Alaksandr Pruszynski

Alaksandr Pruszyński, biał. Аляксандр Прушынскі, ps. „Алесь Гарун”, „І. Жывіц”, „А. Сумны”, „А. Новадворскі”, „Сальвэсь” (ur. 11 marca 1887 r. w folwarku Nowy Dwór pod Mińskiem w granicach Rosji, zm. 28 lipca 1920 r. w Krakowie) – białoruski poeta, pisarz, publicysta i działacz narodowy

W 1897 r. ukończył miejską szkołę parafialną, zaś w 1902 r. – szkołę kupiecką w Mińsku. Pracował jako stolarz w różnych drobnych warsztatach, a następnie w fabryce mebli. Nawiązał wówczas kontakty z białoruskimi niepodległościowymi działaczami socjalistycznymi. W 1904 r. wstąpił do Białoruskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów. 4 marca 1907 r. w nielegalnej drukarni w Mińsku został aresztowany przez władze carskie za działalność rewolucyjną i osadzony w więzieniu w Mińsku, a następnie w Wilnie. W tym czasie rozpoczął pisać wiersze. Zadebiutował wierszem „Маці-Беларусі” wydrukowanym w piśmie „Наша Ніва“. W lipcu 1908 r. skazano go na ciężkie roboty na Syberii, ale wyrok w listopadzie został zamieniony na zsyłkę do regionu irkuckiego. Przez 6 lat przebywał w Kireńsku, pracując jako stolarz i cieśla. W 1914 r. spławiał drewno na rzece Lenie, zaś od 1915 r. pracował w kopalniach złota w rejonie miejscowości Bodajbo. Wysyłał stamtąd swoje wiersze do pisma "Наша Ніва". Po rewolucji lutowej 1917 r. mocno schorowany powrócił we wrześniu do Mińska. Opublikował zbiór wierszy "Матчын Дар", napisanych jeszcze na zsyłce w 1914 r. Pisał pod pseudonimami artykuły do różnych gazet i czasopism. Jego utwory ukazywały się w pismach „Наша Ніва”, „Беларус”, „Вольная Беларусь”. Głównym motywem jego twórczości literackiej było odrodzenie narodowe Białorusinów, walka o niezależność i szczęście. Dużą rolę odgrywał symbolizm i silne odwołania do narodowej tradycji oraz przeżycia ze zsyłki na Syberię. Alaksandr Pruszyński uczestniczył w grudniu 1918 r. w obradach Kongresu Wszechbiałoruskiego. Stanął na czele komitetu politycznego Najwyższej Rady Białoruskiej, odpowiedzialnego za opracowanie programu kongresu. Wiosną 1918 r. współzakładał Białoruską Partię Socjaldemokratyczną. Redagował gazetę „Беларускі шлях”. Po zajęciu Białorusi przez polskie wojska w 1919 r., zajął postawę pro-polską. 19 września tego roku spotkał się z Józefem Piłsudskim podczas jego pobytu w Mińsku. Wszedł w skład Białoruskiej Komisji Wojskowej. W 1920 r. chory na gruźlicę wyjechał do Krakowa. Napisał tam książkę dla dzieci „Жывыя казкі для дзіцячага тэатру”, w skład której wchodziły 3 baśnie: „Хлопчык у лесе”, „Шчасьлівы чырвонец” і „Дзіўны лапаць, або Ня ўсё тое порах, што ў пораху ляжыць”. Zmarł 28 lipca tego roku. Pośmiertnie jeszcze w 1920 r. wyszedł w Wilnie jego poemat „Мае каляды”. Jego wiersze tylko raz w 1929 r. zostały opublikowane na sowieckiej Białorusi, potem do końca lat 80. jego twórczość była zakazana. Ciekawostką jest fakt, że jego grób został odszukany dopiero w 1988 r. przez białoruskiego historyka Olega Łatyszonka.

Linki zewnętrzne

• Biografia Alaksandra Pruszyńskiego (jęz. angielski)
• Biografia Alaksandra Pruszyńskiego (jęz. białoruski)
• Twórczość Alaksandra Pruszyńskiego (jęz. białoruski)
• Grób Alaksandra Pruszyńskiego na cmentarzu w Krakowie