Nasiono: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m źródła/przypisy |
m drobne merytoryczne |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Jednoliścienne-budowa nasienia.svg|right|thumb|140px|Budowa nasiona [[jednoliścienne|rośliny jednoliściennej]]<br />a) [[łupina nasienna]], b) [[bielmo (botanika)|bielmo]], c) [[liścień]], d) [[zarodek]]]] |
[[Plik:Jednoliścienne-budowa nasienia.svg|right|thumb|140px|Budowa nasiona [[jednoliścienne|rośliny jednoliściennej]]<br />a) [[łupina nasienna]], b) [[bielmo (botanika)|bielmo]], c) [[liścień]], d) [[zarodek]]]] |
||
{{commonscat|Seeds}} |
{{commonscat|Seeds}} |
||
'''Nasiono''', '''nasienie''' ([[łacina|łac.]] ''semen'') – organ [[rośliny nasienne|roślin nasiennych]] powstający z zapłodnionego [[zalążek|zalążka]] i składający się z [[zarodek|zarodka]] otoczonego tkanką zapasową i osłoniętego [[łupina nasienna|łupiną nasienną]]{{r|Szweykowska-2003}}. |
'''Nasiono''', '''nasienie''' ([[łacina|łac.]] ''semen'') – organ [[rośliny nasienne|roślin nasiennych]] powstający z zapłodnionego [[zalążek|zalążka]] i składający się z [[zarodek|zarodka]] otoczonego tkanką zapasową i osłoniętego [[łupina nasienna|łupiną nasienną]]{{r|Szweykowska-2003}}. Zarodek jest nowym organizmem roślinnym. Tkanka spichrzowa umożliwia wzrost zarodka w pierwszym okresie rozwoju, a łupina nasienna pełni funkcję ochronną{{r|Kopcewicz-2002}}. |
||
Poznaniem budowy nasion zajmowała się początkowo [[botanika]] ogólna. Z czasem wyodrębniły się odrębne nauki: [[karpologia]] i [[nasionoznawstwo]]. |
Poznaniem budowy nasion zajmowała się początkowo [[botanika]] ogólna. Z czasem wyodrębniły się odrębne nauki: [[karpologia]] i [[nasionoznawstwo]]. |
||
== Budowa == |
== Budowa == |
||
| ⚫ | Struktury składające się na nasiono to zarodek, łupina nasienna oraz tkanki spichrzowe. Tkanką spichrzową mogą być bielmo (endosperma), obielmo (perysperma) i inne rodzaje tkanek{{r|Kopcewicz-2002}}. U [[nagonasienne|roślin nagozalążkowych]] materiał zapasowy nasiona stanowi [[bielmo pierwotne]]. Nasiona u okrytozalążkowych mogą występować jako bezbielmowe (materiały odżywcze gromadzone są w [[liścień|liścieniach]]), bielmowe i obielmowe{{r|Szweykowska-2003}}. |
||
Nasiona nasiennych powstają z zalążka, po [[zapłodnienie|zapłodnieniu]] [[komórka jajowa|komórki jajowej]] przez [[komórka plemnikowa|komórkę plemnikową]]. Zawierają trzy najważniejsze składniki: [[zarodek]], [[łupina nasienna]] (''testa'') i [[tkanka odżywcza]] w postaci [[bielmo (botanika)|bielma]] lub [[obielmo|obielma]]. |
|||
Nasiona nasiennych powstają z zalążka. Po [[zapłodnienie|zapłodnieniu]] [[komórka jajowa|komórki jajowej]] przez [[komórka plemnikowa|komórkę plemnikową]] powstaje zygota, z której wykształca się zarodek. Zarodek jest jedyną strukturą zawierającą materiał genetyczny obu osobników rodzicielskich{{r|Kopcewicz-2002}}. U nagonasiennych łupina nasienna tworzy się z diploidalnych komórek sporofitu, a bielmo z haploidalnych komórek gametofitu żeńskiego{{r|Szweykowska-2003b}}. U okrytonasiennych bielmo jest triploidalne. Ponieważ powstaje z połączenia z innym plemnikiem niż plemnik łączący się z komórka jajową, jest genetycznie różne od zalążka. Elementy nasienia rozwinięte są w różnym stopniu zależnie od gatunku. U dwuliściennych organem spichrzowym są najczęściej [[liścienie]]{{r|Kopcewicz-2002}}. |
|||
| ⚫ | |||
==Skład chemiczny== |
|||
Ze względu na główny rodzaj substancji zapasowych nasiona dzielone są na mączyste i oleiste. W nasionach mączystych podstawowym materiałem zapasowym jest skrobia, w nasionach oleistych są to tłuszcze. Niekiedy wyróżnia się również nasiona białkowe, gromadzące znaczne ilości zarówno białek jak i tłuszczy. Większość roślin (około 90%) to nasiona oleiste. W nasionach zgromadzone są również zapasy soli mineralnych. [[Fityna]] występująca w nasionach, zapewnia rozwijającemu się zarodkowi jony Mg<sup>2+</sup>, Ca<sup>2+</sup>, K<sup>+</sup> oraz fosforany{{r|Kopcewicz-2002}}. |
|||
== Sposoby rozsiewania == |
== Sposoby rozsiewania == |
||
| Linia 33: | Linia 36: | ||
==Bibliografia== |
==Bibliografia== |
||
<references> |
<references> |
||
<ref name="Szweykowska-2003" >{{Cytuj książkę | autor = Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy | tytuł = Botanika t.1 Morfologia | data = 2003 | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | isbn = 83-01-13953-6 | strony =301-304 |
<ref name="Szweykowska-2003" >{{Cytuj książkę | autor = Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy | tytuł = Botanika t.1 Morfologia | data = 2003 | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | isbn = 83-01-13953-6 | strony =301-304}}</ref> |
||
<ref name="Szweykowska-2003b" >{{Cytuj książkę | autor = Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy | tytuł = Botanika t.1 Morfologia | data = 2003 | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | isbn = 83-01-13953-6 | strony =277-283}}</ref> |
|||
<ref name="Młodzianowska-1961">{{cytuj książkę |nazwisko=Młodzianowska |imię=Danuta |tytuł=Nasionoznawstwo |rok=1961 |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne |miejsce=Warszawa}}</ref> |
<ref name="Młodzianowska-1961">{{cytuj książkę |nazwisko=Młodzianowska |imię=Danuta |tytuł=Nasionoznawstwo |rok=1961 |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne |miejsce=Warszawa}}</ref> |
||
<ref name="Kopcewicz-2002">{{cytuj książkę | autor = Stanisław Lewak | tytuł = Kiełkowanie nasion W: Fizjologia roślin (red. Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław) | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 2002 | strony = 485-498 | isbn = 8301137533}}</ref> |
|||
</references> |
</references> |
||
Wersja z 21:55, 12 sty 2013
a) łupina nasienna, b) bielmo, c) liścień, d) zarodek
Nasiono, nasienie (łac. semen) – organ roślin nasiennych powstający z zapłodnionego zalążka i składający się z zarodka otoczonego tkanką zapasową i osłoniętego łupiną nasienną[1]. Zarodek jest nowym organizmem roślinnym. Tkanka spichrzowa umożliwia wzrost zarodka w pierwszym okresie rozwoju, a łupina nasienna pełni funkcję ochronną[2].
Poznaniem budowy nasion zajmowała się początkowo botanika ogólna. Z czasem wyodrębniły się odrębne nauki: karpologia i nasionoznawstwo.
Budowa
Struktury składające się na nasiono to zarodek, łupina nasienna oraz tkanki spichrzowe. Tkanką spichrzową mogą być bielmo (endosperma), obielmo (perysperma) i inne rodzaje tkanek[2]. U roślin nagozalążkowych materiał zapasowy nasiona stanowi bielmo pierwotne. Nasiona u okrytozalążkowych mogą występować jako bezbielmowe (materiały odżywcze gromadzone są w liścieniach), bielmowe i obielmowe[1].
Nasiona nasiennych powstają z zalążka. Po zapłodnieniu komórki jajowej przez komórkę plemnikową powstaje zygota, z której wykształca się zarodek. Zarodek jest jedyną strukturą zawierającą materiał genetyczny obu osobników rodzicielskich[2]. U nagonasiennych łupina nasienna tworzy się z diploidalnych komórek sporofitu, a bielmo z haploidalnych komórek gametofitu żeńskiego[3]. U okrytonasiennych bielmo jest triploidalne. Ponieważ powstaje z połączenia z innym plemnikiem niż plemnik łączący się z komórka jajową, jest genetycznie różne od zalążka. Elementy nasienia rozwinięte są w różnym stopniu zależnie od gatunku. U dwuliściennych organem spichrzowym są najczęściej liścienie[2].
Skład chemiczny
Ze względu na główny rodzaj substancji zapasowych nasiona dzielone są na mączyste i oleiste. W nasionach mączystych podstawowym materiałem zapasowym jest skrobia, w nasionach oleistych są to tłuszcze. Niekiedy wyróżnia się również nasiona białkowe, gromadzące znaczne ilości zarówno białek jak i tłuszczy. Większość roślin (około 90%) to nasiona oleiste. W nasionach zgromadzone są również zapasy soli mineralnych. Fityna występująca w nasionach, zapewnia rozwijającemu się zarodkowi jony Mg2+, Ca2+, K+ oraz fosforany[2].
Sposoby rozsiewania
Nasiona jako formy przetrwalnikowe roślin służą do rozmnażania i rozprzestrzeniania się. Rozsiewanie nasion może zachodzić na kilka sposobów:
Znaczenie nasion w uprawie roślin
Wartość plonu jest zależna od jakości nasion użytych do siewu. Wraz z rozwojem rolnictwa rozwijały się również badania i metody oceny jakości nasion. Szczególny rozwój w tej dziedzinie nastąpił w XIX wieku, wraz z powstaniem pierwszych stacji kontroli nasion (w 1869 r. w Rydze). Przy ocenie jakości nasion uwagę zwraca się na ich czystość, zdolność kiełkowania, dorodność, czyli sposób wykształcenia, zdrowotność i cechy odmianowe. Czystość nasion zmniejsza zachwaszczenie upraw. Odpowiednia zdolność kiełkowania gwarantuje szybkie i równomierne wschody. Z dorodnych nasion wyrastają odpowiednio silniejsze, dające większy plon rośliny. Dobra zdrowotność nasion ogranicza występowanie chorób i szkodników. Czystość nasion pod względem cech odmianowych gwarantuje odpowiedni dobór roślin do warunków siedliskowych uprawy[4].
Zobacz też
Bibliografia
- ↑ a b Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy: Botanika t.1 Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 301-304. ISBN 83-01-13953-6.
- ↑ a b c d e Stanisław Lewak: Kiełkowanie nasion W: Fizjologia roślin (red. Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 485-498. ISBN 83-01-13753-3.
- ↑ Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy: Botanika t.1 Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 277-283. ISBN 83-01-13953-6.
- ↑ Danuta Młodzianowska: Nasionoznawstwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1961.