Agawa: Różnice pomiędzy wersjami

Agawa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	jednoliścienne
Rząd	szparagowce
Rodzina	agawowate
Rodzaj	agawa
	Nazwa systematyczna
	{{{nazwa łacińska}}} L.; {{{cytat}}}
	[[wikispecies:{{{wikispecies}}}\|Systematyka w Wikispecies]]
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 00:23, 27 maj 2013

Agawa (Agave L.) – rodzaj roślin z rodziny agawowatych. Liczy ponad 100 gatunków, rosnących dziko od południowych części USA do północnych rejonów Ameryki Południowej.

Morfologia

Pokrój: Sukulenty liściowe.
Łodyga: Silnie skrócona.
Liście: Liście są grube i mięsiste oraz pokryte drobnymi, ale ostrymi kolcami.
Kwiaty: Wszystkie gatunki agaw są hapaksantami (kwitną tylko jeden raz w życiu)^[2]. Zakwitają w wieku 6–15 lat, ale niektóre gatunki później, nawet w wieku ok. 100 lat. Tworzą wówczas pojedynczy pęd kwiatowy o wysokości do 12 m, z ogromną liczbą (do kilkunastu tysięcy) kwiatostanów. Po przekwitnieniu roślina ginie, ale większość gatunków wytwarza odrosty korzeniowe, które kontynuują rozwój^[2].

Systematyka

Pozycja i podział wg systemu APG II (2003) i APweb (2001...)

Rodzaj należy do rodziny agawowatych Agavaceae Endl. wchodzącej w skład linii rozwojowej obejmującej hiacyntowate Hyacintheaceae, Themidaceae i Aphyllanthaceae. Klad ten wchodzi w skład rzędu szparagowców (Asparagales), stanowiący z kolei jeden z kladów jednoliściennych^[1]. W obrębie rodziny Angiosperm Phylogeny Website wyróżnia kilka linii rozwojowych:

agawowate

Anemarrhena

	Agave i in.

	Hesperocallis

Behnia

	Herreria i in.

	Anthericum i in.

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd agawowce (Agavales Hutch.), rodzina agawowate (Agavaceae Endl.), podrodzina Agavoideae Herb., plemię Agaveae Dumort., rodzaj agawa (Agave L.)^[3].

Gatunki (wybór)

agawa amerykańska (Agave americana L.)
agawa arizońska (Agave arizonica Gentry & J.H. Weber)
agawa ciemnozielona (Agave atrovirens Karw. ex Salm-Dyck)
agawa chisonska (Agave glomeruliflora (Engelm.) Berger)
agawa henekwen (Agave fourcroydes Lemaire)
agawa kantalowa (Agave cantala Roxb.)
agawa parryi (Agave parryi Engelm.)
agawa sizalowa (Agave sisalana Perrine)
Agave deserti Engelm.
Agave xylonacantha Salm-Dyck
Agave lechuguilla Torr.

Galerie

Zastosowanie

Rośliny ozdobne. W krajach o cieplejszym klimacie są powszechnie wykorzystywane do nasadzeń krajobrazowych, w dużych ogrodach skalnych i w parkach. W krajach o zimniejszym klimacie, m.in. w Polsce, niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny pokojowe.
Wykorzystywana jest do produkcji takich alkoholi jak tequila, mezcal i pulque. Dawniej robiono z niej też papier oraz liny, sznurki.
Niektóre gatunki agaw posiadają także zastosowanie lecznicze.
Syrop z agawy - środek słodzący

Osobny artykuł: Syrop z agawy.

↑ ^a ^b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-02-05]. (ang.).
↑ ^a ^b zbiorowe: Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 978-3-8331-1916-3.
↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Agave wg Reveala

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

BŁĄD PRZYPISÓW

Linki zewnętrzne

Zobacz w Wikiźródłach polski przekład wiersza Federico Garcíi Lorci "Agawa"

Szablon:Link GA

[apweb-1] Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-02-05]. (ang.).

[E-2] zbiorowe: Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 978-3-8331-1916-3.

[A-3] Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Agave wg Reveala

[2]

[1]

[3]

@@ Linia 65: / Linia 65: @@
 * ''[[Agave xylonacantha]]'' Salm-Dyck
 * ''[[Agave lechuguilla]]'' Torr.
+== Galerie ==
+<gallery>
+File:Agave americana.jpg|'''''[[Agave americana]]'''''<br>{{tysp}}
+File:Agaveespinho2.jpg|'''''[[Agave angustifolia]]'''''
+File:Agave atrovirens01.jpg|'''''[[Agave atrovirens]]'''''
+File:Agave attenuata (Barlovento) 02.jpg| '''''[[Agave attenuata]]'''''
+File:Agave bovicornuta Top View 2000px.jpg|'''''[[Agave bovicornuta]]'''''
+File:Agave bracteosa.jpg|'''''[[Agave bracteosa]]'''''
+File:Agave medioxima.jpg|'''''[[Agave caribaeicola]]'''''
+File:Agave chiapensis whole.jpg|'''''[[Agave chiapensis]]'''''
+File:Agave-chrysantha-20080330.JPG|'''''[[:Category:Agave chrysantha|Agave chrysantha]]'''''
+File:Agave colorata 1.jpg|'''''[[Agave colorata]]'''''
+File:Agave deserti 2.jpg|'''''[[Agave deserti]]'''''
+File:Agave desmettiana 2.jpg|'''''[[Agave desmettiana]]'''''
+File:Agave filifera 2.jpg|'''''[[Agave filifera]]'''''
+File:Agave flexispina 2.jpg|'''''[[Agave flexispina]]'''''
+File:Agave funkiana.jpg|'''''[[Agave funkiana]]'''''
+File:Agave gentryi 1.jpg| '''''[[Agave gentryi]]'''''
+File:Agave guiengola - JBM.jpg|'''''[[:Category:Agave guiengola|Agave guiengola]]'''''
+File:Agave guadalajarana 1.jpg|'''''[[Agave guadalajarana]]'''''
+File:Agaveespinho1.jpg|'''''[[Agave horrida]]'''''
+File:Agave inaequidens ssp barrancensis.jpg|'''''[[Agave inaequidens]]'''''
+File:Agave karwinskii 1.jpg|'''''[[Agave karwinskii]]'''''
+File:Agave lechuguilla0.jpg|'''''[[Agave lechuguilla]]'''''
+File:Agave macroacantha 1.jpg|'''''[[Agave macroacantha]]'''''
+File:Agave mckelveyana 1.jpg|'''''[[Agave mckelveyana]]'''''
+File:Agave missionum 1.jpg|'''''[[Agave missionum]]'''''
+File:Agave murpheyi 02.jpg|'''''[[Agave murpheyi]]'''''
+File:Agave polyacantha 2.jpg|'''''[[Agave obscura]]'''''
+File:Agave ocahui 2.jpg|'''''[[Agave ocahui]]'''''
+File:Agave ornithobroma 1.jpg|'''''[[Agave ornithobroma]]'''''
+File:Agave pachycentra 1.jpg|'''''[[Agave pachycentra]]'''''
+File:Agave pacifica 1.jpg|'''''[[Agave pacifica]]'''''
+File:Agave palmeri.jpg|'''''[[Agave palmeri]]'''''
+File:Agave parrasana.jpg|'''''[[Agave parrasana]]'''''
+File:Agave parryi.jpg|'''''[[Agave parryi]]'''''
+File:Agave parviflora 3.jpg|'''''[[Agave parviflora]]'''''
+File:Agave polianthiflora 1.jpg|'''''[[Agave polianthiflora]]'''''
+File:Agave.potatorum.kewgardens.london.arp.jpg|'''''[[Agave potatorum]]'''''
+File:Agave ferox 3.jpg|'''''[[Agave salmiana]]'''''
+File:Agave sebastiana 1.jpg|'''''[[Agave sebastiana]]'''''
+File:Agave shawii 1.jpg|'''''[[Agave shawii]]'''''
+File:Agave shrevei ssp shrevei 1.jpg|'''''[[Agave shrevei]]'''''
+File:Plantsisal.jpg|'''''[[Agave sisalana]]'''''
+File:Agave falcata espadina 2.jpg|'''''[[Agave striata]]'''''
+File:Agave stricta.jpg|'''''[[Agave stricta]]'''''
+File:Agave tequilana 2.jpg|'''''[[Agave tequilana]]'''''
+File:Agave toumeyana var bella 1.jpg|'''''[[Agave toumeyana]]'''''
+File:Agave utahensis 16.jpg|'''''[[Agave utahensis]]'''''
+File:Agave vilmoriniana 1.jpg|'''''[[Agave vilmoriniana]]'''''
+File:Agave wercklei 1.jpg|'''''[[Agave wercklei]]'''''
+File:Agave victoriae reginae.jpg|'''''[[Agave victoriae-reginae]]'''''
+File:Agave wocomahi 1.jpg|'''''[[Agave wocomahi]]'''''
+File:Agave xylonacantha 1.jpg|'''''[[Agave xylonacantha]]'''''
+File:Agave arizonica 2.jpg|'''''[[Agave ×arizonica]]'''''
+</gallery>
 === Zastosowanie ===