Stetoskop

Stetoskop - budowa

Przykład użycia stetoskopu podczas badania 15-miesięcznego dziecka.

Stetoskop (z gr. στήθος, stēthos – pierś, wnętrze i σκοπή, skopé – oglądać), inna nazwa to fonendoskop – przyrząd diagnostyczny stosowany w medycynie, służący do osłuchiwania pacjenta, głównie jego klatki piersiowej, serca i jamy brzusznej.

Wynalezienie stetoskopu przypisuje się francuskiemu lekarzowi René Théophile Hyacinthe Laennec (René Laennec) w 1816 roku. Pierwotnie była to słuchawka w postaci drewnianej, lejkowatej rurki z płaskim zakończeniem od strony usznej.

W 1840 brytyjski lekarz Golding Bird opublikował, uprzednio wypróbowany praktycznie, projekt stetoskopu z tubą połączoną za pomocą elastycznej rurki z pojedynczą wkładką douszną. W 1851 lekarz irlandzki Arthur Leared wynalazł stetoskop dwuuszny, a w 1852 George Cammann udoskonalił i przystosował tę konstrukcję do celów produkcji zarobkowej. W 1964 kardiolog David Littmann uzyskał patent na stetoskop wyposażony w membranę akustyczną wzmacniającą dźwięki. Tak ulepszony stetoskop, zwany stetoskopem membranowym, stosowany jest współcześnie w praktyce medycznej.

Inne zastosowania stetoskopu membranowego to wykrywanie lub badanie mechanizmów zegarowych, np. mechanicznych zegarowych zapalników bomb, mechanizmów zamków w skarbcach i sejfach. Istnieją również stetoskopy, gdzie membranę zastąpiono elementem sztywnym, służące do osłuchiwania pracujących głośnych mechanizmów - np. silników. W roli stetoskopu używa się też czasem stalowego pręta, np. w maszynowni.

Ryzyko stosowania

Wykorzystanie stetoskopu w praktyce medycznej niesie ze sobą również pewne ryzyko, ponieważ może on być tzw. wektorem zakażeń. W jednym z badań, z próby 55 stetoskopów lekarzy pediatrów wyhodowano bakterie: w 54% był to gronkowiec złocisty, a w 7% MRSA. Przemywanie rąk i głowicy stetoskopu środkami dezynfekującymi znacząco zmniejsza ilość bakterii i tym samym ryzyko zakażenia pacjenta.

Rodzaje stetoskopów

Stetoskopy Akustyczne:

Stetoskop anestezjologiczny – słuchawki te charakteryzują się niską, jednostronną głowicą wyposażoną w membranę. Taka konstrukcja umożliwia wsunięcie głowicy pod ubranie leżącego pacjenta. Ponadto doskonale nadają się do pomiaru ciśnienia tętniczego.

Stetoskop internistyczny - pozwala osłuchać tony serca, szmery sercowe, szmery oddechowe nad polami płucnymi, zaburzenia ukrwienia tętnic udowych i szyjnych, umożliwia badania perystatyki jelitowej itp. Tego typu stetoskop dostępny jest również w wersjach: pediatrycznej oraz neonatalnej (noworodkowej) / niemowlęcej – w tych wypadkach membrana jest proporcjonalnie mniejsza, co umożliwia jej całkowite przyleganie do ciała małego pacjenta.

Stetoskop kardiologiczny – głowica słuchawki kardiologicznej jest z reguły cięższa, jej membrana ma większą średnicę, a sercówka czyli lejek ma większą pojemność poduszki powietrznej. W tym typie słuchawek szczególnie starannie dobrane są proporcje pojemności kanałów akustycznych do pojemności poduszek pod membraną i sercówką. W stetoskopach kardiologicznych spotkamy bardzo często podwójny dren – dla każdego kanału słuchowego prowadzony jest indywidualny przewód, co poprawia przewodnictwo akustyczne. Lira najczęściej wyposażona jest w dodatkową sprężynę, która rozszerza strzałkę ugięcia sprężyny, tym samym poprawiając komfort pracy lekarza. Słuchawki kardiologiczne należą do najdroższych, gdyż producenci najczęściej wykorzystują w nich bardziej zaawansowane technologie i wyposażają w dodatkowe akcesoria. Bardzo ważne jest użycie jak najlepszych materiałów, z których zbudowany jest korpus. Gęstość materiału użytego do produkcji ma zasadnicze znaczenie w eliminowaniu zakłóceń zewnętrznych, dlatego przodujące firmy używają do produkcji stal szlachetną.

Stetoskopy Elektroniczne (cyfrowe):

Zastosowanie elektronicznego wzmocnienia dźwięku umożliwia usłyszenie najcichszych szmerów, co zwiększa możliwości diagnostyczne i pozwala na dalszą pracę lekarzom tracącym słuch. Ponadto dźwięki elektroniczne można zapisywać za pomocą specjalistycznego oprogramowania komputerowego – poszerza to w znacznym stopniu możliwości konsultacyjne, pozwala na wysyłanie plików dźwiękowych przez Internet. Stetoskop elektroniczny to znakomite narzędzie edukacyjne które daje możliwość osłuchiwania badania przez wielu konsultantów albo studentów. Systemy takie z powodzeniem wykorzystywane są przez uczelnie medyczne.

Przypisy

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.