Zamek Piastowski w Legnicy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne techniczne
Linia 43: Linia 43:


=== Średniowiecze ===
=== Średniowiecze ===
W [[VIII wiek]]u, pośród rozlewisk, na tzw. ''"przepływowym"'' [[Pojezierze Legnickie|Pojezierzu Legnickim]], w miejscu gdzie [[Czarna Woda]] i [[Kaczawa]] łączyły się tworząc setki kanałów i starorzeczy, zbudowano gród drewniano-ziemny. [[Trzebowianie]] - prawdopodobni budowniczowie fortecy wykorzystując naturalne walory obronne ujścia [[Czarna Woda (dopływ Kaczawy)|Czarnej Wody]] usypali sztuczne wzniesienie, na którym wznieśli warowny gród. Był on razem z grodem w [[Jawor (miasto)|Jaworze]] miejscem obrony i kontroli ziemi plemienia Trzebowian.
W [[VIII wiek]]u, pośród rozlewisk, na tzw. ''"przepływowym"'' [[Pojezierze Legnickie|Pojezierzu Legnickim]], w miejscu gdzie [[Czarna Woda]] i [[Kaczawa]] łączyły się tworząc na przestrzeni wielu km sieć kanałów i starorzeczy, zbudowano gród drewniano-ziemny. [[Trzebowianie]] - prawdopodobni budowniczowie fortecy wykorzystując naturalne walory obronne ujścia [[Czarna Woda (dopływ Kaczawy)|Czarnej Wody]] usypali sztuczne wzniesienie, na którym wznieśli warowny gród. Był on razem z grodem w [[Jawor (miasto)|Jaworze]] miejscem obrony i kontroli ziemi plemienia Trzebowian.


Badania [[dendrochronologia|dendrochronologiczne]] dowodzą, że w czasach panowania [[Mieszko I|Mieszka I]] zbudowano tu około [[985]] roku nowy gród w formie tzw. "grodu piastowskiego" (stało się to jednocześnie wraz z budową grodów we Wrocławiu i Opolu)<ref>Wacław Korta, Historia Śląska do 1763 roku, wyd. DiG, Warszawa 2003, s. 63, ISBN 83-7181-283-3</ref>. Budowa nowego grodu miała zabezpieczyć tereny Śląska przyłączone właśnie wtedy do państwa Piastów.
Badania [[dendrochronologia|dendrochronologiczne]] dowodzą, że w czasach panowania [[Mieszko I|Mieszka I]] zbudowano tu około [[985]] roku nowy gród w formie tzw. "grodu piastowskiego" (stało się to jednocześnie wraz z budową grodów we Wrocławiu i Opolu)<ref>Wacław Korta, Historia Śląska do 1763 roku, wyd. DiG, Warszawa 2003, s. 63, ISBN 83-7181-283-3</ref>. Budowa nowego grodu miała zabezpieczyć tereny Śląska przyłączone właśnie wtedy do państwa Piastów.

Wersja z 10:14, 15 sty 2016

Zamek Piastowski w Legnicy
Symbol zabytku nr rej. 74/6/L z 29.03.1949
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Legnica

Typ budynku

zamek

Położenie na mapie Legnicy
Mapa konturowa Legnicy
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}
Potężniejsze niż dziś Kaczawa i Czarna Woda licznymi odnogami oblewały rozległy obszar.
Widok z wieży św. Piotra (Głodowej)
Fragment reliktowej ściany romańskiej
Portal zamku
Widok na zamek z wieży kościoła N.M.P, początek XX w.
Zamek na dawnej pocztówce
Zamek na dawnej pocztówce

Zamek Piastowski w Legnicy – jeden z najstarszych zamków znajdujących się na terenie Polski.

Historia

Średniowiecze

W VIII wieku, pośród rozlewisk, na tzw. "przepływowym" Pojezierzu Legnickim, w miejscu gdzie Czarna Woda i Kaczawa łączyły się tworząc na przestrzeni wielu km sieć kanałów i starorzeczy, zbudowano gród drewniano-ziemny. Trzebowianie - prawdopodobni budowniczowie fortecy wykorzystując naturalne walory obronne ujścia Czarnej Wody usypali sztuczne wzniesienie, na którym wznieśli warowny gród. Był on razem z grodem w Jaworze miejscem obrony i kontroli ziemi plemienia Trzebowian.

Badania dendrochronologiczne dowodzą, że w czasach panowania Mieszka I zbudowano tu około 985 roku nowy gród w formie tzw. "grodu piastowskiego" (stało się to jednocześnie wraz z budową grodów we Wrocławiu i Opolu)[1]. Budowa nowego grodu miała zabezpieczyć tereny Śląska przyłączone właśnie wtedy do państwa Piastów.

Na miejscu drewnianego grodu wspominanego też za czasów Bolesława Kędzierzawego, w końcu XII wieku wzniesiono zamek, który był pierwszą murowaną warownią na ziemiach polskich. W tym czasie zamek był otoczony fosą, a okazały pałac (palatium) nowymi wałami drewniano-ziemnymi. Wzgórze zamkowe podzielone było na dwie części: główną, w której znajdowała się rezydencja książęca wraz z kaplicą i wieżą św. Piotra, oraz drugą o charakterze gospodarczo-administracyjnym, w którym zapewne umiejscowiono dom kasztelana, budynki gospodarcze oraz strzegącą bramy wjazdowej wieżę, nazwaną potem wieżą św. Jadwigi. Dla Bolesława I Wysokiego i jego syna Henryka pałac na zamku w Legnicy był główną rezydencją, obaj książęta spędzali w zamku dużo czasu, rozporządzając stąd całością swego władztwa. W roku 1172, podczas buntu Jarosława – syna Bolesława I – książę został wygnany z Legnicy, a zamek spalony.

W 1241 roku budowla skutecznie obroniła się przed oblegającymi go Mongołami.

Zamek książęcy w Legnicy był w XII i XIII wieku jedną z dwóch głównych rezydencji władców Śląska.

Renesans

Na początku wieku XV trwała przebudowa zamku, a kolejną przebudowę w latach późniejszych zainicjował Fryderyk II. Z tego okresu pochodzi nowy system fortyfikacyjny, a mianowicie wały ziemne, fosy i cztery basteje narożne. Częstym gościem u ks. Fryderyka na zamku legnickim był Zygmunt Jagiellończyk, znany jako późniejszy król Polski Zygmunt I Stary. W roku 1560 odbyło się na zamku huczne wesele księcia Henryka XI z Zofią, córką margrabiego Jerzego Hohenzollerna. Na wesele zaproszono bardzo wielu gości, a dla jego uświetnienia zorganizowano turniej rycerski i gonitwy. Gdy cesarz Maksymilian II przyjechał na Śląsk, aby odebrać hołd stanów śląskich, Henryk XI zaprosił go do Legnicy. Wraz z cesarzem przyjechało do Legnicy 2 tys. osób, a przyjęcie na zamku trwało 5 dni.

Barok i neogotyk

Po wymarciu linii Piastów w zamku od 1675 rezydują namiestnicy habsburscy. Jeden z nich, Johann Christoph Zierowski (1693) przyczynia się w dużej mierze do renowacji i poszerzenia zamku. Zmiany te jednak, jak i późniejsza działalność architektoniczna, nie naruszyły dwudziedzińcowego układu przestrzennego zamku. W tej postaci dotrwał do pierwszej dekady XVIII wieku, kiedy to wielki pożar zniszczył książęcą kaplicę przy bramie Lubińskiej, stojącą przy niej starą romańską wieżę oraz skrzydła północne i wschodnie. Odbudowa, która nastąpiła po pożarze, nadała zamkowi charakter barokowego pałacu. Nie odbudowano już wieży Lubińskiej ani kaplicy. Elewacje podzielono pilastrami, oddzielającymi okna ujęte parami we wspólne uchate obramienia. Parter oddzielony gzymsem od pięter stanowił cokół. Nad oknami pierwszego piętra umieszczono gzymsy o barokowej, dekoracyjnej formie, sygnalizujące reprezentacyjny charakter tej kondygnacji. W roku 1740, po zdobyciu Legnicy przez króla Prus Fryderyka II Wielkiego, zarządzona została rozbiórka twierdzy - poprzestano jednak tylko na zasypaniu fos, zburzeniu mostu zwodzonego oraz przeznaczeniu budynków na cele administracyjno-magazynowe. Kolejne pożary dotykały zamek w latach 1835 i 1840. W 1840 roku rozpoczyna się odbudowa zamku i przebiega ona w kilku etapach, w latach 1846,1866/67 i 1879, by w efekcie nadać całej architekturze romantycznej charakter gotycki. W trakcie przebudowy zamku poszczególne skrzydła zamku zmieniły funkcję, przekonstruowano wnętrza, wprowadzono nowe klatki schodowe, zmieniono elewacje zewnętrzne, zwieńczono krenelażem. Galeria dzieląca oba dziedzińce otrzymała formę neorenesansową o silnie rysującym się porządku jońskim. Stojąca na osi dawna wieża zegarowa przybrała formę romańską.

Wjazd do zamku przeniesiono i przeprowadzono od wschodu, u stóp św. Piotra. Brama wałowa podzielona na przejazd i przejście dla pieszych, z dwóch stron fasada bramy podparta jest dwoma zeskarpowanymi murami. Wewnątrz jednego z nich (północnego) znajdowało się zejście do podziemnych kazamat. Na wysokości fryzu bramy, nad skośnymi murami znajdują się dwie strzelnice na działo o oryginalnym wykroju w kształcie spłaszczonego serca. Poza wystrojem bramy nie zachowały się żadne widoczne ślady wystroju architektonicznego z tego okresu.

W lutym 1945 roku, zamek znów uległ pożarowi i zniszczeniu. Odbudowany w latach sześćdziesiątych XX wieku, został oddany na użytek szkolnictwu.

Zamczysko Piastowskie - legenda

Jak prawie każdy zamek, również Zamek Piastowski posiada swoje legendy. Przede wszystkim dwie wieże: wieża św. Jadwigi oraz św. Piotra są tematem podań tutejszych mieszkańców. Wieża św. Jadwigi nazwana została imieniem księżnej, która przebywała w niej przyjeżdżając do Legnicy. Podobno podziemia wieży sięgają tak daleko w głąb, jak wysoko jej mury sięgają nad ziemią. Księżna Jadwiga spędzała tam większość czasu, oddając się modlitwom oraz rozmowom z aniołami. Legenda dotycząca wieży św. Piotra opowiada o nieposłusznym rycerzu Ottonie von Hohen, któremu władca wydał rozkaz dostarczania jedzenia skazańcowi uwięzionemu w wieży. Jednak rycerz Otton, znany ze swoich hulaszczych zapędów, w krótkim czasie roztrwonił pieniądze przeznaczone na żywność dla skazańca. Gdy władca wrócił z podróży, dowiedział się, że więzień został niesłusznie wtrącony do lochu i nakazał uwolnić pazia. Jednak w wieży znaleziono tylko zwłoki pazia, który pod nieobecność księcia zmarł z głodu i pragnienia. Wiadomość ta bardzo rozgniewała władcę. Kazał on wtrącić do wieży nieposłusznego rycerza Ottona i skazał go na śmierć głodową. Śmierć za śmierć. Skazany rycerz Otton von Hohen, zamknięty wraz z rozkładającymi się zwłokami pazia Sławka, nie przeżył w lochu nawet 10 dni. Zawodził głośno dniami i nocami, prosząc o litość i uwolnienie, jednak książę był niewzruszony. Pochowano ich obu we wspólnym grobie. Od tego dnia duch rycerza Ottona zaczął straszyć na uliczkach grodu. Mieszkający w pobliżu zamku twierdzą, że do dziś można usłyszeć w nocy jęki dochodzące z lochu pod wieżą św. Piotra. Wieża ta została na pamiątkę tamtego wydarzenia nazwana Głodową. Obie nazwy funkcjonują do dziś.

Architektura Zamku

Zamek Piastowski w Legnicy jest budowlą zasługującą na miano „castrum” jako pierwsza murowana warownia na ziemiach polskich. Wzniesiony został na terenie dawnego grodu. Większość obszaru dziedzińca zamkowego po stronie południowej zajmuje palatium. Zostało ono wybudowane na planie prostokąta o wymiarach 16,15 X 61,20m. Do budowy palatium użyto cegieł, obramowania okien oraz drzwi zostały wykute w piaskowcu. Pierwotnie wysokość palatium wynosiła ok. 12m, budowla była przykryta wysokim dwuspadowym dachem, wykonanym prawdopodobnie z gontów. Do dzisiaj widoczne są wyraźne ślady pierwotnego podziału palatium na trzy kondygnacje.

Zachowane do dzisiaj wieże zamkowe, ośmiokątna wieża św. Piotra i okrągła wieża św. Jadwigi, zostały wybudowane równocześnie z pałacem. Są one jednymi z pierwszych tego typu wież obronnych w architekturze zamkowej Śląska i Polski. Wieża św. Piotra nazwana tak na cześć patrona Legnicy stoi ok. 14 m na wschód od pałacu. Początkowo mierzyła ona 25 m. Wieża św. Jadwigi została wzniesiona na obszarze podgrodzia zamkowego. Początkową jej funkcją była ochrona głównego wjazdu na zamek, który został w XVI w. zastąpiony nową bramą reprezentacyjną, w związku z renesansową przebudową rezydencji książęcej. Pierwotnie wysokość wieży wynosiła 20 m. Obie wieże zwieńczone są spiczastymi dachami w kształcie stożka. Na wieży św. Piotra wkrótce zostanie udostępniony taras widokowy, otoczony ażurowo-rzeźbionymi balustradami z piaskowca. Główna brama zamkowa zdobiona jest rzeźbionymi w piaskowcu medalionami oraz misternie wykonanymi motywami roślinnymi w stylu renesansowym. Zdobienia bramy uchodzą za najlepszy przykład renesansowej sztuki snycerskiej w Legnicy.

Bardzo ciekawym pod względem architektonicznym elementem zamku jest łącznik znajdujący się w południowej części dziedzińca, łączący dwa przeciwległe skrzydła zamku. Łącznik zbudowany został pod koniec XIX w. w stylu neogotyckim, o czym świadczą pięknie wykonane kolumienki oraz wypukłe elementy elewacji, pomalowane w dwóch kolorach. Obecnie w tej części zamku znajduje się biblioteka Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Legnicy.

Zamek dziś

Z dawnych czasów zachowały się dwie gotyckie wieże: ośmioboczna św. Piotra i okrągła św. Jadwigi. Ponadto na dziedzińcu w specjalnie wybudowanym pawilonie znajdują się kamienno-ceglane relikty odkrytej podczas prac archeologicznych romańskiej kaplicy św. Benedykta i Wawrzyńca. Obok zamku stoi również używana do dziś, zachowana w bardzo dobrym stanie wieża Bramy Głogowskiej (niegdyś część murów miejskich).

W 2009 roku zaczęła się rewitalizacja zamku, jako pierwsze będą remontowane wieże św. Piotra i św. Jadwigi oraz dach. Nastąpi również udostępnienie wież zwiedzającym.[2]

Obecnie w zamku mieszczą się siedziby następujących szkół: Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych, Gimnazjum nr 4 oraz Wyższej Szkoły Menadżerskiej. Przy NKJO działają Dom Słuchacza i Centrum Informacji Językowo-Metodycznej. CIJM (Centrum Informacji Językowo-Metodycznej) powstało w 1990 roku w celu wspierania procesu dydaktycznego szkoły. Biblioteka współpracuje z wieloma specjalistycznymi ośrodkami, które kształcą nauczycieli w kraju i granicą. Posiada również kontakty z zagranicznymi wydawnictwami, co umożliwia wzbogacanie zbiorów o najnowsze pozycje i wysoką ich specjalizację.

Przy NKJO działają trzy pracownie doskonalenia nauczycieli języków obcych: PDNJO (Pracownia Doskonalenia Nauczycieli Języków Obcych) działa przy NKJO od 2000 roku. Jej zadaniem jest organizowanie kursów i warsztatów metodycznych dla nauczycieli języków obcych (język niemiecki, francuski, angielski). Pracownia oferuje warsztaty prowadzone przez wykwalifikowaną kadrę pedagogiczną zarówno z Polski, jak i z zagranicy.

INSETT (In-service Teacher Training) działa przy NKJO od października 1996, stanowi część Programu Doskonalenia Nauczycieli Języka Angielskiego. Opiekę nad programem sprawuje Ministerstwo Edukacji Narodowej, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli i British Council. Działalność programu INSETT Region Legnica obejmuje nauczycieli języka angielskiego w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach średnich na terenie województwa dolnośląskiego i opolskiego.

Projekt COFRAN powstał w 2002 roku i jest częścią ogólnopolskiego programu doskonalenia nauczycieli języka francuskiego CONCORDE. Instytucjami wspierającymi jego tworzenie były:

  • Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu
  • Ambasada Francji w Polsce
  • Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie
  • Nauczycielskie Kolegium Języka Francuskiego w Warszawie
  • Stowarzyszenia Nauczycieli Języka Francuskiego PROF-EUROPE

Zobacz

  1. Wacław Korta, Historia Śląska do 1763 roku, wyd. DiG, Warszawa 2003, s. 63, ISBN 83-7181-283-3
  2. Remont zamku w Legnicy