Rezerwa obowiązkowa

Rezerwa obowiązkowa – część rezerw pieniężnych, co do utrzymywania których banki są zobligowane prawem. Obejmuje część rezerw zdeponowaną w banku centralnym oraz rezerwy w skarbcach własnych. Jako instrument wpływania na płynność bankową, kontrola poziomu rezerw obowiązkowych jest instrumentem polityki pieniężnej. Służy ograniczaniu nadpłynności banków.

Zmiana poziomu rezerw wpływa na podaż pieniądza. Odbywa się to za pomocą stopy rezerwy obowiązkowej. Jej wzrost powoduje zmniejszenie podaży pieniądza, zaś jej spadek – ekspansję kredytową banków komercyjnych, która przyczynia się do wzrostu ilości pieniądza w obiegu. Podwyższenie poziomu rezerw zmusza banki do stosownego zachowania, a jego obniżenie pewne działania jedynie umożliwia – zatem oddziaływanie restrykcyjne tego instrumentu jest silniejsze od ekspansywnego.

Rezerwy obowiązkowe w Polsce

Rezerwa obowiązkowa w Polsce stanowi wyrażoną w złotych część środków pieniężnych banków, zgromadzonych na ich kontach, ze środków z papierów wartościowych (z wyjątkiem kredytów hipotecznych oraz listów zastawnych na okres ponad 5 lat) i innych środków przejętych przez bank i podlegających zwrotowi (z wyjątkiem środków przejętych od innego banku na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, środków pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2 lata oraz środków pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie Indywidualnych kont emerytalnych (IKE)).

Rezerwy obowiązkowe zostały wprowadzone w Polsce przez ustawę Prawo bankowe, uchwaloną 31.01.1989. Wysokości stóp rezerwy procentowej dla różnego rodzaju zobowiązań ustalane są przez Radę Polityki Pieniężnej. Obecne wysokości tych stóp zostały przedstawione w poniższej tabeli (dane z dnia 24.02.2008).

Rodzaj rezerwy obowiązkowej	Stopa rezerwy	Obowiązuje od dnia
od wkładów złotowych płatnych na każde żądanie	3,5	2010-12-31
od terminowych wkładów złotowych	3,5	2010-12-31
od wkładów w walutach obcych płatnych na każde żądanie	3,5	2010-12-31
od wkładów terminowych w walutach obcych	3,5	2010-12-31
od środków uzyskanych z tytułu sprzedaży papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu (repo)	0	2004-06-30

Od wejścia Polski do UE środki zgromadzone jako rezerwa obowiązkowa są oprocentowane (0,9 stopy redyskontowej weksli).

Gromadzeniem rezerw obowiązkowych w Polsce zajmuje się NBP.

Bibliografia

• Jan Borowiec: Polityka pieniężna. W: Bolesław Winiarski: Polityka gospodarcza. Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 359-380. ISBN 978-83-01-14785-3.

Linki zewnętrzne

• O NBP: Polityka pieniężna. Rezerwy obowiązkowe