Dolina za Mnichem: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m przypis
ToSter (dyskusja | edycje)
m WP:SK, drobne redakcyjne; będziemy pisać o każdej lawinie?
Linia 19: Linia 19:
W zimie pierwszymi turystami w Dolinie za Mnichem byli Maksymilian Dudryk, [[Zygmunt Klemensiewicz (fizyk)|Zygmunt Klemensiewicz]], [[Roman Kordys]] i S. Pręgowski (8 stycznia 1907 r.)<ref name=whp/>.
W zimie pierwszymi turystami w Dolinie za Mnichem byli Maksymilian Dudryk, [[Zygmunt Klemensiewicz (fizyk)|Zygmunt Klemensiewicz]], [[Roman Kordys]] i S. Pręgowski (8 stycznia 1907 r.)<ref name=whp/>.


[[24 lutego]] [[2013]] za zboczy szczytu [[Miedziane]] (2233 m n.p.m.) do Doliny za Mnichem zeszła [[lawina]]. W tym rejonie znajdowało się wówczas pięć osób - dwie z nich samodzielnie wydostały się spod śniegu i zawiadomiły o wypadku centralę [[Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe|TOPR]], które przeprowadziło natychmiastową akcję ratunkową. W wyniku zdarzenia śmierć na miejscu poniosła jedna osoba, druga w stanie ciężkim została przetransportowana za pomocą [[śmigłowiec|helikoptera]] do szpitala w [[Zakopane]]m<ref>{{cytuj stronę| url = http://polskalokalna.pl/wiadomosci/malopolskie/news/tragiczna-lawina-w-rejonie-morskiego-oka-jedna-osoba-nie,1896159,219| tytuł = Tragiczna lawina w rejonie Morskiego Oka, jedna osoba nie żyje| data dostępu = 2013-02-24| autor = [[Polska Agencja Prasowa|PAP]]| opublikowany = polskalokalna.pl| praca = | data = 24 lutego 2013| język = }}</ref><ref>{{cytuj stronę| url = http://tvp.info/informacje/polska/lawina-w-rejonie-morskiego-oka-jedna-ofiara/10205718| tytuł = Lawina w rejonie Morskiego Oka; jedna ofiara| data dostępu = 2013-02-24| autor = | opublikowany = [[TVP Info]]| praca = | data = 24 lutego 2013| język = }}</ref><ref>{{cytuj stronę| url = http://www.deon.pl/wiadomosci/polska/art,17006,tatry-lawina-w-rejonie-morskiego-oka.html| tytuł = Tatry: Lawina w rejonie Morskiego Oka| data dostępu = 2013-02-24| autor = | opublikowany = [[deon.pl]]| praca = | data = 24 lutego 2013| język = }}</ref>.
24 lutego 2013 r. za zboczy szczytu [[Miedziane]] (2233 m n.p.m.) do Doliny za Mnichem zeszła [[lawina]]. W tym rejonie znajdowało się wówczas pięć osób dwie z nich samodzielnie wydostały się spod śniegu i zawiadomiły o wypadku centralę [[Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe|TOPR]], które przeprowadziło natychmiastową akcję ratunkową. W wyniku zdarzenia śmierć na miejscu poniosła jedna osoba, druga w stanie ciężkim została przetransportowana za pomocą helikoptera do szpitala w [[Zakopane]]m<ref>{{cytuj stronę| url = http://polskalokalna.pl/wiadomosci/malopolskie/news/tragiczna-lawina-w-rejonie-morskiego-oka-jedna-osoba-nie,1896159,219| tytuł = Tragiczna lawina w rejonie Morskiego Oka, jedna osoba nie żyje| data dostępu = 2013-02-24| autor = [[Polska Agencja Prasowa|PAP]]| opublikowany = polskalokalna.pl| praca = | data = 24 lutego 2013| język =}}</ref><ref>{{cytuj stronę| url = http://tvp.info/informacje/polska/lawina-w-rejonie-morskiego-oka-jedna-ofiara/10205718| tytuł = Lawina w rejonie Morskiego Oka; jedna ofiara| data dostępu = 2013-02-24| autor = | opublikowany = [[TVP Info]]| praca = | data = 24 lutego 2013| język =}}</ref><ref>{{cytuj stronę| url = http://www.deon.pl/wiadomosci/polska/art,17006,tatry-lawina-w-rejonie-morskiego-oka.html| tytuł = Tatry: Lawina w rejonie Morskiego Oka| data dostępu = 2013-02-24| autor = | opublikowany = [[deon.pl]]| praca = | data = 24 lutego 2013| język =}}</ref>.


==== Szlaki turystyczne ====
==== Szlaki turystyczne ====

Wersja z 22:56, 24 lut 2013

Próg Doliny za Mnichem – widok z Wrót Chałubinskiego
Dolina za Mnichem

Dolina za Mnichem[1][2][3] lub Dolinka za Mnichem[4] (słow. dolinka za Mníchom, niem. Mönchstal, węg. Barát-völgy[2]) – zachodnie odgałęzienie Doliny Rybiego Potoku w Tatrach, otwarte na kotlinę Morskiego Oka, tarasowe pustkowie skalne powstałe na skutek zaburzeń tektonicznych przed okresem ostatniego zlodowacenia[3]. Dolina podchodzi pod Miedziane, Szpiglasowy Wierch, Cubrynę i Mnicha.

Krajobraz tworzą mocno zróżnicowane formy polodowcowe. Dolina składa się z kilku tarasów ukształtowanych przez lodowiec. Najniższe piętro jest położone na wysokości ok. 1785 m[3], w nim pojawia się okresowo wysychający i dzielący się na kilka mniejszych Staw Staszica[1].

Wyższy taras na wysokości 1830–1880 m położony jest pod północną ścianą Mnicha. Na tarasie tym, zwanym Wyżnią Mnichową Płaśnią, znajduje się grupa dziewięciu niewielkich Wyżnich Mnichowych Stawków, część z nich rzadko wysycha[1]. Powyżej Wyżniej Mnichowej Płaśni, u podnóża zachodnich ścian Mnicha i Mnichowej Kopy, znajduje się kolejny taras – Mnichowe Plecy[3]. Najwyższe piętro położone na wysokości ok. 2100 m to Zadnia Galeria Cubryńska, w niej znajduje się położony najwyżej po polskiej stronie Tatr naturalny zbiornik wody – Zadni Mnichowy Stawek (ok. 2072 m)[3].

Na bulach pod Szpiglasową Przełęczą znajduje się niewielki Stawek na Kopkach (na wysokości ok. 1875 m)[5], z kolei na zboczach Miedzianego, ok. 80 m ponad Stawem Staszica, położona jest widoczna z oddali koleba. Została ona odkryta przez braci Juliusza i Wawrzyńca Żuławskich w sierpniu 1932 r., mieści się w niej ok. 4–5 osób[1].

Na progu Doliny za Mnichem rozdziela się szlak turystyczny prowadzący na Wrota Chałubińskiego i na Szpiglasową Przełęcz. W Dolinie za Mnichem wyraźnie widoczne są ścieżki używane przez taterników, odchodzą w kierunku ścian Mnicha, Hińczowej Przełęczy i Cubryny[5].

Dolina za Mnichem była miejscem wypasu owiec, wchodziła w skład Hali za Mnichem. Od wieków wypasali na niej Murzańscy, ostatnim wypasającym był Jan Murzański z Gronia[6]. Prowadzono tu także poszukiwania górnicze i wydobywano w niewielkich ilościach szpiglas (antymonit). Z widokiem Doliny za Mnichem związany jest balet Karola Szymanowskiego Harnasie[4].

W dolinie występuje turzyca Lachenala i wiechlina tatrzańska – gatunki roślin Polsce występujące tylko w Tatrach na nielicznych stanowiskach, a także turzyca tęga w Tatrach występująca tylko w 4 miejscach[7].

W zimie pierwszymi turystami w Dolinie za Mnichem byli Maksymilian Dudryk, Zygmunt Klemensiewicz, Roman Kordys i S. Pręgowski (8 stycznia 1907 r.)[1].

24 lutego 2013 r. za zboczy szczytu Miedziane (2233 m n.p.m.) do Doliny za Mnichem zeszła lawina. W tym rejonie znajdowało się wówczas pięć osób – dwie z nich samodzielnie wydostały się spod śniegu i zawiadomiły o wypadku centralę TOPR, które przeprowadziło natychmiastową akcję ratunkową. W wyniku zdarzenia śmierć na miejscu poniosła jedna osoba, druga w stanie ciężkim została przetransportowana za pomocą helikoptera do szpitala w Zakopanem[8][9][10].

Szlaki turystyczne

szlak turystyczny czerwony – czerwony od dolnego progu doliny na przełęcz Wrota Chałubińskiego. Czas przejścia: 1 h, ↓ 45 min
szlak turystyczny żółty – żółty znad Morskiego Oka przez próg Dolinki za Mnichem i zbocza Miedzianego na Szpiglasową Przełęcz. Czas przejścia: 2:30 h, ↓ 1:50 h[11]
  1. a b c d e Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część IV. Walentkowa Przełęcz – Przełączka pod Zadnim Mnichem. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1951.
  2. a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  3. a b c d e Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.
  4. a b Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XV. Latchorzew: Trawers, 2007. ISBN 978-83-60078-04-4.
  5. a b Tatry polskie. Mapa turystyczna 1:20 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „Wit” S.c., 2004. ISBN 83-915-737-9-6.
  6. Krystyna Sałyga Dąbkowska. Tatry – Mnich. „Kwartalnik górski”. Wiosna 2006. nr 2 (8). 
  7. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  8. PAP: Tragiczna lawina w rejonie Morskiego Oka, jedna osoba nie żyje. polskalokalna.pl, 24 lutego 2013. [dostęp 2013-02-24].
  9. Lawina w rejonie Morskiego Oka; jedna ofiara. TVP Info, 24 lutego 2013. [dostęp 2013-02-24].
  10. Tatry: Lawina w rejonie Morskiego Oka. deon.pl, 24 lutego 2013. [dostęp 2013-02-24].
  11. Tatry Wysokie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06. ISBN 83-87873-26-8.
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW