Proces umierania w teorii wadżrajany: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m (Wylie: |
|||
Linia 47: | Linia 47: | ||
== Nauki dzogczen o stanie rigpy w czasie procesu umierania == |
== Nauki dzogczen o stanie rigpy w czasie procesu umierania == |
||
W odróżnieniu od procesu umierania opisywanego w ogólnej teorii wadżrajany terminologia [[dzogczen]] z nintik ( |
W odróżnieniu od procesu umierania opisywanego w ogólnej teorii wadżrajany terminologia [[dzogczen]] z nintik ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] sNying thig) wyróżnia również dodatkowy stan bardo zwany bardo dharmaty ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Chos-nyid Bar-do); chodzi o pierwszy, świetlisty stan bardo pomiędzy śmiercią a następnym odrodzeniem. Stan ten występuje natychmiast po ostatnim zjawisku przejrzystego jesiennego nieba i ustaje przed stanem pośmiertnym [[Bardo (stan)|bardo]] zwanego stanem przejściowym bardo ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Sidpai bardo), więcej czytaj art. [[Bardo (stan)#Sześć stanów bardo|sześć stanów bardo]]. |
||
Kluczowym terminem jest [[rigpa]] "pierwotna obecność", która ujawnia się po “przedarciu się” ([[Transliteracja Wyliego| |
Kluczowym terminem jest [[rigpa]] "pierwotna obecność", która ujawnia się po “przedarciu się” ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Khregs chod) poza Umysł ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Sems) w czasie "samowyzwolenia się" w "pierwotnej czystości" ([[Transliteracja Wyliego|wylie.]] Ka-dak) pod koniec procesu umierania, lub w czasie "spontanicznego urzeczywistnienia" ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Lhun-Grub) zjawisk stanu bardo dharmaty natychmiast po procesie umierania{{odn|Longchen|Thondup|2002|s=191-192}}. |
||
Zgodnie z procesem reinkarnacji według [[Dwanaście ogniw współzależnego powstawania|dwunastu ogniw współzależnego powstawania]], każda czująca istota zanim narodzi się w świecie cierpień [[Sansara|samsary]] musi najpierw ulec [[niewiedza (buddyzm)|niewiedzy]] w czasie śmierci poprzedniego życia oraz w czasie stanu pośredniego [[Bardo (stan)|bardo]] przed narodzinami. Według dzogczen niewiedza to ''marigpa'' - brak wyzwolenia, która uniemożliwia rozpoznanie pierwotnej czystości ( |
Zgodnie z procesem reinkarnacji według [[Dwanaście ogniw współzależnego powstawania|dwunastu ogniw współzależnego powstawania]], każda czująca istota zanim narodzi się w świecie cierpień [[Sansara|samsary]] musi najpierw ulec [[niewiedza (buddyzm)|niewiedzy]] w czasie śmierci poprzedniego życia oraz w czasie stanu pośredniego [[Bardo (stan)|bardo]] przed narodzinami. Według dzogczen niewiedza to ''marigpa'' - brak wyzwolenia, która uniemożliwia rozpoznanie pierwotnej czystości ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Ka-dak) w czasie śmierci lub nie rozpoznanie spontanicznego urzeczywistnienia ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Lhun-Grub) zjawisk stanu bardo dharmaty{{odn|Longchen|Thondup|2002|s=208}}. |
||
Dopiero po owych nierozpoznaniach manifestuje się stopniowo Umysł ( |
Dopiero po owych nierozpoznaniach manifestuje się stopniowo Umysł ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Sems), który zaczyna doświadczać zjawisk jako dualistycznie oddzielonych od niego a w wyniku tego Umysłu następuje przekształcenie się zjawisk z bardo dharmaty ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Chos-nyid Bar-do) w samsaryczne formy pięciu żywiołów (przestrzeni, wiatru, ognia, wody, ziemi) w czasie drugiego bardo ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Sidpai bardo), aż do odrodzenia po stanie bardo w świecie, a po odrodzeniu życie w świecie dualności "ja - inne" i konceptualności, kiedy aktywny jest Umysł{{odn|Longchen|Thondup|2002|s=206-210}}. [[Tybetańska Księga Umarłych]] opisuje, że niezwykle trudno być obecnym w pierwszym świetlistym bardo dharmaty ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Chos-nyid Bar-do), gdzie manifestuje się naturalnie całe bogactwo oświecenia (np. mandale z postaciami buddów), gdyż nawykowo następuje owe nierozpoznanie, przekształcenie zjawisk i przechodzi się natychmiast do drugiego stanu bardo (Wyl. Sidpai bardo) w celu odrodzenia się po nim w świecie. "Przedarcie się" ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Khregs chod) do stanu rigpy w praktyce dzogczen za życia jest kluczowe, w celu osiągnięcia oświecenia według buddyzmu (stanu pierwotnego buddy) wykraczającego poza doświadczenia [[dukkha|cierpień]] samsary. Wiele pozycji źródłowych, jak i udokumentowanych relacji, przytacza przykłady znaków wskazujących na całkowite zrealizowanie nauk takich jak trekciö ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Khregs chod). Mistrzowie historyczni, jak i współcześni, podczas naturalnego procesu umierania przed zrealizowaniem "stanu buddy Samantabhadry" manifestują tzw. tęczowe ciało ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] ‘Ja-lus), tj. osoby takie umierają pośród świateł tęcz (w stanie trekciö) aż ciała ich znikają pozostawiając po sobie jedynie włosy i paznokcie<ref>Jedną z ostatnich relacji zamanifestowania tęczowego ciała udokumentowano w związku ze śmiercią opata klasztoru [[gelug]] Khenpo Acho ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] mkhan po a chos; 1918–1998) w http://www.rigpawiki.org/index.php?title=Khenpo_Ach%C3%B6 [dostęp 27.11.2012], co potwierdza XIV Dalajlama [[Tenzin Gjaco]] na podstawie rozmów z naocznymi świadkami w swojej książce "Mind in Comfort and Ease: The Vision of Enlightenment in the Great Perfection", s. 117, Wisdom Publications, 2007, ISBN 0861714938, oraz relacja o śmierci Togden Ugyen Tendzin (1888-1962), którego bratankiem jest [[Namkhai Norbu]] w "Rainbow Body. The Life and Realization of a Tibetan Yogin, Togden Ugyen Tendzin" Namkhai Norbu, Shang Shung, 2010, ISBN 8878341061. Inne przykłady zamanifestowania tęczowego ciała opisane są w takich książkach jak "Tybetańska księga życia i umierania", s. 188, Sogjal Rinpocze, Wydawnictwo EM, Warszawa 1997, ISBN 83-86-396-03-2, "The Practice of Dzogchen", s. 83, 137-142, Rabjam Longchen, Tulku Thondup, Snow Lion Publications, New York 2002, ISBN 1-55939-179-0, "Cuda naturalnego umysłu. Esencja dzogczen w rdzennej tybetańskiej tradycji Bön", Tenzin Wangyal, Wydawnictwo Verbum Marek Górny, Katowice 1994, ISBN 83-7058-015-7.</ref>. |
||
== Szczegółowy opis doświadczeń w bardo dharmaty == |
== Szczegółowy opis doświadczeń w bardo dharmaty == |
||
Linia 60: | Linia 60: | ||
"Pojawienie się Jasności Podstawy (Przejrzyste Światło pod koniec procesu umierania) jest jak przejrzystość nieba przed świtem... teraz, stopniowo, zaczyna się wyłaniać w całym przepychu "słońce" dharmaty, oświetlając kontury pejzażu... "Spontanicznie urzeczywistnia się", wybuchając energią i światłem, naturalna promienność [[rigpa|rigpy]]. W rzeczywistości zachodzi tu proces odsłonięcia, podczas którego stopniowo ujawnia się Umysł. Wiele dają tu do myślenia odkrycia współczesnej fizyki, według której materia jawi się jako ocean energii i światła... wszelka materia to kondensacja światła... stwierdza [[David Bohm]]. |
"Pojawienie się Jasności Podstawy (Przejrzyste Światło pod koniec procesu umierania) jest jak przejrzystość nieba przed świtem... teraz, stopniowo, zaczyna się wyłaniać w całym przepychu "słońce" dharmaty, oświetlając kontury pejzażu... "Spontanicznie urzeczywistnia się", wybuchając energią i światłem, naturalna promienność [[rigpa|rigpy]]. W rzeczywistości zachodzi tu proces odsłonięcia, podczas którego stopniowo ujawnia się Umysł. Wiele dają tu do myślenia odkrycia współczesnej fizyki, według której materia jawi się jako ocean energii i światła... wszelka materia to kondensacja światła... stwierdza [[David Bohm]]. |
||
Bardo dharmaty ma cztery fazy; każda z nich ma szansę na osiągnięcie wyzwolenia. Muszę podkreślić, że słowa dają jedynie konceptualny obraz. Zjawiska bardo dharmaty pozostaną jedynie wyobrażeniami, dopóki adept (dzogczen) nie osiągnie rezultatów praktyki [[dzogczen|tögal]] (tj. realizując tzw. Cztery Wizje; [[Transliteracja Wyliego| |
Bardo dharmaty ma cztery fazy; każda z nich ma szansę na osiągnięcie wyzwolenia. Muszę podkreślić, że słowa dają jedynie konceptualny obraz. Zjawiska bardo dharmaty pozostaną jedynie wyobrażeniami, dopóki adept (dzogczen) nie osiągnie rezultatów praktyki [[dzogczen|tögal]] (tj. realizując tzw. Cztery Wizje; [[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] snang ba bzhi): |
||
# Świetlistość - pejzaż światła... gdy przestrzeń rozpuszcza się w światłość... we wszechprzenikającym pejzażu światła - olśniewająca czystym i promieniującym... w ciągłym ruchu. |
# Świetlistość - pejzaż światła... gdy przestrzeń rozpuszcza się w światłość... we wszechprzenikającym pejzażu światła - olśniewająca czystym i promieniującym... w ciągłym ruchu. |
||
# Zjednoczenie - "bóstwa"... jeżeli nie rozpoznaliście (pierwszej fazy) "spontanicznego urzeczywistnienia" rigpy, promienie swiatła i kolory zaczną łączyć się i zlewać w punkty lub kule światła różnej wielkości ([[język tybetański|tyb]]. tikle). Wewnątrz nich pojawiają się "mandale łagodnych i gniewnych bóstw" jako olbrzymie, kuliste skupiska światła, które zdają się zajmować całą przestrzeń... Wizje te odbierana są wszystkimi zmysłami, są tak intensywne, że jeśli nie rozpoznacie w nich tego czym są (ich "spontanicznego urzeczywistnienia" poza dualizmem, w jedności doświadczeń i doświadczającego, [[Transliteracja Wyliego| |
# Zjednoczenie - "bóstwa"... jeżeli nie rozpoznaliście (pierwszej fazy) "spontanicznego urzeczywistnienia" rigpy, promienie swiatła i kolory zaczną łączyć się i zlewać w punkty lub kule światła różnej wielkości ([[język tybetański|tyb]]. tikle). Wewnątrz nich pojawiają się "mandale łagodnych i gniewnych bóstw" jako olbrzymie, kuliste skupiska światła, które zdają się zajmować całą przestrzeń... Wizje te odbierana są wszystkimi zmysłami, są tak intensywne, że jeśli nie rozpoznacie w nich tego czym są (ich "spontanicznego urzeczywistnienia" poza dualizmem, w jedności doświadczeń i doświadczającego, [[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Lhun-Grub) "śmiertelnie" was przerażą. Owładnięci strachem i paniką, stracicie przytomność. |
||
# Mądrość... rozpuszczenie się jedności w mądrość. Z twego serca płynie kolejny snop światła. Jest to manifestacja różnych aspektów mądrości, które ukazują się w grze rozpostartych kobierców światła i oślepiająco jasnych, kulistych tikle. Jeżeli nie osiągniecie tu wyzwolenia, spoczywając bez rozproszenia w naturze umysłu, kobierce światła i tikle, a wraz z nimi wasza [[rigpa]], roztopią się w promieniującej kuli światła, która przypomina baldachim z pawich piór. |
# Mądrość... rozpuszczenie się jedności w mądrość. Z twego serca płynie kolejny snop światła. Jest to manifestacja różnych aspektów mądrości, które ukazują się w grze rozpostartych kobierców światła i oślepiająco jasnych, kulistych tikle. Jeżeli nie osiągniecie tu wyzwolenia, spoczywając bez rozproszenia w naturze umysłu, kobierce światła i tikle, a wraz z nimi wasza [[rigpa]], roztopią się w promieniującej kuli światła, która przypomina baldachim z pawich piór. |
||
# Spontaniczna obecność... rozpuszczenie się mądrości w spontaniczna obecność. Teraz w oszałamiającym spektaklu, manifestuje się cała rzeczywistość. Pojawiają się łagodne i gniewne "bóstwa", potem czyste krainy buddów i poniżej sześć światów [[Sansara|samsarycznego istnienia]]. Bezmiar owej wizji przekracza wszelkie zwyczajne wyobrażenia. Przedstawiają się wszystkie możliwości: od mądrości i wyzwolenia po pomieszanie i odrodzenie (w samsarze). W jednej chwili przypomnicie sobie wszystkie nauki, jakie kiedykolwiek otrzymaliście, w waszych umysłach obudzą się nawet nauki, o których nigdy nie słyszeliście, a potem cała wizja roztopi się w swej pierwotnej esencji (w czasie "samowyzwolenia się" w "pierwotnej czystości" [[Transliteracja Wyliego| |
# Spontaniczna obecność... rozpuszczenie się mądrości w spontaniczna obecność. Teraz w oszałamiającym spektaklu, manifestuje się cała rzeczywistość. Pojawiają się łagodne i gniewne "bóstwa", potem czyste krainy buddów i poniżej sześć światów [[Sansara|samsarycznego istnienia]]. Bezmiar owej wizji przekracza wszelkie zwyczajne wyobrażenia. Przedstawiają się wszystkie możliwości: od mądrości i wyzwolenia po pomieszanie i odrodzenie (w samsarze). W jednej chwili przypomnicie sobie wszystkie nauki, jakie kiedykolwiek otrzymaliście, w waszych umysłach obudzą się nawet nauki, o których nigdy nie słyszeliście, a potem cała wizja roztopi się w swej pierwotnej esencji (w czasie "samowyzwolenia się" w "pierwotnej czystości" ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Ka-dak), jak namiot padający po przecięciu podtrzymujących go linek (według nauk dzogczen istnieje osiem sposobów manifestowania się spontanicznego urzeczywistnienia ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Lhun-Grub) w [[nirwana|nirwanie]], lub w samsarze{{odn|Longchen|Thondup|2002|s=206}}). |
||
[[Tybetańska Księga Umarłych]] dzieli (owe) doświadczenia bardo dharmaty na dni... poza ograniczeniami czasu i przestrzeni. Bez stabilności w praktyce (tögal; [[Transliteracja Wyliego| |
[[Tybetańska Księga Umarłych]] dzieli (owe) doświadczenia bardo dharmaty na dni... poza ograniczeniami czasu i przestrzeni. Bez stabilności w praktyce (tögal; [[Transliteracja Wyliego|Wylie]]: thod-rgal) dni te mogą być nieprawdopodobnie krótkie. Łagodne i gniewne "bóstwa" znikną tak szybko, że nawet nie zauważymy, iż się pojawiły (gdyż nawykowo następuje owe nierozpoznanie, przekształcenie zjawisk i przechodzi się natychmiast do drugiego stanu bardo "odradzania się" ([[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Sidpai bardo) w celu narodzenia się po nim w świecie, np. aby świadomość "umiejscowiła się" w łonie przyszłej matki i nastąpiły kolejne narodziny [[reinkarnacja]] jako człowiek lub zwierzę, więcej czytaj artykuł [[bardo (stan)]]). }} |
||
{{przypisy|2}} |
{{przypisy|2}} |
Wersja z 09:44, 28 cze 2014
W buddyzmie śmierć nie jest traktowana jako ostateczny koniec istnienia, ale jako ogniwo łączące kolejne odrodzenia w samsarze w dwunastu ogniwach współzależnego powstawania, aż do osiągnięcia wyzwolenia, tzn. nirwany. Według nauk wadżrajany każda czująca istota w czasie śmierci doświadcza podobnego procesu utraty mocy nad ciałem, uczuć, zdolności zmysłowych i subtelnych stanów świadomości. W procesie tym można wyodrębnić następujących kolejno po sobie 8 etapów opisanych poniżej. Tantry nauczają, jak bardzo ważne jest zapoznanie się z tym procesem, gdyż każdy będzie musiał doświadczać go w czasie własnego umierania (naturalnej śmierci fizjologicznej), choć niezwykle trudno będzie utrzymać uważność. Mistrzowie buddyzmu tybetańskiego poprzez zrealizowanie w ciągu życia nauk związanych z tantrami, mahamudrą lub dzogczen w pełni rozpoznają wszystkie etapy procesu umierania, a w czasie śmierci przebywają w stanie natury umysłu "Przejrzyste Światło" osiągając wyzwolenie[1][2][3][4][5] .
8 etapów procesu umierania (8 wewnętrznych doświadczeń, w tym 4 rodzaje doznań "pustości")
- zjawisko mirażu, element ziemi zanika ukazując element wody
- zjawisko kłębów dymu, element wody zanika ukazując element ognia
- zjawisko latających iskier, element ognia zanika ukazując element wiatru
- zjawisko płomienia lampki, element wiatru zanika ukazując świadomość
- zjawisko światła księżyca, świadomość zanika ukazując (1) doświadczanie ukazania białości
- zjawisko światła słońca, doświadczanie białości zanika ukazując (2) doświadczanie wzrostu czerwoności
- zjawisko ciemności, doświadczanie wzrostu czerwoności zanika ukazując doświadczanie (3) niemal osiągnięcia ciemności
- zjawisko przejrzystego jesiennego nieba, doświadczanie niemal osiągnięcia ciemności zanika ukazując doświadczanie (4) przejrzystego światła[6][7]
Szczegółowy opis doświadczeń w czasie własnego umierania
- zjawisko mirażu
- doświadczanie utraty mocy nad ciałem
- poczucie jakby miażdżenia i zapadania ciała w podłogę (element ziemi)
- nie można zamknąć oczu i widzenie jest niejasne, pociemnione (zdolność wzroku)
- wizja jakby fatamorgany wody na pustyni, gdy ciepło unosi się wokół nas
- zjawisko kłębów dymu
- doświadczanie utraty uczuć (bólu, przyjemności lub bycia obojętnym) niczym jak się zasypia
- płyny ciała takie jak ślina, pot, łzy... wysychają (element wody)
- poczucie pomieszania myśli i rozdrażnienia, nie słyszy się dźwięków z zewnątrz bądź wewnątrz uszu (zdolność słuchu)
- wizja jakby kłębów dymu wokół nas z komina
- zjawisko migocących ogników iskier
- doświadczanie utraty rozróżniania i poznawania ludzi, imion, miejsca czy rzeczy
- poczucie jakby utraty siły by jeść, pić oraz ciepła ciała (element ognia)
- oddychanie słabnie, przy czym wdech się skraca, a wydech wydłuża i jest lodowaty, nie można doświadczać zapachów (zdolność węchu)
- wizja jakby wielu migocących iskier ognia na tle ciemności wokół nas niczym by ktoś przed chwilą rzucił drewno w żar ogniska
- zjawisko płomienia lampki
- doświadczanie utraty mentalnych mocy i woli, by się skupić, rozpoznawać cel lub konsekwencje, oszołomienie, halucynacje i zdezorientowanie, aż do braku kontaktu z otoczeniem
- ustanie oddychania, pogrubia się język i ciemnieje, oczy wywracają się ku górze, subtelne niewidoczne wiatry ciała opuszczają miejsca swych funkcji i rozpuszczają się w niezniszczalnej esencji w okolicy serca (element wiatru)
- nie można odczuwać smaków i dotyku (zdolność smaku i wrażeń dotykowych)
- wizja jakby gasnącego płomienia lampki lub pochodni z czerwoną poświatą
- zjawisko bieli od księżyca oraz pozostałe zjawiska (czerwoności, czerni-nicości, przejrzystego światła), gdzie ustaje doświadczanie konceptualne (element świadomości)
- zjawisko bieli od księżyca jakby na czystym błękitnym jesiennym niebie, gdzie doznaje się klarowności podczas zaniku 33 stanów konceptualnych związanych szczególnie z wytwarzaniem gniewu (subtelne elementy białych esencji opadają do subtelnego centralnego kanału usytuowanego wzdłuż ciała)
- zjawisko czerwoności od słońca jakby płonącego na czystym niebie, gdzie doznaje się błogości podczas zaniku 40 stanów konceptualnych związanej szczególnie z wytwarzaniem pożądania (subtelne elementy czerwonych esencji unoszą się do subtelnego centralnego kanału w ciele)
- zjawisko czerni-nicości jakby zatracenia się w absolutnej ciemności, jak gdyby niebo i ziemia się spotkały, brak obecności, gdzie doznaje się braku procesu myślowego, stanu wolnego od konceptualności, po zaniku 7 stanów konceptualnych szczególnie związanych z wytwarzaniem niewiedzy (subtelne esencje biała od góry i czerwona od dołu spotykają się w kanale centralnym na poziomie serca zamykając w sobie najsubtelniejszy wiatr/umysł)
- zjawisko przejrzystego jesiennego nieba, jakby przejrzyste światło zalało wszędzie czyste błękitne jesienne niebo, niezmierzoną przestrzeń, gdy zaczyna wschodzić słońce, gdzie znowu jest obecność, ale poza wszelkimi stanami konceptualnymi (biała i czerwona subtelna esencja przechodzi i opuszcza kanał centralny poza ciało odpowiednio w dolnym intymnym miejscem i nozdrzami, uwolniony przez to najsubtelniejszy wiatr/umysł opuszcza zwłoki i zaczyna doświadczać stanu pośredniego bardo)
Z chwilą doświadczenia zjawiska bieli od księżyca, dalszy proces przebiegu śmierci nie jest znany zachodniej nauce (niewidoczny system subtelnych kanałów, wiatrów i esencji według praktyki buddyjskich tantr...), a doświadczanie jest poza zwykłym doczesnym doznawaniem, jest się natomiast całkowicie obecnym w subtelnych wewnętrznych poziomach umysłu (4 doznaniach "pustości"), aż do ostatecznie obecnego zwieńczającego wszystko umysłu Przejrzyste Światło, nieograniczonego niczym przestrzeń i naturalnie wolnego od dualizmu "ja - inne" i konceptualności. Nierozpoznawanie wówczas 4 doznań pustości, a w szczególności stanu Przejrzystego Światła jako natury umysłu i rzeczywistości siunjata (odpowiadającego dharmakai), prowadzi do stanu pośredniego bardo i kolejnego odrodzenia, które nastąpi po nim[6][7][3].
Nauki dzogczen o stanie rigpy w czasie procesu umierania
W odróżnieniu od procesu umierania opisywanego w ogólnej teorii wadżrajany terminologia dzogczen z nintik (Wylie: sNying thig) wyróżnia również dodatkowy stan bardo zwany bardo dharmaty (Wylie: Chos-nyid Bar-do); chodzi o pierwszy, świetlisty stan bardo pomiędzy śmiercią a następnym odrodzeniem. Stan ten występuje natychmiast po ostatnim zjawisku przejrzystego jesiennego nieba i ustaje przed stanem pośmiertnym bardo zwanego stanem przejściowym bardo (Wylie: Sidpai bardo), więcej czytaj art. sześć stanów bardo. Kluczowym terminem jest rigpa "pierwotna obecność", która ujawnia się po “przedarciu się” (Wylie: Khregs chod) poza Umysł (Wylie: Sems) w czasie "samowyzwolenia się" w "pierwotnej czystości" (wylie. Ka-dak) pod koniec procesu umierania, lub w czasie "spontanicznego urzeczywistnienia" (Wylie: Lhun-Grub) zjawisk stanu bardo dharmaty natychmiast po procesie umierania[8].
Zgodnie z procesem reinkarnacji według dwunastu ogniw współzależnego powstawania, każda czująca istota zanim narodzi się w świecie cierpień samsary musi najpierw ulec niewiedzy w czasie śmierci poprzedniego życia oraz w czasie stanu pośredniego bardo przed narodzinami. Według dzogczen niewiedza to marigpa - brak wyzwolenia, która uniemożliwia rozpoznanie pierwotnej czystości (Wylie: Ka-dak) w czasie śmierci lub nie rozpoznanie spontanicznego urzeczywistnienia (Wylie: Lhun-Grub) zjawisk stanu bardo dharmaty[9].
Dopiero po owych nierozpoznaniach manifestuje się stopniowo Umysł (Wylie: Sems), który zaczyna doświadczać zjawisk jako dualistycznie oddzielonych od niego a w wyniku tego Umysłu następuje przekształcenie się zjawisk z bardo dharmaty (Wylie: Chos-nyid Bar-do) w samsaryczne formy pięciu żywiołów (przestrzeni, wiatru, ognia, wody, ziemi) w czasie drugiego bardo (Wylie: Sidpai bardo), aż do odrodzenia po stanie bardo w świecie, a po odrodzeniu życie w świecie dualności "ja - inne" i konceptualności, kiedy aktywny jest Umysł[10]. Tybetańska Księga Umarłych opisuje, że niezwykle trudno być obecnym w pierwszym świetlistym bardo dharmaty (Wylie: Chos-nyid Bar-do), gdzie manifestuje się naturalnie całe bogactwo oświecenia (np. mandale z postaciami buddów), gdyż nawykowo następuje owe nierozpoznanie, przekształcenie zjawisk i przechodzi się natychmiast do drugiego stanu bardo (Wyl. Sidpai bardo) w celu odrodzenia się po nim w świecie. "Przedarcie się" (Wylie: Khregs chod) do stanu rigpy w praktyce dzogczen za życia jest kluczowe, w celu osiągnięcia oświecenia według buddyzmu (stanu pierwotnego buddy) wykraczającego poza doświadczenia cierpień samsary. Wiele pozycji źródłowych, jak i udokumentowanych relacji, przytacza przykłady znaków wskazujących na całkowite zrealizowanie nauk takich jak trekciö (Wylie: Khregs chod). Mistrzowie historyczni, jak i współcześni, podczas naturalnego procesu umierania przed zrealizowaniem "stanu buddy Samantabhadry" manifestują tzw. tęczowe ciało (Wylie: ‘Ja-lus), tj. osoby takie umierają pośród świateł tęcz (w stanie trekciö) aż ciała ich znikają pozostawiając po sobie jedynie włosy i paznokcie[11].
Szczegółowy opis doświadczeń w bardo dharmaty
Współczesny mistrz dzogczen Sogjal Rinpocze w swojej "Tybetańskiej księdze życia i umierania" opisuje[12]: Szablon:CytatD
- ↑ Sogjal 1997 ↓, s. 283.
- ↑ Cozort 2005 ↓, s. 113.
- ↑ a b Lodoe 2008 ↓, s. 77.
- ↑ Rinczena ↓.
- ↑ Rinczenb ↓.
- ↑ a b Lati i Hopkins 1999 ↓, s. 36-51.
- ↑ a b Sogjal 1997 ↓, s. 269-274.
- ↑ Longchen i Thondup 2002 ↓, s. 191-192.
- ↑ Longchen i Thondup 2002 ↓, s. 208.
- ↑ Longchen i Thondup 2002 ↓, s. 206-210.
- ↑ Jedną z ostatnich relacji zamanifestowania tęczowego ciała udokumentowano w związku ze śmiercią opata klasztoru gelug Khenpo Acho (Wylie: mkhan po a chos; 1918–1998) w http://www.rigpawiki.org/index.php?title=Khenpo_Ach%C3%B6 [dostęp 27.11.2012], co potwierdza XIV Dalajlama Tenzin Gjaco na podstawie rozmów z naocznymi świadkami w swojej książce "Mind in Comfort and Ease: The Vision of Enlightenment in the Great Perfection", s. 117, Wisdom Publications, 2007, ISBN 0861714938, oraz relacja o śmierci Togden Ugyen Tendzin (1888-1962), którego bratankiem jest Namkhai Norbu w "Rainbow Body. The Life and Realization of a Tibetan Yogin, Togden Ugyen Tendzin" Namkhai Norbu, Shang Shung, 2010, ISBN 8878341061. Inne przykłady zamanifestowania tęczowego ciała opisane są w takich książkach jak "Tybetańska księga życia i umierania", s. 188, Sogjal Rinpocze, Wydawnictwo EM, Warszawa 1997, ISBN 83-86-396-03-2, "The Practice of Dzogchen", s. 83, 137-142, Rabjam Longchen, Tulku Thondup, Snow Lion Publications, New York 2002, ISBN 1-55939-179-0, "Cuda naturalnego umysłu. Esencja dzogczen w rdzennej tybetańskiej tradycji Bön", Tenzin Wangyal, Wydawnictwo Verbum Marek Górny, Katowice 1994, ISBN 83-7058-015-7.
- ↑ Sogjal 1997 ↓, s. 293-296.
Bibliografia
- Rinpocze Sogjal: Tybetańska księga życia i umierania. Adam Kozieł. Warszawa: Wydawnictwo EM, 1997. ISBN 83-86-396-03-2. (pol.).
- Rinpocze Lati, Jeffrey Hopkins: Śmierć, stan pośredni i odrodzenie w buddyzmie tybetańskim. Wydawnictwo A, 1999. ISBN 83-905347-5-4. (pol.).
- Daniel Cozort: Highest Yoga Tantra. New York: Snow Lion Publications, 2005. ISBN 1-55939-235-5. (ang.).
- Yangchen Gawai Lodoe: Paths and Grounds of Guhyasamaja According to Arya Nagarjuna. Dharamsala: 2008. ISBN 81-85102-94-5. (ang.).
- Rinczen: Niezwykła śmierć Lamy Rabsala. [dostęp 2010-01-15]. (ang.).
- Rinczen: Parinirwana Kjabdzie Tengi Rinpoczego. [dostęp 2014-05-24]. (pol.).
- Rabjam Longchen, Tulku Thondup: The Practice of Dzogchen. New York: Snow Lion Publications, 2002. ISBN ISBN 1-55939-179-0. (ang.).
Linki zewnętrzne
Rinpocze Lati, Jeffrey Hopkins: Śmierć, stan pośredni i odrodzenie w buddyzmie tybetańskim. Wydawnictwo A, 1999. ISBN 83-905347-5-4. (pol.). : http://www.buddyzm.com.pl/ksiegarnia/ebook/008.pdf