Okręg Tarnopol Armii Krajowej: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Kerim44 przeniósł stronę Okręg Tarnopol AK do Okręg Tarnopol Armii Krajowej: rozwinięcie skrótu |
drobne redakcyjne |
||
Linia 2: | Linia 2: | ||
'''Okręg Tarnopol''' [[Służba Zwycięstwu Polski|SZP]], [[Związek Walki Zbrojnej|ZWZ]], wreszcie [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] noszący kryptonimy "Komar", "Tarcza", "Ton". |
'''Okręg Tarnopol''' [[Służba Zwycięstwu Polski|SZP]], [[Związek Walki Zbrojnej|ZWZ]], wreszcie [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] noszący kryptonimy "Komar", "Tarcza", "Ton". |
||
Okręg Tarnopolski |
Okręg Tarnopolski Armii Krajowej obejmował tereny przedwojennego województwa tarnopolskiego. Konspiracja w Tarnopolskiem zaczęła się już jesienią 1939. Po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej, tzw. "grupa warszawska" wysłana przez KG AK, przystąpiła do tworzenia sztabu i struktur terenowych w czterech inspektoratach okręgu. |
||
Przez jego tereny przebiegała strategiczna linia kolejowa [[Lwów]]-Tarnopol-[[Kijów]], którą zaopatrywano Grupę Armii "Północna Ukraina". Podobne znaczenie miały magistrale drogowe. Każda dywersja w systemie komunikacji była dotkliwym ciosem dla armii niemieckiej. |
Przez jego tereny przebiegała strategiczna linia kolejowa [[Lwów]]-Tarnopol-[[Kijów]], którą zaopatrywano Grupę Armii "Północna Ukraina". Podobne znaczenie miały magistrale drogowe. Każda dywersja w systemie komunikacji była dotkliwym ciosem dla armii niemieckiej. |
||
Linia 8: | Linia 8: | ||
W 1943 komenda okręgu prowadziła intensywne przygotowania do "Burzy", trafnie prognozując, że na początku 1944 Rosjanie wkroczą na teren okręgu. Znaczna część sił znajdowała się pod bronią w terenie, osłaniając skupiska ludności polskiej przed atakami [[UPA]]. |
W 1943 komenda okręgu prowadziła intensywne przygotowania do "Burzy", trafnie prognozując, że na początku 1944 Rosjanie wkroczą na teren okręgu. Znaczna część sił znajdowała się pod bronią w terenie, osłaniając skupiska ludności polskiej przed atakami [[UPA]]. |
||
{{osobny artykuł|Akcja Burza w Okręgu Tarnopol |
{{osobny artykuł|Akcja Burza w Okręgu Tarnopol Armii Krajowej}} |
||
== Uwarunkowania geopolityczne == |
== Uwarunkowania geopolityczne == |
||
Okręg Tarnopol |
Okręg Tarnopol Armii Krajowej obejmował obszar około 14000 km². Liczył 1,35 miliona ludności. Języka polskiego używało tu 49,3%, ukraińskiego i ruskiego - 45,5%. 25,1% uznawało za swój ojczysty jezyk ukraiński. |
||
Rrzymskich katolików było 36,7%, grecko-kotatolików 54,5%. Liczbę żydów oceniano na 8,4% . W Tarnopolu 78% mieszkańców uważała za ojczysty język polski (ukraiński i ruski - 8%). Przewaga rzymskich katolików (41 %) nad grekokatolikami (19%) była dwukrotna<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Węgierski| imię= Jerzy| tytuł= Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol |strony=11-17}}</ref>. |
Rrzymskich katolików było 36,7%, grecko-kotatolików 54,5%. Liczbę żydów oceniano na 8,4% . W Tarnopolu 78% mieszkańców uważała za ojczysty język polski (ukraiński i ruski - 8%). Przewaga rzymskich katolików (41 %) nad grekokatolikami (19%) była dwukrotna<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Węgierski| imię= Jerzy| tytuł= Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol |strony=11-17}}</ref>. |
||
Linia 26: | Linia 26: | ||
== Skład organizacyjny == |
== Skład organizacyjny == |
||
* [[Inspektorat Tarnopol |
* [[Inspektorat Tarnopol Armii Krajowej]] |
||
* [[Inspektorat Złoczów |
* [[Inspektorat Złoczów Armii Krajowej]] |
||
* [[Inspektorat Brzeżany |
* [[Inspektorat Brzeżany Armii Krajowej]] |
||
* [[Inspektorat Czortków |
* [[Inspektorat Czortków Armii Krajowej]] |
||
[[30 czerwca]] [[1944]] komenda Obszaru Lwów swoim rozkazem dokonała reorganizacji wprowadzajac trzy podokręgi<ref group="uwaga">Komenda Obszaru Lwów odtwarzała dowództwo Okręgu Korpusu Lwów z 1939 </ref>. Powstał Podokręg Tarnopol |
[[30 czerwca]] [[1944]] komenda Obszaru Lwów swoim rozkazem dokonała reorganizacji wprowadzajac trzy podokręgi<ref group="uwaga">Komenda Obszaru Lwów odtwarzała dowództwo Okręgu Korpusu Lwów z 1939 </ref>. Powstał Podokręg Tarnopol Armii Krajowej w składzie:<ref>J. Kwiek, Materiały sympozjum "Operacja zbrojna Armii Krajowej krypotonim Burza.. s.43</ref> |
||
* [[Inspektorat Złoczów |
* [[Inspektorat Złoczów Armii Krajowej]] |
||
* [[Inspektorat Brzeżany |
* [[Inspektorat Brzeżany Armii Krajowej]] |
||
* Obwód Buczacz |
* Obwód Buczacz |
||
* Dunajów |
* Dunajów |
||
Linia 44: | Linia 44: | ||
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Wnuk | imię=Rafał | autor link=Rafał Wnuk (historyk)| inni= | tytuł= Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944-1956 | data=2007 | wydawca=Lublin : Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu | miejsce=Warszawa | isbn=978-83-60464-45-8 | strony=}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Wnuk | imię=Rafał | autor link=Rafał Wnuk (historyk)| inni= | tytuł= Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944-1956 | data=2007 | wydawca=Lublin : Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu | miejsce=Warszawa | isbn=978-83-60464-45-8 | strony=}} |
||
* ''Struktura Organizacyjna Armii Krajowej'', Marek Ney-Krwawicz w: [[Mówią wieki]] nr 9/1986. |
* ''Struktura Organizacyjna Armii Krajowej'', Marek Ney-Krwawicz w: [[Mówią wieki]] nr 9/1986. |
||
* Światowy Związek Żołnierzy |
* Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Materiały sympozjum nt: Operacja zbrojna Armii Krajowej kryptonim Burza na ziemiach południowo-wschodnich II RP w 1944. Biblioteczka ”Na Kresach Południowo-Wschodnich 1939-1945 nr 7. Kraków 1994 |
||
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk| imię= | autor link= | inni= | tytuł= W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej"| data= 1997 | wydawca=Ministerstwo Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa | isbn=83-86268-63-8 | strony=}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk| imię= | autor link= | inni= | tytuł= W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej"| data= 1997 | wydawca=Ministerstwo Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa | isbn=83-86268-63-8 | strony=}} |
||
Wersja z 14:54, 25 sie 2017
Okręg Tarnopol SZP, ZWZ, wreszcie Armii Krajowej noszący kryptonimy "Komar", "Tarcza", "Ton".
Okręg Tarnopolski Armii Krajowej obejmował tereny przedwojennego województwa tarnopolskiego. Konspiracja w Tarnopolskiem zaczęła się już jesienią 1939. Po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej, tzw. "grupa warszawska" wysłana przez KG AK, przystąpiła do tworzenia sztabu i struktur terenowych w czterech inspektoratach okręgu. Przez jego tereny przebiegała strategiczna linia kolejowa Lwów-Tarnopol-Kijów, którą zaopatrywano Grupę Armii "Północna Ukraina". Podobne znaczenie miały magistrale drogowe. Każda dywersja w systemie komunikacji była dotkliwym ciosem dla armii niemieckiej.
Wiosną 1943 w okręgu funkcjonowały 222 plutony[a]. Łącznie siły okręgu to ok. 11100 żołnierzy, w tym 72 oficerów, 134 podchorążych i 1930 podoficerów.[1]
W 1943 komenda okręgu prowadziła intensywne przygotowania do "Burzy", trafnie prognozując, że na początku 1944 Rosjanie wkroczą na teren okręgu. Znaczna część sił znajdowała się pod bronią w terenie, osłaniając skupiska ludności polskiej przed atakami UPA.
- Osobny artykuł:
Uwarunkowania geopolityczne
Okręg Tarnopol Armii Krajowej obejmował obszar około 14000 km². Liczył 1,35 miliona ludności. Języka polskiego używało tu 49,3%, ukraińskiego i ruskiego - 45,5%. 25,1% uznawało za swój ojczysty jezyk ukraiński. Rrzymskich katolików było 36,7%, grecko-kotatolików 54,5%. Liczbę żydów oceniano na 8,4% . W Tarnopolu 78% mieszkańców uważała za ojczysty język polski (ukraiński i ruski - 8%). Przewaga rzymskich katolików (41 %) nad grekokatolikami (19%) była dwukrotna[2].
Komendanci
- p.o. kpt Mieczysław Widajewicz "Czerma",
- ppłk/płk Franciszek Studziński "Radwan",
- płk Jan Majewski "Szmigiel",
- płk Bruno Rolke "As",
- płk dypl. Kazimierz Bąbiński "Luboń",
- ppłk Jan Kiwerski "Oliwa",
- mjr Tadeusz Sztumberk-Rychter "Żegota",
- płk Jan Kotowicz "Twardy".
- kpt. Franciszek Garwol (komendant podokręgu)
Skład organizacyjny
- Inspektorat Tarnopol Armii Krajowej
- Inspektorat Złoczów Armii Krajowej
- Inspektorat Brzeżany Armii Krajowej
- Inspektorat Czortków Armii Krajowej
30 czerwca 1944 komenda Obszaru Lwów swoim rozkazem dokonała reorganizacji wprowadzajac trzy podokręgi[b]. Powstał Podokręg Tarnopol Armii Krajowej w składzie:[3]
- Inspektorat Złoczów Armii Krajowej
- Inspektorat Brzeżany Armii Krajowej
- Obwód Buczacz
- Dunajów
Dowództwo podokręgu przeniosło się do Lwowa
Bibliografia
- Jerzy Węgierski: Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol. Kraków: Platan, 1996. ISBN 83-85222-85-5.
- Rafał Wnuk: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944-1956. Warszawa: Lublin : Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2007. ISBN 978-83-60464-45-8.
- Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: Mówią wieki nr 9/1986.
- Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Materiały sympozjum nt: Operacja zbrojna Armii Krajowej kryptonim Burza na ziemiach południowo-wschodnich II RP w 1944. Biblioteczka ”Na Kresach Południowo-Wschodnich 1939-1945 nr 7. Kraków 1994
- Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk: W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej". Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1997. ISBN 83-86268-63-8.