Hals (żeglarstwo)

Hals – termin w żeglarstwie określa trzy odrębne zagadnienia:

• Hals (prawy/lewy) – pojęcie związane z prawem drogi;
• Hals (droga) – odcinek drogi jednostki o napędzie żaglowym pokonywany lub pokonany pomiędzy zwrotami.
• Hals (lina) – lina olinowania ruchomego.

Hals (prawy/lewy)

Termin określający generalne usytuowanie jednostki o napędzie żaglowym względem kierunku wiatru. Związany z zasadą prawa drogi mówiącą, że

• Jeżeli dwie jednostki o napędzie żaglowym zbliżają się do siebie kursami kolizyjnymi,

jednostka mająca wiatr z burty lewej – czyli poruszająca się lewym halsem

powinna ustąpić

jednostce mającej wiatr z burty prawej – czyli poruszającej się prawym halsem.

• Jeżeli jednostka ma wiatr dokładnie z tyłu, a główny żagiel niesie po lewej burcie

– na jednostce o ożaglowaniu rejowym po lewej niesie największy żagiel skośny –

to jednostka porusza się prawym halsem.

Analogicznie, jeżeli żagiel ten jest po prawej burcie – jednostka porusza się lewym halsem.

Pojęcie prawego/lewego halsu i wyżej przytoczona zasada prawa drogi dotyczy nie tylko jednostek pływających, ale także bojerów, żaglowozów – w pewnym zakresie wszystkich jednostek o napędzie wiatrowym.

Hals (lina)

Lina olinowania ruchomego pozwalająca regulować:

• pionowe usytuowanie żagla mającego w czasie pracy róg halsowy wysoko nad pokładem np. latacz i topsel;
• poziome położenie rogów szotowych żagla rejowego nie mającego pod sobą rei – np. rejowego fokżagla.

Hals latacza – zamocowany jest do rogu halsowego żagla, następnie przez blok zwrotny na noku (zewnętrznym końcu) bukszprytu biegnie do kołkowinicy na pokładzie. Przy stawianiu latacza wybierany jest fał i równocześnie luzowany hals. Kiedy żagiel osiągnie właściwe pionowe (zwykle maksymalnie górne) położenia – jedna z lin jest obkładana, a druga mocno dobierana (napinana) i również obkładana. Przy zrzucaniu latacza luzowany jest fał, a wybierany kontrafał i hals. Kiedy róg halsowy osiągnie maksymalnie dolne położenie hals jest obkładany, a kontrafał wybierany aż do całkowitego zrzucenia żagla.

Halsy żagla rejowego – do dolnych rogów żagla rejowego zamocowane są liny (szoty), która przy stawianiu żagla dociągają każdy z rogów do końca (noku) poniższej rei. W żaglu, który nie ma pod sobą rei szoty od dolnych rogów biegną skośnie w dół w kierunku rufy, do pokładu w okolicy nadburcia. Potrzebne są jednak jeszcze liny, które będą podczas pracy żagla działały antagonistycznie do szotów. Tę rolę spełniają halsy biegnąc od rogów żagla skośnie w dół w kierunku dziobu, w okolice nadburcia.

Halsem lub halslinką nazywany bywa przewiąz (sejzing) mocujący róg halsowy żagla. Przy refowaniu sejzing ten nazywany jest refhalsem.

Cunningham – dająca się w trakcie żeglugi wybierać i luzować linka zamocowana do remizki znajdującej się w dolnej części liku przedniego żagla przymasztowego. Pozwala regulować napięcie liku przedniego, a przez to wpływać na kształt żagla. Stosowana na jachtach i łódkach regatowych.

Zobacz też

• Kurs względem wiatru
• Halsowanie

Bibliografia

• Encyklopedia żeglarstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, praca zbiorowa – red. Jacek Czajewski, ISBN 83-01-11914-4