Luteranizm: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
by
przywrócenie poprzedniej wersji, wandalizm
Linia 70: Linia 70:
|{{Luteranizm}}
|{{Luteranizm}}
|}
|}
[[Plik:Bp Jerzy Samiec 2011.jpg|thumb|Ks. Jerzy Samiec- biskup Kościoła Luterańskiego w Polsce]] '''Luteranizm''' – [[doktryna religijna|doktryna]] [[teologia|teologiczna]] i [[chrześcijaństwo|chrześcijański]] ruch [[reformacja|reformacyjny]], zapoczątkowany przez [[Marcin Luter|Marcina Lutra]] w [[XVI wiek]]u (za datę jego rozpoczęcia uważa się rok [[1517]]). Jest to najstarszy i czołowy nurt protestantyzmu.^.^
[[Plik:Bp Jerzy Samiec 2011.jpg|thumb|Ks. Jerzy Samiec- biskup Kościoła Luterańskiego w Polsce]] '''Luteranizm''' – [[doktryna religijna|doktryna]] [[teologia|teologiczna]] i [[chrześcijaństwo|chrześcijański]] ruch [[reformacja|reformacyjny]], zapoczątkowany przez [[Marcin Luter|Marcina Lutra]] w [[XVI wiek]]u (za datę jego rozpoczęcia uważa się rok [[1517]]). Jest to najstarszy i czołowy nurt [[protestantyzm]]u.


== Historia ==
== Historia ==

Wersja z 18:27, 27 kwi 2017

Luteranizm
ilustracja
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Protestantyzm
Multimedia w Wikimedia Commons
Protestantyzm
Historia
Geneza
Rozwój
Teologia
Zasady teologiczne
Systemy teologiczne
Kierunki teologiczne
Postacie
Wyznania

Luteranizm
Geneza
Teologia
Księga zgody
Postacie
Nurty
Polska
Organizacje


Róża Lutra

Ks. Jerzy Samiec- biskup Kościoła Luterańskiego w Polsce

Luteranizm – doktryna teologiczna i chrześcijański ruch reformacyjny, zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku (za datę jego rozpoczęcia uważa się rok 1517). Jest to najstarszy i czołowy nurt protestantyzmu.

Historia

Marcin Luter

Niemiecki mnich Marcin Luter sprzeciwiał się praktyce sprzedaży odpustów, w wyniku czego 31 października 1517, zawiesił na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze 95 tez, w których nie zaatakował samego odpustu, lecz wyjaśniał jego znaczenie oraz istotę pokuty.

Mimo zabiegów Lutra, początkowo niewielu zareagowało na jego postulaty, dopiero, gdy rozesłał tezy swoim przyjaciołom, a ci postarali się upowszechnić je za pomocą druku, nastąpił odzew. Jako pierwsi zareagowali humaniści z Erazmem z Rotterdamu i Tomaszem Morusem na czele. Ten ostatni wystąpił przeciwko nowinkom Lutra. Rzym także zareagował, wytaczając Lutrowi proces o kacerstwo. W 1519 Luter musiał tłumaczyć się podczas obrad Sejmu Cesarstwa w Augsburgu. Ponieważ jednak cesarz Maksymilian I Habsburg nie był w najlepszych stosunkach z papieżem, nie zdecydował się na ukaranie zakonnika. Dochodzenie przeciwko Lutrowi zaowocowało bullą papieską "Exsurge Domine". W bulli Leon X domagał się od Lutra odwołania swojej nauki i ukorzenia się przed Rzymem. Jako, że papież nie odpowiadał na apele Lutra o reformy, ten zlekceważył papieża – w odwecie zakazano na niektórych uniwersytetach jego pism, on z kolei spalił bullę przy udziale publiczności.

3 stycznia 1521 roku rozpoczyna się oficjalnie reformacja: Leon X bullą "Docet pontificem Romanum" wyklął Marcina Lutra. Cesarz Karol V Habsburg wezwał Lutra przed oblicze Sejmu Cesarstwa do Wormacji. Decyzją cesarza i sejmu wormackiego skazano Lutra na banicję. Jako banita został wyjęty spod prawa, nikt nie mógł udzielić mu schronienia a każdy mógł go bezkarnie zabić. W celu chronienia Lutra upozorowano jego porwanie i umieszczono na zamku Wartburg. Za incydentem stał Fryderyk Mądry, książę-elektor Saksonii.

Na zamku w Wartburgu Marcin Luter napisał postyllę (zbiór kazań), wydaną w 1527. Zabrał się też do tłumaczenia na język ojczysty Biblii i wydał już we wrześniu 1522 Nowy Testament, a w roku 1534 całe Pismo Święte w języku niemieckim.

Luter opuszcza w marcu 1522 Wartburg i zjawia się w Wittenberdze. Wprowadza Komunię Świętą pod obiema postaciami, zniesienie celibatu, zakaz żebraniny mnisiej, zniesienie mszy prywatnych i wotywnych, zwolnienie od ślubów zakonnych. W roku 1523 zginęli w Brukseli na stosie pierwsi męczennicy reformacji: Henryk Voes i Jan Esch, zakonnicy klasztoru augustiańskiego w Antwerpii. Liczba współpracowników Lutra rosła. Jednym z nich był Filip Melanchton, profesor języka greckiego i hebrajskiego w Wittenberdze.

W roku 1525 wprowadził Luter w Wittenberdze zreformowaną liturgię mszy (Deutsche Messe). Straciła ona średniowieczny charakter ofiary. Częściowo miejsce łaciny zajął język narodowy; wielkie znaczenie zyskało kazanie jako głos prawdy Bożej, wyrażanej ustami kaznodziei; szczyt zaś stanowiła Komunia Święta. Poważne miejsce wśród i obok liturgii przyznano pieśni i modlitwie. Luter ułożył szereg nowych pieśni kościelnych. Dobra klasztorne przekazano na cele oświatowe i dobroczynne dla ludu. Powstały liczne szkoły ludowe; obowiązki nauczycielskie pełnili przeważnie dawniejsi mnisi, poświęcający się pracy zawodowej. Nie zapomniano też o opiece nad sierotami, biednymi i chorymi. Zmiany, wprowadzone w Wittenberdze, przyjęła rychło cała Saksonia; następnie i inne kraje, objęte wittenberskim ruchem reformacyjnym. Celem ustalenia nowego porządku kościelnego odbył Luter w następnych latach powszechną wizytację parafii wittenberskiego okręgu kościelnego. Podczas wizytacji parafii Luter przekonał się o zastraszającym braku znajomości zasadniczych prawd wiary u ogółu ludności, a nawet wśród duchowieństwa. By brak ten usunąć, napisał i wydał w roku 1529 Mały i Duży Katechizm, przeznaczając Mały dla świeckich, Duży dla duchownych[2].

Sejm, obradujący w Spirze w 1529 pod przewodnictwem króla Ferdynanda, zabronił dalszego szerzenia reformacji. Książęta i miasta ewangelickie przeciwne tej uchwale sejmu spiskiego wniosły stanowczy protest. Wtedy, po raz pierwszy, na określenie zwolenników reformacji użyto nazwy protestanci.

W roku 1530 zebrał się sejm w Augsburgu. Wziął w nim udział cesarz Karol V i pozwolił odczytać przed plenum sejmowym zasady reformacji spisane przez Filipa Melanchtona. Otrzymały one nazwę Wyznania Augsburskiego (Confessio Augustana). Kościoły ewangelickie (luterańskie) postawiły je na naczelnym miejscu wśród swych ksiąg symbolicznych. Od zasad reformacji ujętych w Wyznaniu Augsburskim pochodzi nazwa Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce.

Główne zasady luteranizmu

Luteranie opierają swoją wiarę na czterech zasadach: tylko Pismo, tylko Chrystus, tylko wiara i tylko łaska. Najistotniejszą z nich jest zasada "Tylko Chrystus", której podporządkowane są wszystkie inne. Oznacza ona, że tylko Jezus Chrystus, Syn Boga Ojca, prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek, dzięki działaniu Ducha Świętego narodzony z Marii Panny, jest jedynym pośrednikiem między człowiekiem a Bogiem, jedynym Zbawicielem i ratunkiem dla grzesznika, który zbawienie przyjmuje z darowanej łaski, bez własnej zasługi, poprzez wiarę w Ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego Pana (teologia krzyża). Taka wiara rodzi się ze słuchania Słowa Bożego (solum Verbum), zwiastowanego w Prawie i Ewangelii. Nauka o usprawiedliwieniu w Kościele luterańskim podkreśla, że nie zbawiają uczynki, a jedynie wiara w usprawiedliwiające dzieło Chrystusa, dokonane na krzyżu Golgoty. Usprawiedliwiony człowiek aż do swej śmierci, ze względu na zepsucie swej natury, pozostaje grzesznikiem, jednak ze względu na otrzymaną w darze sprawiedliwość Chrystusa jest sprawiedliwy – dlatego jest równocześnie sprawiedliwym i grzesznikiem (łac. simul iustus et peccator). Dobre uczynki pokazują, czy wiara jest prawdziwa – człowiek czyni dobrze nie dlatego, aby być zbawionym, ale czyni dobrze dlatego, że Chrystus złożył z życia swego jedyną i niepowtarzalną ofiarę dla zbawienia całego świata.

Wybrane elementy doktryny i praktyki:

  • odrzucenie dogmatów ustanowionych przez sobory i papieży z wyjątkiem postanowień czterech pierwszych soborów powszechnych; tylko Pismo Święte jest źródłem objawienia (zasada sola scriptura).
  • Głową Kościoła nie jest papież, ale Jezus Chrystus, będący jedynym pośrednikiem w zbawieniu (solus Christus).
  • dla zbawienia najważniejszy jest wewnętrzny akt wiary (sola fide). Wiara jest ufnością wobec Boga i posłuszeństwem jego woli, a dopiero owocem wiary są dobre uczynki.
  • wiara w zbawienie z łaski usprawiedliwiającej, która została człowiekowi darmo dana bez jego jakiejkolwiek zasługi przez Boga w Jezusie Chrystusie (sola gratia).
  • sakramenty są "znakami i świadectwami woli Bożej". Uznawane są jedynie dwa: Chrzest i Komunia Św., podawana pod dwiema postaciami. Chrzest, uznawany za środek łaski Bożej, udzielany jest również niemowlętom. Obecność Chrystusa w eucharystii jest rozumiana jako rzeczywista i cielesna. Określa się ją mianem konsubstancjacji (współistnienie), gdyż w zgodnie z tym poglądem w sakramencie obecne jest jednocześnie ciało Chrystusa i chleb eucharystyczny oraz krew Chrystusa i wino eucharystyczne.
  • Matkę Jezusa jako "błogosławioną między niewiastami" luteranie otaczają szacunkiem, lecz od tego szacunku daleko jest do czci, jaka należy się jedynie Bogu. Luteranie odrzucają kult świętych – modlić wolno się tylko do Trójjedynego Boga; natomiast świętych należy wspominać i naśladować.
  • pobożność ewangelicka opiera się głównie na posłuszeństwie wobec Słowa Bożego, na szczerej modlitwie, przykładnym życiu rodzinnym i sumiennym wykonywaniu wszelkich obowiązków.
  • luteranie praktykują spowiedź ogólną, ale uznają również spowiedź indywidualną.
  • Duchowni – biskupi, księża i diakoni przewodniczą obrzędom i organizują je. Nie obowiązuje ich celibat. Luteranie uznają kapłaństwo powszechne ochrzczonych.

Luteranizm uznaje trzy główne starokościelne symbole Kościoła chrześcijańskiego (wyznanie apostolskie, nicejsko-konstantynopolitańskie i atanazjańskie). Księgami symbolicznymi luteranizmu są: niezmienione Augsburskie wyznanie wiary, Obrona tegoż Wyznania, Artykuły Szmalkaldzkie, obydwa Katechizmy księdza doktora Marcina Lutra i Formuła Zgody.

Luteranie na świecie

Według danych za rok 2010 na świecie żyje ponad 74 mln luteran. Większość z nich mieszka w Europie, jednak są oni obecni także na innych kontynentach, co jest skutkiem zarówno emigracji z kontynentu europejskiego, jak i misji. W Europie luteranizm stanowi dominujące wyznanie w Szwecji, Danii, Norwegii, Islandii, Finlandii, Estonii, na Łotwie oraz w północnych Niemczech.

Zdecydowana większość wyznawców luteranizmu, bo ponad 70,5 mln (95,04%) należy do Kościołów zrzeszonych w Światowej Federacji Luterańskiej. Światowa Federacja Luterańska została założona w 1947 roku, należy do niej 145 kościołów z 79 krajów. Siedziba ŚFL znajduje się w Genewie. Przewodniczącym Światowej Federacji Luterańskiej jest ks. bp Munib Younan (Kościół Ewangelicko-Luterański w Jordanii i Ziemi Świętej). Istnieją też dwie inne luterańskie międzynarodowe organizacje międzykościelne: Międzynarodowa Rada Luterańska i Wyznająca Konferencja Ewangelicko-Luterańska. Niewielka liczba luteran należy do Kościołów niezrzeszonych w żadnej z tych organizacji.

Światowa Federacja Luterańska co roku publikuje dane statystyczne dotyczące luteranizmu. Przy ich interpretacji należy brać pod uwagę różną metodykę określania liczby wiernych stosowaną przez różne Kościoły, brak aktualizacji niektórych danych, a także zmiany administracyjne[3]. W statystykach tych do luteran zaliczani są też wierni Kościołów ewangelicko-unijnych. Niektóre z tych danych przedstawiają poniższe tabele[4]:

Liczba luteran według części świata
Część świata Liczba luteran Liczba członków ŚFL Zmiana liczby luteran r/r
Afryka 20 052 573 19 867 743 3,32%
Azja 9 219 402 9 020 850 2,51%
Europa 36 432 320 36 353 386 1,08%
Ameryka Łacińska i Karaiby 1 130 962 846 432 0,12%
Ameryka Północna 7 356 986 4 425 635 3,60%
Łącznie 74 192 243 70 514 046 0,27%

Luteranie w Polsce

W Polsce żyje około 71 tysięcy[5] luteran, należą oni do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Największe skupisko wiernych w Polsce znajduje się na Śląsku Cieszyńskim. Biskupem Kościoła jest ks. bp Jerzy Samiec, który jest z mocy urzędu biskupa także prezesem Konsystorza, wiceprezesem Konsystorza jest Adam Pastucha; prezesem Synodu jest ks. dr Grzegorz Giemza. Kościół organizacyjnie podzielony jest na 6 diecezji: diecezję warszawską (z siedzibą w Pabianicach), diecezję cieszyńską (z siedzibą w Bielsku-Białej), diecezję katowicką (z siedzibą w Katowicach), diecezję wrocławską (z siedzibą we Wrocławiu), diecezję pomorsko-wielkopolską (z siedzibą w Sopocie) i diecezję mazurską (z siedzibą w Olsztynie). Polski Kościół Ewangelicko-Augsburski wyświęca kobiety na diakonów, ale nie na księży[6].

Zobacz też

  1. ↑ Statystyki
  2. ↑ ks. dr Andrzej Buzek, "Historia Kościoła", Warszawa 1957, Strażnica Ewangeliczna
  3. ↑ Dariusz Bruncz: Ponad 70 milionów członków ŚFL. Ekumeniczna Agencja Informacyjna, 26 marca 2010. [dostęp 2010-07-14].
  4. ↑ 2011 World Lutheran Membership Details. The Lutheran World Federation 2011 Membership Figures. Światowa Federacja Luterańska, 2012. [dostęp 2012-06-14]. (ang.). Por. Dane za rok 2010.
  5. ↑ Oficjalna strona Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Luteranie.pl, 2013. s. 10. [dostęp 2013-05-10]. (pol.).
  6. ↑ Monika Adamowska: Kobieta, która w maju została duchownym: Nie od razu mówię, kim jestem. Gazeta Wyborcza, 2013-05-30. [dostęp 2013-06-01]. (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Luteranizm&oldid=49182233”