion (w 1869 r. w Rydze). Przy ocenie jakości nasion uwagę zwraca się na ich czystość, zdolność kiełkowania, dorodność, czyli sposób wykształcenia, zdrowotność i cechy odmianowe. Czystość nasion zmniejsza zachwaszczenie upraw. Odpowiednia zdolność kiełkowania gwarantuje szybkie i równomierne wschody. Z dorodnych nasion wyrastają odpowiednio silniejsze, dające większy plon rośliny. Dobra zdrowotność nasion ogranicza występowanie chorób i szkodników. Czystość nasion pod względem cech odmianowych gwarantuje odpowiedni dobór roślin do warunków siedliskowych uprawy.

Zobacz też

• kiełkowanie,
• owoc,
• diaspora (botanika).