Frank Zappa

{{{nazwa}}}

Miejsce urodzenia	Baltimore
Pochodzenie	Stany Zjednoczone
Instrumenty	gitara, gitara basowa, instrumenty klawiszowe, instrumenty perkusyjne
Gatunki	jazz rock, jazz, rock progresywny, rock awangardowy
Zawód	kompozytor, wokalista, producent muzyczny, autor tekstów, reżyser, aktor, scenarzysta filmowy
Aktywność	1950 – 1993
Powiązania	Dweezil Zappa, The Mothers of Invention, Captain Beefheart
Współpracownicy
Steve Vai, Terry Bozzio, Adrian Belew, Vinnie Colaiuta
Strona internetowa

{{Artysta muzyczny infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | faksymile = | data urodzenia = | wydawnictwo = | nazwa oryginalna = | alt zdjęcia = | nazwa = | imię i nazwisko = | typ głosu = | miejsce urodzenia = | wyróżniony instrument = | opis zdjęcia = | odznaczenia = | miejsce śmierci = | data śmierci = | opis faksymile = Nieznane pola: "rok_rozwiązania", "opis_zdjęcia", "wytwórnia", "data_urodzenia", "Instrumentarium", "cytaty", "rok_założenia", "byli_członkowie", "imię_nazwisko", "wyróżniony_instrument", "miejsce_urodzenia", "data_śmierci", "członkowie", "wykonawca", "tło" oraz "miejsce_śmierci". Nieoczekiwana grafika: "pochodzenie".

Frank Vincent Zappa (ur. 21 grudnia 1940, zm. 4 grudnia 1993) – amerykański muzyk rockowy, jazzowy, wokalista, kompozytor oraz autor tekstów, lider zespołu The Mothers of Invention. Także aktor, reżyser, producent i scenarzysta filmowy; jeden z najwszechstronniejszych i najpłodniejszych twórców muzyki XX wieku.

Frank Zappa urodził się 21 grudnia 1940 roku w Baltimore w stanie Maryland, USA. Zajmował się muzyką od młodości. Obok rhythm and bluesa interesowała go współczesna muzyka poważna (promotorem jego twórczości w tej dziedzinie był John Adams). Około kwietnia 1964 r. wstąpił do zespołu Soul Giants i niedługo potem zmienił ich nazwę na The Mothers of Invention. Grupa ta istniała do 1971 i potem krótko w połowie lat 70. Nagrał dziesiątki płyt, zawierających muzykę rockową, klasyczną, pastisze przebojów muzyki popularnej, jazz rock i wiele innych. Bardzo apodyktyczny, narzucający innym swą wolę, ale też niezwykle inteligentny muzyk, gitarzysta-wirtuoz. Szydził z telekaznodziejów, reklamy, polityków, pozerów, cenzury, w ironiczny sposób ukazując życie w Ameryce. W jego zespole grali m.in. George Duke, Steve Vai, Terry Bozzio, Adrian Belew, Vinnie Colaiuta, Jean-Luc Ponty, Michael Brecker, Randy Brecker, Sugarcane Harris, Jeff Berlin, Aynsley Dunbar, Alex Dmochowski i Captain Beefheart. W swojej muzyce nie uznawał ograniczeń, sięgał do rocka, popu, soulu, współczesnej muzyki poważnej, jazzu, muzyki awangardowej, muzyki aleatorycznej, pastiszu, muzyki konkretnej, muzyki barokowej, renesansowej, neoromantycznej. Zmarł 4 grudnia 1993 roku na raka prostaty.

W 2003 został sklasyfikowany na 45. miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów wg magazynu Rolling Stone.

Biografia

Wczesne lata i wpływy

Frank Zappa przyszedł na świat w Baltimore, w stanie Maryland, 21 grudnia 1940 roku, jako syn Francisa Zappy (urodzonego w Partinico na Sycylii), pochodzenia grecko-arabskiego oraz Rose Marie Colimore, pochodzenia w trzech czwartych włoskiego (włączając Sycylię), a w jednej czwartej francuskiego. Był najstarszym z czworga rodzeństwa (miał dwóch braci i jedną siostrę). W czasie dzieciństwa Zappy jego rodzina przeprowadzała się dosyć często ze względu na ojca, który był farmaceutą i matematykiem oraz wykonywał wiele różnych zajęć w przemyśle obronnym Stanów Zjednoczonych. Po krótkim okresie zamieszkania na Florydzie w połowie lat 40. rodzina powróciła do Edgewood w stanie Maryland, gdzie ojciec Zappy podjął się pracy w wytwórni infrastruktury broni chemicznej w Edgewood, nieopodal Terenów Doświadczalnych Aberdeen. Z racji tego, że dom rodzinny Zappy położony był blisko Wytwórni, która magazynowała gaz musztardowy, ojciec Zappy miał zawsze pod ręką maski przeciwgazowe w razie wypadku. Wywarło to silny wpływ na młodego Zappę, który w późniejszej twórczości często odwoływał się do zarazków, wojny bakteriologicznej oraz innych aspektów systemu obronnego.

Jako dziecko Zappa często chorował, cierpiąc na astmę, bóle ucha oraz problemy z zatokami. Lekarz leczył to ostatnie przez umieszczanie grudki radu w sondzie w każdej dziurce nosa Zappy. Nosowa symbolika i odwołania pojawią się także w muzyce i tekstach na równi z kolażowymi okładkami albumu, zaprojektowanych przez jego wieloletniego współpracownika, Cala Schenkela. Społeczna świadomość o potencjalnym zagrożeniu związanym z życiem blisko chemikaliów i narażaniu się na napromieniowanie była wtedy niewielka; nie umyka uwadze, iż choroba Zappy osiągnęła maksymalny rozwój akurat wtedy, kiedy mieszkał on w Baltimore.

W roku 1952 jego rodzina przeprowadziła się głównie z powodu astmy Franka. Osiedlili się najpierw w Monterey w Kalifornii, gdzie ojciec Zappy nauczał metalurgii w Morskiej Szkole Podyplomowej. Wkrótce przeprowadzili się do Claremont, następnie ponownie do El Cajon przed jeszcze jedną niedaleką przeprowadzką, tym razem do San Diego. W międzyczasie jego rodzice kupili gramofon, co stało się wydarzeniem prowokującym jego zainteresowanie muzyką, ponieważ zaczął on kolekcjonować płyty. Telewizja również wywarła na niego silny wpływ: w jego późniejszych pracach można się doszukać fragmentów tematów muzycznych z telewizyjnych show oraz melodii z reklam.

Pierwszą muzyką zakupioną przez Zappę były single R&B, od której zaczął budować swoją ogromną kolekcję, którą zatrzymał do końca życia. Był on jednak zainteresowany muzyką głównie dla samych dźwięków. W szczególności były to dźwięki bębnów i perkusji. W wieku dwunastu lat dostał werbel i rozpoczął naukę podstaw gry dla perkusji orkiestralnej. Wypadkiem, który zapoczątkował głębokie zaangażowanie Zappy w nowoczesną muzykę klasyczną, była lektura magazynu LOOK, a konkretnie artykułu o sieci sklepów muzycznych Sam Goody, wychwalającego jej zdolność do sprzedaży płyty nawet tak kiepskiej jak Zbiór Prac Edgarda Varese`a, tom pierwszy. Później opisywało ono kompozycję perkusyjną Varese`a Jonizacja jako 'dziwną stertę bębnów i innych nieprzyjemnych dźwięków'. Zappa zaczął przekonywać się więc, że powinien odszukać muzykę Varese`a. Kiedy w końcu po latach szukania udało mu się odnaleźć kopię (wypatrzył płytę 'szalonego naukowca', szukając zdjęcia Varese`a na okładce), przekonał sprzedawcę, aby ten sprzedał mu sklepową wersję demonstracyjną z rabatem. Tak więc zaczęła się jego dożywotnia fascynacja muzyką Varese`a, a także innymi nowoczesnymi kompozytorami muzyki klasycznej.

Zappa dorastał jednocześnie pod wpływem awangardowych kompozytorów, takich jakich jak Edgard Varèse, Igor Strawiński i Anton Webern, a także zespołów R&B i doo-wop (w szczególności lokalne grupy pachuco) oraz nowoczesnego jazzu. Jego własne różnorodne etniczne zaplecze oraz zróżnicowana kulturalna i społeczna mieszanka, istniejąca wokół wielkiego Los Angeles w tym czasie, były również decydujące w usytuowaniu Zappy jako praktykanta i fana 'art brut'. W istocie rzeczy poprzez całą swoją karierę był bardzo nieufny i otwarcie krytyczny wobec 'głównonurtowych' ruchów społecznych, politycznych oraz muzycznych, często wyśmiewając popularne muzyczne kaprysy jak psychodelię, bubblegum pop, operę rockową oraz disco.

Około 1955 roku rodzina Zappów przeprowadziła się do Lancasteru, miasteczka z zakładami lotniczymi w Antelope Valley na pustyni Mojave, blisko Bazy Lotniczej w Edwards w Los Angeles, za górami San Gabriel. Pobyt w Lancasterze dał Zappie dostęp do ekscytujących audycji stacji radiowych Los Angeles oraz KSPC 88.7 FM w Claremont, gdzie Zappa posiadał swój własny sobotni show nocny. Jego matka zachęcała go do rozwijania muzycznych zainteresowań. Mimo iż nie znosiła muzyki Varèse`a, była wystarczająco pobłażliwa by nagrodzić Zappę dalekodystansowym telefonem do kompozytora, jako prezent na jego piętnaste urodziny. Niestety, Varèse przebywał w tym momencie w Europie, więc Frank rozmawiał z żoną kompozytora. Zappa później otrzymał list od Varèse'ego z podziękowaniami za jego zainteresowanie, opowiadając mu o kompozycji nad którą wówczas pracował pt.'Déserts' ('Pustynie'). Żyjąc w pustynnym mieście Lancaster, Zappa czuł się tym faktem niesamowicie podekscytowany. Varèse zaprosił Zappę na spotkanie, jeśli ten kiedykolwiek przyjechałby do Nowego Jorku. Do spotkania nigdy nie doszło (Varèse zmarł w 1965), ale Zappa zatrzymał oprawiony list do końca swojego życia.

W wieku 15 lat Zappa przebywał w sześciu różnych szkołach średnich. Jako uczeń Zappa był znudzony i rozpraszał resztę klasy dziecinnymi figlami. Rzucił wspólnotę college`u po jednym semestrze oraz utrzymywał pogardę dla formalnej edukacji przez całe swoje życie, zabierając dzieci ze szkoły w wieku 15 lat oraz odmawiając płacenia za ich college.

Zainteresowania Zappy komponowaniem oraz aranżowaniem rozrosły się w późniejszych licealnych latach i zamarzył on, aby zostać kompozytorem. W ostatniej klasie pisał niezwykle płodnie i nie tylko komponował, aranżował awangardowe utwory dla szkolnej orkiestry, której był także dyrygentem, ale i zdołał transmitować wydarzenia w lokalnym radiu i nagrywać.

Zappa zaczął swoją karierę jako perkusista i w miarę uczęszczania do Szkoły Średniej Mission Bay w San Diego, dołączył do swojego pierwszego zespołu, The Ramblers. Mimo iż przez większość swojej późniejszej kariery występował jako wokalista i gitarzysta, pierwotny wpływ klasycznej perkusji na Zappę utrzymywał go w silnym zainteresowaniu rytmem i perkusją, a jego zespoły zapisały się w historii jako słynące z doskonałego doboru perkusistów. Jego prace takie jak 'The Black Page' są powszechnie znane przez swoją złożoność w strukturze rytmicznej, nacechowanie radykalnymi zmianami tempa i rytmu podobnie jak krótkie, zwarto zaaranżowane przejścia kontrastujące z nieformalnymi przerwami oraz rozciągniętymi improwizacjami.

W 1956 roku Zappa spotkał Dona Vlieta (lepiej znanego jako pod pseudonimem artystycznym Captain Beefheart - 'Kapitan Wołowe Serce'), podczas zajęć w Szkole Średniej Antelope Valley oraz grając na perkusji w lokalnym zespole, The Blackouts. The Blackouts, grupa wielorasowa, włączając Euclida Jamesa 'Motorhead' ('Motorową Głowę') Sherwooda (który później stał się członkiem Mothers of Invention). Zappa i Vliet stali się bliskimi przyjaciółmi, wpływając na siebie nawzajem muzycznie oraz współpracując w późnych latach 60. i połowie lat 70. (np. na Trout Mask Replica nagranym przez Captain Beefheart and His Magic Band a wyprodukowanym przez Zappę oraz na koncertowym albumie sygnowanym przez Zappę, Beefhearta i Mothers of Invention Bongo Fury z 1975 roku). Później odseparowali się na pewien okres, ale pozostawali w kontakcie do końca życia Zappy.

W 1957 roku Zappa otrzymał swoją pierwszą gitarę. Wśród jego wczesnych wpływów znalazł się Johnny 'Guitar' Watson, Howlin' Wolf oraz Clarence 'Gatemouth' Brown (w 1970 i latach 80. zaprosi Watsona do wystąpienia na kilku albumach). Zappa rozważał karierę solową jako odpowiednik stworzenia 'rzeźb powietrznych' oraz rozbudowania eklektycznego, innowacyjnego i własnego stylu. Ostatecznie stał się jednym z najbardziej szanowanych gitarzystów elektrycznych swoich czasów.

W czerwcu 1958 roku Zappa pracował przez jakiś czas w reklamie. Jego obecność w komercyjnym świecie stanowiła kolejny istotny wpływ na jego pracę i w ciągu kilku lat Zappa kooptował techniki, których nauczył się jako artysta komercyjny.

Gitara na której Zappa nagrał album Zoot Allures

Zappa używał ich do dekonstrukcji, interpretacji muzyki, muzycznego biznesu, mediów i stowarzyszenia w głównej części przez łączenie ich z ideami zebranymi podczas studiów nad dadaizmem, the Situationist International oraz surrealizmem. Od tego czasu Zappa zawsze wykorzystuje bystre zainteresowanie w wizualnej prezentacji swojej pracy, projektując okładki niektórych swoich albumów oraz reżyserując swoje własne filmy oraz wideo. W roku 1959 Zappa przeprowadza się do Los Angeles, gdzie spędzi większą resztę swojego życia.

W trakcie występu na "Miami Pop Festival" 18 maja 1968 roku Jimi Hendrix podpalił gitarę Fender Stratocaster, później podarował ją Frankowi Zappie. Zappa nagrał na niej w 1976 roku album Zoot Allures.

Rodzina

Zappa był mężem Kathryn J. "Kay" Sherman od 1960 do 1964, a w 1967 ożenił się z Adelaide Gail Sloatman, z ktora pozostal do swojej śmierci na raka prostaty w 1993. Gail i Frank Zappa mieli czworo dzieci: Moon Unit, Dweezil, Ahmet Emuukha Rodan i Diva Thin Muffin Pigeen. Gail Zappa nadal zarządza rodzinnym majątkiem biznesowo-muzycznym, prawnie ustawionym jako Zappa Family Trust.

Dyskografia

• Freak Out! (1966)
• Absolutely Free (1967)
• Lumpy Gravy (1967)
• We're Only in It for the Money (1968)
• Cruising with Ruben & the Jets (1968)
• Mothermania (1969)
• Uncle Meat (1969)
• Hot Rats (1969)
• Burnt Weeny Sandwich (1969)
• Weasels Ripped My Flesh (1970)
• Chunga's Revenge (1970)
• Fillmore East - June 1971 (1971)
• 200 Motels (1971)
• Just Another Band From L.A. (1972)
• Waka/Jawaka (1972)
• The Grand Wazoo (1972)
• Over-Nite Sensation (1973)
• Apostrophe (1974)
• Roxy & Elsewhere (1974)
• One Size Fits All (1975)
• Bongo Fury (1975)
• Zoot Allures (1976)
• Zappa in New York (1978)
• Studio Tan (1978)
• Sleep Dirt (1979)
• Sheik Yerbouti (1979)
• Orchestral Favorites (1979)
• Joe's Garage (1979)
• Tinseltown Rebellion (1981)
• Shut Up 'N Play Yer Guitar (1981)
• You Are What You Is (1981)
• Ship Arriving Too Late To Save A Drowning Witch (1982)
• The Man From Utopia (1983)
• Baby Snakes (1983)
• London Symphony Orchestra vol 1 (1983)
• The Perfect Stranger (1984)
• Them or Us (1984)
• Thing-Fish (1984)
• Francesco Zappa (1984)
• FZ Meets the Mothers of Prevention (1985)
• Does Humor Belong in Music? (1986)
• Jazz from Hell (1986)
• London Symphony Orchestra vol 2 (1987)
• Guitar (1988)
• You Can't Do That on Stage Anymore vol 1 (1988)
• You Can't Do That on Stage Anymore vol 2 (1988)
• Broadway the Hard Way (1989)
• You Can't Do That on Stage Anymore vol 3 (1989)
• The Best Band You Never Heard In Your Life (1991)
• You Can't Do That on Stage Anymore vol 4 (1991)
• Make a Jazz Noise Here (1991)
• You Can't Do That on Stage Anymore vol 5 (1992)
• You Can't Do That on Stage Anymore vol 6 (1992)
• Playground Psychotics (1992)
• Ahead of Their Time (1993)
• The Yellow Shark (1993)
• Civilization, Phaze III (1994)
• Strictly Commercial (1995)
• The Lost Episodes (1996)
• Läther (1996)
• Frank Zappa Plays the Music of Frank Zappa: A Memorial Tribute (1996)
• Mystery Disc (1998)
• Everything Is Healing Nicely (1999)
• FZ:OZ (2002)
• Halloween (2003)
• Joe's Corsage (2004)
• Joe's Domage (2004)
• QuAUDIOPHILIAc (2004)
• Joe's Domage (2004)
• Joe's XMASage (2005)
• Imaginary Diseases (2006)
• Trance-Fusion (2006)
• The Making of Freak Out! Project/Object (2006)
• The Making of Freak Out! Project/Object (deluxe) (2006)
• The Frank Zappa AAAFNRAA Birthday Bundle (2006)
• Buffalo (2007)
• The Dub Room Special (2007)

Dorobek kompozytorski

Dzieła kompozytorskie
Lata pracy	Tytuł dzieła	Forma muzyczna
1966	Brown Shoes Don't Make It	utwór na głos i zespół instrumentalny
1966	Dog Breath Variations	utwór awangardowy
1966	G-Spot Tornado Orchestral	utwór awangardowy
1966	Hungry Freaks Daddy	utwór awangardowy
1970	Igor's Boogie Avant-Garde	utwór awangardowy
1970	Inca Roads Avant-Garde	utwór awangardowy
1970	King Kong	utwór awangardowy
1970	Let's Make the Water Turn Black	utwór awangardowy
1970	Lumpy Gravy	utwór orkiestrowy
1970	Mo 'N Herb's Vacation	Orchestral Music Orchestra
1970	Oh No Avant-Garde	utwór awangardowy
1967	Orange County Lumber Truck, the	utwór awangardowy
1967	Peaches en Regalia	utwór awangardowy
1967	Revised Music For A Low Budget Orchestra	utwór awangardowy
1976	The Black Page	utwór awangardowy
1976	The idiot bastard son	utwór awangardowy
1976	Uncle Meat Avant-Garde	utwór awangardowy
1976	Waka/Jawaka Miscellaneous	utwór awangardowy
1976	Zoot Allures Orchestral	utwór orkiestrowy

Nagrody, pozycje na listach przebojów i rekordy

• 1995 wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame
• nagrody Grammy
  • 1987 Jazz From Hell za najlepszy instrumentalny album rockowy
  • 1995 Civilization Phase III Najlepsze nagranie skladane (Boxed)

Albumy na liście The Billboard 200
Rok	Album	pozycja
1967	Freak Out!	130
1967	Absolutely Free	41
1968	Lumpy Gravy	159
1968	We're Only In It For The Money	30
1969	Cruising with Ruben & The Jets	110
1969	Hot Rats	173
1969	Mothermania/The Best Of The Mothers	151
1969	Uncle Meat	43
1970	Burnt Weeny Sandwich	94
1970	Chunga's Revenge	119
1970	Weasels Ripped My Flesh	189
1971	Frank Zappa's 200 Motels	59
1971	The Mothers/Fillmore East-June 1971	38
1972	Just Another Band From L.A.	85
1972	Waka/Jawaka - Hot Rats	152
1973	Over-nite Sensation	32
1974	Apostrophe (')	10
1974	Roxy & Elsewhere	27
1975	Bongo Fury	66
1975	One Size Fits All	26
1976	Zoot Allures	61
1978	Studio Tan	147
1978	Zappa In New York	57
1979	Joe's Garage, Act I	27
1979	Orchestral Favorites	168
1979	Sheik Yerbouti	21
1979	Sleep Dirt	175
1980	Joe's Garage, Acts II & III	53
1981	Tinsel Town Rebellion	66
1981	You Are What You Is	93
1982	Ship arriving too late to save a drowning witch Pop Albums	23
1983	The Man From Utopia	153
1986	Frank Zappa Meets the Mothers of Prevention	153

Single na liście The Billboard Hot 100
Rok	Piosenka	pozycja
1974	Don't Eat The Yellow Snow	86
1979	Dancin' Fool	45
1982	Valley Girl	32

Zobacz też

• 3834 Zappafrank

Linki zewnętrzne

• Zappa.com
• Encyklopedia o Franku Zappie