Niob: Różnice pomiędzy wersjami

Niob
	cyrkon ← niob → molibden
	Wygląd
	metaliczny szary, anodowany jest niebieskawy
	; Widmo emisyjne niobu
	Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	niob, Nb, 41; (łac. niobium)
Grupa, okres, blok	5 (VB), 5, d
Stopień utlenienia	III, V
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Właściwości tlenków	średnio kwasowe
Masa atomowa	92,90637(2)
Stan skupienia	stały
Gęstość	8570 kg/m³
Temperatura topnienia	2477 °C
Temperatura wrzenia	4744 °C
Numer CAS	7440-03-1
PubChem	{{{nazwa}}}, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: (ang.).{{PubChem}} Brakujące pola: cid oraz nazwa. Nieznane pola: 1.
Właściwości atomowe
Promień; • atomowy; • walencyjny	; 145 (obl. 198) pm; 137 pm
Konfiguracja elektronowa	[Kr]4d45s1
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 12, 1; (wizualizacja powłok)
Elektroujemność; • w skali Paulinga; • w skali Allreda	; 1,60; 1,23
Potencjały jonizacyjne	I 652,1 kJ/mol; II 1380 kJ/mol; III 2416 kJ/mol
Właściwości fizyczne
Ciepło parowania	696,6 kJ/mol
Ciepło topnienia	26,4 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	7,55×10−2 Pa (2741 K)
Konduktywność	6,93×106 S/m
Ciepło właściwe	265 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	53,7 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	regularny przestrzennie centrowany
Twardość; • w skali Mohsa	; 6
Prędkość dźwięku	3480 m/s
Objętość molowa	10,83×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H250
Zwroty P	P222, P231, P422
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
	Łatwopalny; (F)
Zwroty R	R17
Zwroty S	S6
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 0 3
Numer RTECS	QT9900000
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 21:46, 25 wrz 2016

Niob (Nb, łac. niobium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych układu okresowego. Nazwa pochodzi od Niobe, córki Tantala w mitologii greckiej. W anglosaskiej literaturze dotyczącej metalurgii spotykana jest nazwa Columbium z symbolem Cb.

Charakterystyka

Jest to stalowoszary, miękki, ciągliwy i kowalny metal, podobny właściwościami do tantalu. Nie ulega korozji (nawet w wysokiej temperaturze), jest odporny na działanie mocnych kwasów nieorganicznych i wody królewskiej, a także stopionych alkaliów^[3]. Reaguje, podobnie jak tantal, z kwasem fluorowodorowym, z utworzeniem kompleksu, kwasu sześciofluoroniobowego(V):

2Nb + 12HF → 2NbF₆⁻ + 2H⁺ + 5H₂↑

W środowisku niekompleksującym jony niobu nie istnieją – strąca się wodorotlenek Nb(OH)₅. Niob tworzy tlenek Nb₂O₅, który reaguje z roztopionymi alkaliami, tworząc niobiany, rozpuszczalne w wodzie tylko przy wysokim pH. Jony niobu na V stopniu utlenienia są bezbarwne, na IV i III stopniu utlenienia mają zabarwienie.

Występowanie

Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 20 ppm. Minerałem tego pierwiastka jest kolumbit (Fe,Mn)Nb₂O₆.

Odkrycie

Niob został odkryty w 1801 r. przez Charlesa Hatchetta.

Zastosowanie

Obecnie otrzymuje się go na skalę przemysłową i stosuje do produkcji stopów z żelazem i niklem, a także w technice jądrowej. Stopy niobu z cyną i glinem wykazują właściwości nadprzewodzące.

W 2010 roku wydobyto łącznie 62 900 ton niobu, z czego 58 tys. ton (ok. 92%) wydobyto w Brazylii, zaś 4,42 tys. ton (ok. 7%) w Kanadzie^[4].

Uwagi

Szablon:Uwagi-lista

↑ Niob (nr 262722) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-05]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Szablon:IUPAC-SAW2013
↑ Nowak, Izabela; Ziolek, Maria. Niobium Compounds: Preparation, Characterization, and Application in Heterogeneous Catalysis. „Chemical Reviews”. 99 (12), s. 3603–3624, 1999. DOI: 10.1021/cr9800208. PMID: 11849031.
↑ John F. Papp: Niobium. U.S. Geological Survey, styczeń 2011. [dostęp 2013-09-17].

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia

Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko Chemia analityczna. 1. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa (Wydawnictwo Naukowe PWN) Warszawa 2001 ISBN 83-01-13499-2.

Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>

BŁĄD PRZYPISÓW

[Aldrich-US-1] Niob (nr 262722) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-05]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[CIAAW-2] Szablon:IUPAC-SAW2013

[Nowak-4] Nowak, Izabela; Ziolek, Maria. Niobium Compounds: Preparation, Characterization, and Application in Heterogeneous Catalysis. „Chemical Reviews”. 99 (12), s. 3603–3624, 1999. DOI: 10.1021/cr9800208. PMID: 11849031.

[5] John F. Papp: Niobium. U.S. Geological Survey, styczeń 2011. [dostęp 2013-09-17].

[6] Alternatywnie do skandowców zalicza się często nie lutet i lorens, lecz lantan, aktyn oraz hipotetyczny unbiun.

[7] Budowa 8. okresu jest przedmiotem badań teoretycznych i dokładne umiejscowienie pierwiastków tego okresu w ramach układu okresowego jest niepewne.

[2]

[a]

[1]

[3]

[4]

[i]

[ii]

@@ Linia 22: / Linia 22: @@
  |właściwości metaliczne                  = metal przejściowy
  |właściwości tlenków                     = [[moc kwasu|średnio kwasowe]]
+ |masa atomowa                            = 92,90637(2){{r|CIAAW}}{{u|CIAAW}}
- |masa atomowa                            = 92,90637(2){{u|zapis}}<ref name="CIAAW">{{Cytuj stronę | url = http://www.ciaaw.org/atomic-weights.htm | tytuł = Standard Atomic Weights 2015| data =  | opublikowany = [[Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej|IUPAC]] | język = en | data dostępu = 2016-07-05}}</ref> [[jednostka masy atomowej|u]]
  |stan skupienia                          = stały
  |gęstość                                 = 8570 [[kilogram na metr sześcienny|kg/m³]]
@@ Linia 97: / Linia 97: @@
 == Charakterystyka ==
-[[Plik:Niobium metal.jpg|thumb|200px|left|Niob (blacha)]]
+[[Plik:Niobium metal.jpg|thumb|left|200px|Niob (blacha)]]
 Jest to stalowoszary, miękki, ciągliwy i [[kowalność|kowalny]] [[metale|metal]], podobny właściwościami do [[tantal (pierwiastek)|tantalu]]. Nie ulega [[korozja|korozji]] (nawet w wysokiej temperaturze), jest odporny na działanie mocnych [[kwasy|kwasów]] nieorganicznych i [[woda królewska|wody królewskiej]], a także stopionych [[alkalia|alkaliów]]<ref name=Nowak>{{Cytuj pismo | autor = Nowak, Izabela; Ziolek, Maria | tytuł = Niobium Compounds: Preparation, Characterization, and Application in Heterogeneous Catalysis | czasopismo = Chemical Reviews | wolumin = 99 | wydanie = 12 | strony = 3603–3624 | rok = 1999 | doi = 10.1021/cr9800208 | pmid = 11849031}}</ref>. Reaguje, podobnie jak tantal, z [[kwas fluorowodorowy|kwasem fluorowodorowym]], z utworzeniem [[związki kompleksowe|kompleksu]], kwasu sześciofluoroniobowego(V):
-: 2Nb + 12HF → 2NbF<sub>6</sub><sup>–</sup> + 2H<sup>+</sup> + 5H<sub>2</sub>↑
+: 2Nb + 12HF → 2NbF<sub>6</sub><sup>−</sup> + 2H<sup>+</sup> + 5H<sub>2</sub>↑
 W środowisku niekompleksującym jony niobu nie istnieją – strąca się [[wodorotlenki|wodorotlenek]] [[wodorotlenek niobu(V)|Nb(OH)<sub>5</sub>]]. Niob tworzy [[tlenki|tlenek]] [[tlenek niobu(V)|Nb<sub>2</sub>O<sub>5</sub>]], który reaguje z roztopionymi alkaliami, tworząc niobiany, rozpuszczalne w wodzie tylko przy wysokim [[skala pH|pH]]. [[Jon]]y niobu na V [[stopień utlenienia|stopniu utlenienia]] są bezbarwne, na IV i III stopniu utlenienia mają zabarwienie.
 == Występowanie ==
-Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 20 [[ppm]]. [[Minerał]]em tego pierwiastka jest [[kolumbit]] (Fe,Mn)Nb<sub>2</sub>O<sub>6</sub>.
+Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 20 [[Sposoby zapisu bezwymiarowego stosunku dwóch wielkości|ppm]]. [[Minerał]]em tego pierwiastka jest [[kolumbit]] (Fe,Mn)Nb<sub>2</sub>O<sub>6</sub>.
 == Odkrycie ==
@@ Linia 110: / Linia 110: @@
 == Zastosowanie ==
-[[Plik:2007niobium (mined).PNG|445px|thumb|left|Wydobycie niobu na świecie w 2007 roku]]
+[[Plik:2007niobium (mined).PNG|thumb|left|445px|Wydobycie niobu na świecie w 2007 roku]]
 Obecnie otrzymuje się go na skalę przemysłową i stosuje do produkcji [[Stop metali|stopów]] z [[żelazo|żelazem]] i [[nikiel|niklem]], a także w technice jądrowej. Stopy niobu z [[cyna|cyną]] i [[glin]]em wykazują właściwości [[nadprzewodnictwo|nadprzewodzące]].
 W 2010 roku wydobyto łącznie 62 900 ton niobu, z czego 58 tys. ton (ok. 92%) wydobyto w [[Brazylia|Brazylii]], zaś 4,42 tys. ton (ok. 7%) w [[Kanada|Kanadzie]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/niobium/mcs-2012-niobi.pdf | tytuł = Niobium | autor = John F. Papp | opublikowany = U.S. Geological Survey | data = styczeń 2011 | data dostępu = 2013-09-17}}</ref>.
-{{Uwagi|uwagi=
+== Uwagi ==
+{{Uwagi-lista|
-<ref name="zapis">Liczba w nawiasie oznacza [[Niepewność pomiaru|niepewność]] ostatniego podanego miejsca po przecinku.</ref>
+* <ref name="CIAAW">{{IUPAC-SAW2013|uwaga=n}}</ref>
 }}
 {{Przypisy|2|przypisy=
+<ref name="CIAAW">{{IUPAC-SAW2013}}</ref>
 <ref name="Aldrich-US">{{Sigma-Aldrich|262722|ALDRICH|MSDS=tak|język=en|data dostępu=2011-10-05}}</ref>
 }}
 == Bibliografia ==
-* Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko ''Chemia analityczna. 1. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa'' (Wydawnictwo Naukowe PWN) Warszawa 2001 ISBN 83-01-13499-2
+* Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko ''Chemia analityczna. 1. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa'' (Wydawnictwo Naukowe PWN) Warszawa 2001 ISBN 83-01-13499-2.
 {{Pierwiastki chemiczne}}