Okręg Tarnopol Armii Krajowej: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
uwarunkowania |
m poprawa błędów ortograficznych (cd. kierunków świata); zmiany kosmetyczne |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[ |
[[Plik:Aklwow.jpg|200px|right|thumb|Odznaka pamiątkowa obszaru]] |
||
[[Plik:Tarnopol_ak.png|300px|right]] |
[[Plik:Tarnopol_ak.png|300px|right]] |
||
'''Okręg Tarnopol''' [[Służba Zwycięstwu Polski|SZP]], [[Związek Walki Zbrojnej|ZWZ]], wreszcie [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] noszący kryptonimy "Komar", "Tarcza", "Ton". |
'''Okręg Tarnopol''' [[Służba Zwycięstwu Polski|SZP]], [[Związek Walki Zbrojnej|ZWZ]], wreszcie [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] noszący kryptonimy "Komar", "Tarcza", "Ton". |
||
Linia 10: | Linia 10: | ||
W 1943 komenda okręgu prowadziła intensywne przygotowania do "Burzy", trafnie prognozując, że na początku 1944 Rosjanie wkroczą na teren okręgu. Znaczna część sił znajdowała się pod bronią w terenie, osłaniając skupiska ludności polskiej przed atakami [[UPA]]. |
W 1943 komenda okręgu prowadziła intensywne przygotowania do "Burzy", trafnie prognozując, że na początku 1944 Rosjanie wkroczą na teren okręgu. Znaczna część sił znajdowała się pod bronią w terenie, osłaniając skupiska ludności polskiej przed atakami [[UPA]]. |
||
{{Main|Akcja Burza w Okręgu Tarnopol AK}} |
{{Main|Akcja Burza w Okręgu Tarnopol AK}} |
||
===Uwarunkowania geopolityczne=== |
=== Uwarunkowania geopolityczne === |
||
Okręg Tarnopol AK obejmował obszar około 14000 km2. Liczył 1,35 miliona ludności. Języka polskiego używało tu 49,3%, ukraińskiego i ruskiego - 45,5%. 25,1% uznawało za swój ojczysty jezyk ukraiński. |
Okręg Tarnopol AK obejmował obszar około 14000 km2. Liczył 1,35 miliona ludności. Języka polskiego używało tu 49,3%, ukraińskiego i ruskiego - 45,5%. 25,1% uznawało za swój ojczysty jezyk ukraiński. |
||
Rrzymskich katolików było 36,7%, grecko-kotatolików 54,5%. Liczbę żydów oceniano na 8,4% . W Tarnopolu 78% mieszkańców uważała za ojczysty język polski (ukraiński i ruski - 8%). Przewaga rzymskich katolików (41 %) nad grekokatolikami (19%) była dwukrotna |
Rrzymskich katolików było 36,7%, grecko-kotatolików 54,5%. Liczbę żydów oceniano na 8,4% . W Tarnopolu 78% mieszkańców uważała za ojczysty język polski (ukraiński i ruski - 8%). Przewaga rzymskich katolików (41 %) nad grekokatolikami (19%) była dwukrotna |
||
===Komendanci=== |
=== Komendanci === |
||
* p.o. kpt [[Mieczysław Widajewicz]] "Czerma", |
* p.o. kpt [[Mieczysław Widajewicz]] "Czerma", |
||
* ppłk/płk [[Franciszek Studziński (żołnierz)|Franciszek Studziński]] "Radwan", |
* ppłk/płk [[Franciszek Studziński (żołnierz)|Franciszek Studziński]] "Radwan", |
||
Linia 24: | Linia 24: | ||
* płk [[Jan Kotowicz]] "Twardy". |
* płk [[Jan Kotowicz]] "Twardy". |
||
* kpt. Franciszek Garwol (komendant podokręgu) |
* kpt. Franciszek Garwol (komendant podokręgu) |
||
[[ |
[[Plik:Ternopil dominikanskyj kostol.jpeg|thumb|right|220px|[[Tarnopol]]]] |
||
===Skład organizacyjny=== |
=== Skład organizacyjny === |
||
* [[Inspektorat Tarnopol AK]] |
* [[Inspektorat Tarnopol AK]] |
||
* [[Inspektorat Złoczów AK]] |
* [[Inspektorat Złoczów AK]] |
||
Linia 39: | Linia 39: | ||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
==Bibliografia== |
== Bibliografia == |
||
{{Bibliografia start}} |
{{Bibliografia start}} |
||
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Węgierski | imię = Jerzy | tytuł = Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol | data = 1996 | wydawca = Platan | miejsce = Kraków | isbn = 83-85222-85-5 | strony = }} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Węgierski | imię = Jerzy | tytuł = Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol | data = 1996 | wydawca = Platan | miejsce = Kraków | isbn = 83-85222-85-5 | strony = }} |
||
*{{Cytuj książkę | nazwisko= Wnuk | imię=Rafał | autor link=Rafał Wnuk | inni= | tytuł= Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944-1956 | data=2007 | wydawca=Lublin : Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu | miejsce=Warszawa | isbn=978-83-60464-45-8 | strony=}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Wnuk | imię=Rafał | autor link=Rafał Wnuk | inni= | tytuł= Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944-1956 | data=2007 | wydawca=Lublin : Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu | miejsce=Warszawa | isbn=978-83-60464-45-8 | strony=}} |
||
* ''Struktura Organizacyjna Armii Krajowej'', Marek Ney-Krwawicz w: [[Mówią wieki]] nr 9/1986. |
* ''Struktura Organizacyjna Armii Krajowej'', Marek Ney-Krwawicz w: [[Mówią wieki]] nr 9/1986. |
||
*Światowy Związek Żołnierzy AK, Materiały sympozjum nt: Operacja zbrojna AK kryptonim Burza na ziemiach południowo-wschodnich II RP w 1944. Biblioteczka ”Na Kresach Południowo |
* Światowy Związek Żołnierzy AK, Materiały sympozjum nt: Operacja zbrojna AK kryptonim Burza na ziemiach południowo-wschodnich II RP w 1944. Biblioteczka ”Na Kresach Południowo-Wschodnich 1939-1945 nr 7. Kraków 1994 |
||
*{{Cytuj książkę | nazwisko= Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk| imię= | autor link= | inni= | tytuł= W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej"| data= 1997 | wydawca=Ministerstwo Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa | isbn=83-86268-63-8 | strony=}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk| imię= | autor link= | inni= | tytuł= W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej"| data= 1997 | wydawca=Ministerstwo Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa | isbn=83-86268-63-8 | strony=}} |
||
{{Bibliografia stop}} |
{{Bibliografia stop}} |
||
{{Okręg Tarnopol AK}} |
{{Okręg Tarnopol AK}} |
||
{{Armia Krajowa}} |
{{Armia Krajowa}} |
||
[[Kategoria:Okręg Tarnopol AK]] |
[[Kategoria:Okręg Tarnopol AK]] |
Wersja z 16:20, 1 maj 2010
Okręg Tarnopol SZP, ZWZ, wreszcie Armii Krajowej noszący kryptonimy "Komar", "Tarcza", "Ton".
Okręg Tarnopolski AK obejmował tereny przedwojennego województwa tarnopolskiego. Konspiracja w Tarnopolskiem zaczęła się już jesienią 1939. Po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej, tzw. "grupa warszawska" wysłana przez KG AK, przystąpiła do tworzenia sztabu i struktur terenowych w czterech inspektoratach okręgu. Przez jego tereny przebiegała strategiczna linia kolejowa Lwów-Tarnopol-Kijów, którą zaopatrywano Grupę Armii "Północna Ukraina". Podobne znaczenie miały magistrale drogowe. Każda dywersja w systemie komunikacji była dotkliwym ciosem dla armii niemieckiej.
Wiosną 1943 w okręgu funkcjonowały 222 plutony[1]. Łącznie siły okręgu to ok. 11100 żołnierzy, w tym 72 oficerów, 134 podchorążych i 1930 podoficerów.[2]
W 1943 komenda okręgu prowadziła intensywne przygotowania do "Burzy", trafnie prognozując, że na początku 1944 Rosjanie wkroczą na teren okręgu. Znaczna część sił znajdowała się pod bronią w terenie, osłaniając skupiska ludności polskiej przed atakami UPA.
- Osobny artykuł:
Uwarunkowania geopolityczne
Okręg Tarnopol AK obejmował obszar około 14000 km2. Liczył 1,35 miliona ludności. Języka polskiego używało tu 49,3%, ukraińskiego i ruskiego - 45,5%. 25,1% uznawało za swój ojczysty jezyk ukraiński. Rrzymskich katolików było 36,7%, grecko-kotatolików 54,5%. Liczbę żydów oceniano na 8,4% . W Tarnopolu 78% mieszkańców uważała za ojczysty język polski (ukraiński i ruski - 8%). Przewaga rzymskich katolików (41 %) nad grekokatolikami (19%) była dwukrotna
Komendanci
- p.o. kpt Mieczysław Widajewicz "Czerma",
- ppłk/płk Franciszek Studziński "Radwan",
- płk Jan Majewski "Szmigiel",
- płk Bruno Rolke "As",
- płk dypl. Kazimierz Bębiński "Luboń",
- ppłk Jan Kiwerski "Oliwa",
- mjr Tadeusz Sztumberk-Rychter "Żegota",
- płk Jan Kotowicz "Twardy".
- kpt. Franciszek Garwol (komendant podokręgu)
Skład organizacyjny
30 czerwca 1944 komenda Obszaru Lwów swoim rozkazem dokonała reorganizacji wprowadzajac trzy podokręgi[3]. Powstał Podokręg Tarnopol AK w składzie:[4]
- Inspektorat Złoczów AK
- Inspektorat Brzeżany AK
- Obwód Buczacz
- Dunajów
Dowództwo podokręgu przeniosło się do Lwowa
Bibliografia
- Jerzy Węgierski: Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol. Kraków: Platan, 1996. ISBN 83-85222-85-5.
- Rafał Wnuk: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944-1956. Warszawa: Lublin : Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2007. ISBN 978-83-60464-45-8.
- Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: Mówią wieki nr 9/1986.
- Światowy Związek Żołnierzy AK, Materiały sympozjum nt: Operacja zbrojna AK kryptonim Burza na ziemiach południowo-wschodnich II RP w 1944. Biblioteczka ”Na Kresach Południowo-Wschodnich 1939-1945 nr 7. Kraków 1994
- Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk: W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej". Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1997. ISBN 83-86268-63-8.