Sok mleczny: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
:) |
m Wycofano edycje użytkownika 83.27.254.105 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Kenraiz. |
||
Linia 6: | Linia 6: | ||
Sokiem mlecznym nazywana jest też biały lub innej barwy płyn wydzielający się z uszkodzonych [[owocnik]]ów niektórych gatunków grzybów{{r|slownik}}. |
Sokiem mlecznym nazywana jest też biały lub innej barwy płyn wydzielający się z uszkodzonych [[owocnik]]ów niektórych gatunków grzybów{{r|slownik}}. |
||
HEHE :D |
|||
== Zastosowanie == |
== Zastosowanie == |
Wersja z 14:35, 15 maj 2014
Sok mleczny, lateks naturalny – nieprzezroczysta zawiesina wodna gromadzona w wakuolach komórek mlecznych roślin. Skład chemiczny, wielkości cząstek zawiesiny i jej barwa oraz wydzielane ilości soku mlecznego są zróżnicowane w zależności od gatunku rośliny. W skład zawiesiny wchodzić mogą z różnym udziałem: węglowodany (w tym skrobia), żywice, woski, gumy, białka, olejki lotne, alkaloidy, garbniki, kauczuk i inne związki chemiczne[1][2], udział wody wynosi 50-80%[3]. Sok mleczny najczęściej ma barwę białą, bywa też żółty i pomarańczowy[3]. Obecność lub brak soku mlecznego i jego barwa wykorzystywana jest jako cecha taksonomiczna.
Sok mleczny posiadają m.in. przedstawiciele makowatych, wilczomleczowatych i astrowatych.
Sokiem mlecznym nazywana jest też biały lub innej barwy płyn wydzielający się z uszkodzonych owocników niektórych gatunków grzybów[4].
Zastosowanie
Sok mleczny niektórych roślin ma znaczenie użytkowe – może służyć do wyrobu kauczuku naturalnego, gutaperki[3] oraz produktów leczniczych lub narkotycznych (np. lactucarium, opium). Głównym gatunkiem dostarczającym surowca do produkcji kauczuku naturalnego jest kauczukowiec brazylijski[5], którego sok mleczny zawiera od 20 do 60% kauczuku[2]. Inne gatunki użytkowe do wytwarzania kauczuku to pozostali przedstawiciele rodzaju kauczukowiec (Hevea), poza tym figowce (Ficus) oraz mniszek kok-sagiz (Taraxacum kok-saghyz)[3]. W sumie znanych jest ok. 200 gatunków roślin kauczukodajnych[5].
W celu produkcji kauczuku naturalnego sok mleczny stabilizowany jest substancjami alkalicznymi np. amoniakiem. Ostateczny produkt w postaci kauczuku naturalnego stanowiącego surowiec w przemyśle gumowym uzyskuje się w wyniku koagulacji i zagęszczenia. Zagęszczenie zawartości kauczuku wykonywane jest zwykle poprzez odwirowanie lub częściowe odparowanie wody. Koagulacja następuje po zakwaszeniu, zamrożeniu lub dodaniu soli rozpuszczalnych w wodzie[5].
Zobacz też
- ↑ Jan Strzałko: Słownik terminów biologicznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2006, s. 599. ISBN 83-232-1603-7.
- ↑ a b Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d Karol Kaniewski, Zofia Załęska: Surowce roślinne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 33, 98.
- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 830. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c Lateks – zalety i wady stosowania. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie. [dostęp 2012-11-13]. (pol.).