Pia fidelis: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Halibutt (dyskusja | edycje)
m →‎Bibliografia: szablony cytowania
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Linia 9: Linia 9:


== Uwagi ==
== Uwagi ==
{{Uwagi}}
{{uwagi-lista|l. kolumn = 1}}


== Źródła ==
== Źródła ==


=== Przypisy ===
=== Przypisy ===
{{Przypisy-lista|l. kolumn = 2}}
{{Przypisy}}


=== Bibliografia ===
=== Bibliografia ===

Wersja z 12:06, 22 sty 2018

Pia fidelis (PF, dosł. lojalna i wierna[a]) – tytuł przyznawany honoris causa niektórym jednostkom wojskowym starożytnego Rzymu. Nadawany był zarówno całym legionom[2], jak i pojedynczym kohortom, a także jednostkom auxilii, złożonym w większości z peregrini, czyli mieszkańców Cesarstwa Rzymskiego nie posiadających obywatelstwa[3].

Tytuł tradycyjnie dodawany był do nazwy jednostki, w formie pełnej lub skróconej[4]. Często dodawano także przydomek wzorowany na cognomen cesarza, za panowania którego nagroda została przyznana. Przykładowo kohorta cohors I Brittonum, która odznaczyła się w walce podczas wojen dackich za panowania cesarza Trajana (Marcus Ulpius Traianus) była później wielokrotnie wzmiankowana jako cohors I Brittonum Ulpia torquata pia fidelis civium Romanorum[4].

W przypadku wielokrotnego nadania tego samego odznaczenia, często fakt ten był odnotowywany w jej nazwie. Przykładem mogą być wzmiankowane w epigrafice łacińskiej Legio I Adiutrix Pia Fidelis Bis („Legion I Pomocny, dwakroć lojalny i wierny”) czy Legio X Gemina Pia Fidelis Domitiana („lojalny i wierny Domicjanowi”).

Inne tytuły przyznawane jednostkom wojskowym (tak całym legionom, jak pojedynczym alom i kohortom) to civium Romanorum (obywateli rzymskich), felix (szczęśliwy), victrix (zwycięski), fortis (silny), vindex (obrońca), invicta (niezwyciężona), firma (silna) i velox (śmigły)[5]. Żołnierze auxilii mogli także otrzymać w nagrodę za wierną służbę prawa obywatelskie, czego potwierdzeniem był tzw. dyplom wojskowy[3].

Uwagi

  1. Spotykane są również tłumaczenia pełna czci i wierna[1], oraz – mniej precyzyjne – najwierniejsza. Zobacz też znaczenie terminów pius i fidelis w Wikisłowniku.

Źródła

Przypisy

  1. Dando-Collins 2004 ↓, s. 289.
  2. Maxfield 1981 ↓, s. 173.
  3. a b Maxfield 1981 ↓, s. 227.
  4. a b Maxfield 1981 ↓, s. 218 – 219.
  5. Maxfield 1981 ↓, s. 233.

Bibliografia

  • Stephen Dando-Collins, Legiony Cezara: opowieść o Dziesiątym i najwaleczniejszym legionie Juliusza Cezara i o wojskach rzymskich, Saba Zuzanna Litwińska (tłum.), Wielkie Bitwy, Wielcy Dowódcy, Dom Wydawniczy Bellona, 2004, ISBN 978-83-11-10059-6.
  • Valerie A. Maxfield, The military decorations of the Roman army, Berkeley: University of California Press, 1981, ISBN 978-0-520-04499-9, OCLC 7464710.