Ruszcza (Kraków): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne techniczne |
m →Historia: lit., drobne redakcyjne |
||
Linia 6: | Linia 6: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Pierwotną zabudowę wsi ujawniły badania archeologiczne, które ujawniły w jej centrum ślady osady ziemiankowej datowane na wieki do X do XIII. Pierwszy raz wzmiankowana w dokumentach w 1222 (dokument wspomina o kapelanie – Bernardzie z Ruszczy). Wieś stanowiła centrum majątku jednej z gałęzi potężnego średniowiecznego rodu małopolskiego [[Gryfici (Świebodzice)|Świebodziców-Gryfitów]] (pochodził z niego m.in. [[Klemens z Ruszczy]]), a następnie do ich potomków – [[magnat|magnackiego]] rodu [[Braniccy herbu Gryf|Branickich]], którzy przejęli nazwisko od sąsiedniej wsi – [[Branice (Kraków)|Branic]]. W 1312 w Ruszczy została erygowana parafia, prawdopodobnie istniał już wtedy kościół romański, przebudowany w 1420. W 1373 [[Elżbieta Łokietkówna]] przeniosła wieś z prawa polskiego na [[prawo średzkie]]. Od |
Pierwotną zabudowę wsi ujawniły badania archeologiczne, które ujawniły w jej centrum ślady osady ziemiankowej datowane na wieki do X do XIII. Pierwszy raz wzmiankowana w dokumentach w 1222 (dokument wspomina o kapelanie – Bernardzie z Ruszczy). Wieś stanowiła centrum majątku jednej z gałęzi potężnego średniowiecznego rodu małopolskiego [[Gryfici (Świebodzice)|Świebodziców-Gryfitów]] (pochodził z niego m.in. [[Klemens z Ruszczy]]), a następnie do ich potomków – [[magnat|magnackiego]] rodu [[Braniccy herbu Gryf|Branickich]], którzy przejęli nazwisko od sąsiedniej wsi – [[Branice (Kraków)|Branic]]. W 1312 w Ruszczy została erygowana parafia, prawdopodobnie istniał już wtedy kościół romański, przebudowany w 1420. W 1373 [[Elżbieta Łokietkówna]] przeniosła wieś z prawa polskiego na [[prawo średzkie]]. Od XV w. w Ruszczy działała szkoła parafialna. W końcu XVIII w. wieś po wymarciu rodu Branickich przeszła w ręce [[Badeni]]ch, a następnie Popielów. W końcu XIX w. wieś liczyła około 240 mieszkańców, około 40 domostw, 2 karczmy, posiadała też szkołę powszechną. |
||
W 1951 włączona w granice Krakowa ([[gmina Ruszcza]] istniała jeszcze do 1954). W latach następnych przeprowadzono przez Ruszczę linię kolejową [[Nowa Huta (część Krakowa)|Nowa Huta]] – [[Podłęże (powiat wielicki)|Podłęże]], zajęto też część terenów pod budowę zaplecza [[ |
W 1951 włączona w granice Krakowa ([[gmina Ruszcza]] istniała jeszcze do 1954). W latach następnych przeprowadzono przez Ruszczę linię kolejową [[Nowa Huta (część Krakowa)|Nowa Huta]] – [[Podłęże (powiat wielicki)|Podłęże]], zajęto też część terenów pod budowę zaplecza [[ArcelorMittal Poland Oddział w Krakowie|Huty im. Lenina]]. Zlokalizowano też tutaj [[Zakłady karne w Polsce|zakład karny]]. |
||
== Zabytki == |
== Zabytki == |
Wersja z 21:56, 10 lip 2017
Ruszcza – dawna wieś podkrakowska, położona ok. 15 km na północny wschód od jego centrum. Od 1951 w granicach administracyjnych Krakowa, obecnie wchodzi w skład Dzielnicy XVIII Nowa Huta.
Historia
Pierwotną zabudowę wsi ujawniły badania archeologiczne, które ujawniły w jej centrum ślady osady ziemiankowej datowane na wieki do X do XIII. Pierwszy raz wzmiankowana w dokumentach w 1222 (dokument wspomina o kapelanie – Bernardzie z Ruszczy). Wieś stanowiła centrum majątku jednej z gałęzi potężnego średniowiecznego rodu małopolskiego Świebodziców-Gryfitów (pochodził z niego m.in. Klemens z Ruszczy), a następnie do ich potomków – magnackiego rodu Branickich, którzy przejęli nazwisko od sąsiedniej wsi – Branic. W 1312 w Ruszczy została erygowana parafia, prawdopodobnie istniał już wtedy kościół romański, przebudowany w 1420. W 1373 Elżbieta Łokietkówna przeniosła wieś z prawa polskiego na prawo średzkie. Od XV w. w Ruszczy działała szkoła parafialna. W końcu XVIII w. wieś po wymarciu rodu Branickich przeszła w ręce Badenich, a następnie Popielów. W końcu XIX w. wieś liczyła około 240 mieszkańców, około 40 domostw, 2 karczmy, posiadała też szkołę powszechną.
W 1951 włączona w granice Krakowa (gmina Ruszcza istniała jeszcze do 1954). W latach następnych przeprowadzono przez Ruszczę linię kolejową Nowa Huta – Podłęże, zajęto też część terenów pod budowę zaplecza Huty im. Lenina. Zlokalizowano też tutaj zakład karny.
Zabytki
W Ruszczy znajdują się następujące zabytki:
- gotycki kościół pod wezwaniem św. Grzegorza Wielkiego o charakterze obronnym, ufundowany na początku XV w. przez Wierzbiętę z Branic na miejscu starszej budowli romańskiej;
- neorenesansowy dwór Popielów (bardzo mocno zdewastowany) z drugiej połowy XIX w. oraz resztki dawnego parku.
Bibliografia
- Encyklopedia Krakowa. red. prowadzący Antoni Henryk Stachowski ; aut., recenzenci, konsult., współpr. Elżbieta Adamczyk et al.. Warszawa ; Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13325-2. (pol.).