Isabelle de Charrière: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
int., uzupełnienie |
uzupełnienie |
||
| Linia 26: | Linia 26: | ||
|www =http://www.charriere.nl/ |
|www =http://www.charriere.nl/ |
||
}} |
}} |
||
'''Isabelle de Charrière''', znana w Holandii jako '''Belle van Zuylen''', urodzona '''Isabella Agneta Elisabeth''' z domu '''Tuyll van Serooskerken''' (ur. [[20 października]] [[1740]] w zamku Zuylen, [[Utrecht (prowincja)|Utrecht]], zm. [[27 grudnia]] [[1805]] w Le Pontecie, Colombier, Neuchâtel, [[Prusy (państwo)|Prusy]]) – holenderska [[Pisarz|pisarka]] [[Oświecenie|Oświecenia]], [[tłumacz]]ka, [[dramat]]opisarka, powieściopisarka, [[poeta|poetka]] i [[kompozytor]]ka. Mieszkała w drugiej połowie swojego życia w Colombier, Neuchâtel. Obecnie jest najbardziej znana ze swoich listów i powieści, chociaż pisała także broszury, muzykę i sztuki. Ostro interesowała się społeczeństwem i polityką swojego wieku, a jej praca w czasach [[rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]] jest uważana za szczególnie interesującą. |
'''Isabelle de Charrière''', znana w Holandii jako '''Belle van Zuylen''', urodzona '''Isabella Agneta Elisabeth''' z domu '''Tuyll van Serooskerken''' (ur. [[20 października]] [[1740]] w zamku Zuylen, [[Utrecht (prowincja)|Utrecht]], zm. [[27 grudnia]] [[1805]] w Le Pontecie, Colombier, Neuchâtel, [[Prusy (państwo)|Prusy]]) – holenderska [[Pisarz|pisarka]] [[Oświecenie|Oświecenia]], [[tłumacz]]ka, [[dramat]]opisarka, powieściopisarka, [[poeta|poetka]] i [[kompozytor]]ka. Mieszkała w drugiej połowie swojego życia w Colombier, Neuchâtel. Obecnie jest najbardziej znana ze swoich listów i powieści, chociaż pisała także broszury, muzykę i sztuki. Ostro interesowała się społeczeństwem i polityką swojego wieku, a jej praca w czasach [[rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]] jest uważana za szczególnie interesującą. |
||
== Życiorys == |
|||
W 1771 roku wyszła za mąż za Charlesa-Emmanuela de Charrière de Penthaza (1735–1808), byłego [[Korepetycje|prywatnego nauczyciela]] jej brata Willema René za granicą w latach 1763–1766. Następnie została znana jako Isabelle de Charrière. Osiedlili się w [[Majątek ziemski|majątku]] Le Pontet w Colombier (w pobliżu [[Neuchâtel (kanton)|Neuchâtel]]), kupionemu przez jego dziadka Béat Louis de Muralt, wraz z teściem François (1697–1780) i jej dwiema niezamężnymi szwagierkami Louise (1731–1810) i Henriette (1740–1814). Małżeństwo spędziło też sporo czasu w Genewie i Paryżu. |
|||
== Korespondencja == |
|||
Isabelle de Charrière prowadziła szeroką korespondencję z wieloma osobami, w tym z intelektualistami takimi jak [[David-Louis Constant de Rebecque|David-Louis Constant d'Hermenches]], [[James Boswell]], [[Benjamin Constant]] i jej tłumacz [[język niemiecki|języka niemieckiego]] [[Ludwig Ferdinand Huber]]. |
|||
W 1760 roku Isabelle spotkała Davida-Louisa Constanta d'Hermenchesa (1722–1785), żonatego szwajcarskiego oficera uważanego w społeczeństwie za [[Don Juan]]a. Po wielu wahaniach, potrzeba wyrażenia siebie przez Isabelle pokonała jej skrupuły i po drugim spotkaniu dwa lata później rozpoczęła z nim intymną i tajną korespondencję przez około 15 lat. Constant d'Hermenches miał być jednym z jej najważniejszych korespondentów. |
|||
Szkocki pisarz James Boswell spotykał się z nią często w Utrechcie i Zamku Zuylen w latach 1763-1764, kiedy studiował prawo na [[Uniwersytet w Utrechcie|Uniwersytecie w Utrechcie]]. Nazywał ją „Zélide”. Stał się stałym korespondentem przez kilka lat po opuszczeniu Holandii, idąc na [[Grand Tour]]. Napisał do niej, że nie był w niej zakochany. Ona odpowiedziała: „Zgadzamy się, ponieważ nie mam talentu do podporządkowania”. W 1766 r. wysłał warunkową propozycję do ojca po spotkaniu z jej bratem w Paryżu, ale ojcowie nie zgodzili się na małżeństwo. |
|||
W 1786 r. Mme de Charrière spotkała w Paryżu siostrzeńca Constanta d'Hermenchesa, pisarza Benjamina Constanta. Kilka razy odwiedzał ją w Colombier. Tam napisali razem [[powieść epistolarna|powieść epistolarną]] i rozpoczęła się wymiana listów, która potrwa do końca jej życia. |
|||
Miała także interesującą korespondencję ze swoim tłumaczem niemieckiego Ludwigiem Ferdinandem Huberem. |
|||
== Utwory == |
|||
Isabelle de Charrière pisała powieści, broszury i sztuki teatralne oraz komponowała muzykę. Jej najbardziej wydajny okres nastąpił dopiero po wielu latach pobytu w Colombier. Tematy obejmowały jej wątpliwości religijne, szlachetność i wychowanie kobiet. |
|||
Jej pierwsza powieść, „Le Noble”, została opublikowana w 1763 r.<ref>[http://literatuurmuseum.nl/media/uploads/image/zuylen05-1980x_.jpg Title page Le Noble, Conte moral 1763 in Royal Library The Hague]</ref> To była satyra przeciwko szlachcie i chociaż została opublikowana anonimowo, jej tożsamość została wkrótce odkryta i jej rodzice wycofali dzieło ze sprzedaży. Potem napisała portret siebie dla swoich przyjaciół: „Portret de Mll de Z., sous le nom de Zélide, fait par elle-même. 1762.” W 1784 roku opublikowała dwie powieści „Lettres neuchâteloises” i „Lettres de Mistress Henley publiée par son amie”. Obie były epistolarne – forma, którą nadal faworyzowała. W 1788 roku opublikowała swoje pierwsze pamflety na temat sytuacji politycznej w Holandii, Francji i Szwajcarii. |
|||
Jako wielbicielka filozofa [[Jean-Jacques Rousseau]] pomagała w pośmiertnej publikacji jego dzieła „Wyznania” w 1789 roku. Mniej więcej w tym czasie napisała również własne pamflety na temat Rousseau. |
|||
[[Rewolucja francuska]] spowodowała, że wielu szlachciców uciekło do [[Neuchâtel]], a Mme de Charrière zaprzyjaźniła się z niektórymi z nich. Ale opublikowała także prace krytykujące postawy arystokratycznych uchodźców, z których większość, jak czuła, nic się nie nauczyła z rewolucji. |
|||
Napisała lub przynajmniej zaplanowała słowa i muzykę do kilku utworów muzycznych, ale żaden nie przetrwa poza fragmentami. Wysłała libretto „Les Phéniciennes” do [[Mozart]]a, mając nadzieję, że to postawi, ale nie jest znana żadna odpowiedź. Wszystkie jej utwory muzyczne znajdują się w tomie 10 jej „Œuvres complètes”; obejmują one sześć menuet na [[kwartet smyczkowy]], dziewięć [[sonata fortepianowa|sonat fortepianowyh]] i dziesięć arii i romansów.<ref name="Grove">{{cytuj książkę| autor r =Marius Flothius| rozdział =Belle van Zuylen| tytuł =[[Grove Dictionary of Music and Musicians]]| nazwisko =Deane L. Root|data dostępu=6 kwietnia 2019| wydawca =[[Oxford University Press]]}}</ref><ref>[https://fr.wikisource.org/wiki/Auteur:Isabelle_de_Charri%C3%A8re See her music at Wikisource]</ref> |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
* [[(9604) Bellevanzuylen]] |
* [[(9604) Bellevanzuylen]] |
||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
Wersja z 23:01, 6 kwi 2019
 Portret Isabelle de Charrière pędzlem Maurice Quentin de La Tour, 1771 Saint-Quentin, Aisne, Musée Antoine-Lécuyer | |
| Imię i nazwisko |
Isabella Agneta Elisabeth van Tuyll van Serooskerken |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
20 października 1740 |
| Data i miejsce śmierci |
27 grudnia 1805 |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Strona internetowa | |
Isabelle de Charrière, znana w Holandii jako Belle van Zuylen, urodzona Isabella Agneta Elisabeth z domu Tuyll van Serooskerken (ur. 20 października 1740 w zamku Zuylen, Utrecht, zm. 27 grudnia 1805 w Le Pontecie, Colombier, Neuchâtel, Prusy) – holenderska pisarka Oświecenia, tłumaczka, dramatopisarka, powieściopisarka, poetka i kompozytorka. Mieszkała w drugiej połowie swojego życia w Colombier, Neuchâtel. Obecnie jest najbardziej znana ze swoich listów i powieści, chociaż pisała także broszury, muzykę i sztuki. Ostro interesowała się społeczeństwem i polityką swojego wieku, a jej praca w czasach rewolucji francuskiej jest uważana za szczególnie interesującą.
Życiorys
W 1771 roku wyszła za mąż za Charlesa-Emmanuela de Charrière de Penthaza (1735–1808), byłego prywatnego nauczyciela jej brata Willema René za granicą w latach 1763–1766. Następnie została znana jako Isabelle de Charrière. Osiedlili się w majątku Le Pontet w Colombier (w pobliżu Neuchâtel), kupionemu przez jego dziadka Béat Louis de Muralt, wraz z teściem François (1697–1780) i jej dwiema niezamężnymi szwagierkami Louise (1731–1810) i Henriette (1740–1814). Małżeństwo spędziło też sporo czasu w Genewie i Paryżu.
Korespondencja
Isabelle de Charrière prowadziła szeroką korespondencję z wieloma osobami, w tym z intelektualistami takimi jak David-Louis Constant d'Hermenches, James Boswell, Benjamin Constant i jej tłumacz języka niemieckiego Ludwig Ferdinand Huber.
W 1760 roku Isabelle spotkała Davida-Louisa Constanta d'Hermenchesa (1722–1785), żonatego szwajcarskiego oficera uważanego w społeczeństwie za Don Juana. Po wielu wahaniach, potrzeba wyrażenia siebie przez Isabelle pokonała jej skrupuły i po drugim spotkaniu dwa lata później rozpoczęła z nim intymną i tajną korespondencję przez około 15 lat. Constant d'Hermenches miał być jednym z jej najważniejszych korespondentów.
Szkocki pisarz James Boswell spotykał się z nią często w Utrechcie i Zamku Zuylen w latach 1763-1764, kiedy studiował prawo na Uniwersytecie w Utrechcie. Nazywał ją „Zélide”. Stał się stałym korespondentem przez kilka lat po opuszczeniu Holandii, idąc na Grand Tour. Napisał do niej, że nie był w niej zakochany. Ona odpowiedziała: „Zgadzamy się, ponieważ nie mam talentu do podporządkowania”. W 1766 r. wysłał warunkową propozycję do ojca po spotkaniu z jej bratem w Paryżu, ale ojcowie nie zgodzili się na małżeństwo.
W 1786 r. Mme de Charrière spotkała w Paryżu siostrzeńca Constanta d'Hermenchesa, pisarza Benjamina Constanta. Kilka razy odwiedzał ją w Colombier. Tam napisali razem powieść epistolarną i rozpoczęła się wymiana listów, która potrwa do końca jej życia.
Miała także interesującą korespondencję ze swoim tłumaczem niemieckiego Ludwigiem Ferdinandem Huberem.
Utwory
Isabelle de Charrière pisała powieści, broszury i sztuki teatralne oraz komponowała muzykę. Jej najbardziej wydajny okres nastąpił dopiero po wielu latach pobytu w Colombier. Tematy obejmowały jej wątpliwości religijne, szlachetność i wychowanie kobiet.
Jej pierwsza powieść, „Le Noble”, została opublikowana w 1763 r.[1] To była satyra przeciwko szlachcie i chociaż została opublikowana anonimowo, jej tożsamość została wkrótce odkryta i jej rodzice wycofali dzieło ze sprzedaży. Potem napisała portret siebie dla swoich przyjaciół: „Portret de Mll de Z., sous le nom de Zélide, fait par elle-même. 1762.” W 1784 roku opublikowała dwie powieści „Lettres neuchâteloises” i „Lettres de Mistress Henley publiée par son amie”. Obie były epistolarne – forma, którą nadal faworyzowała. W 1788 roku opublikowała swoje pierwsze pamflety na temat sytuacji politycznej w Holandii, Francji i Szwajcarii.
Jako wielbicielka filozofa Jean-Jacques Rousseau pomagała w pośmiertnej publikacji jego dzieła „Wyznania” w 1789 roku. Mniej więcej w tym czasie napisała również własne pamflety na temat Rousseau.
Rewolucja francuska spowodowała, że wielu szlachciców uciekło do Neuchâtel, a Mme de Charrière zaprzyjaźniła się z niektórymi z nich. Ale opublikowała także prace krytykujące postawy arystokratycznych uchodźców, z których większość, jak czuła, nic się nie nauczyła z rewolucji.
Napisała lub przynajmniej zaplanowała słowa i muzykę do kilku utworów muzycznych, ale żaden nie przetrwa poza fragmentami. Wysłała libretto „Les Phéniciennes” do Mozarta, mając nadzieję, że to postawi, ale nie jest znana żadna odpowiedź. Wszystkie jej utwory muzyczne znajdują się w tomie 10 jej „Œuvres complètes”; obejmują one sześć menuet na kwartet smyczkowy, dziewięć sonat fortepianowyh i dziesięć arii i romansów.[2][3]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Title page Le Noble, Conte moral 1763 in Royal Library The Hague
- ↑ Marius Flothius: Belle van Zuylen. W: Deane L. Root: Grove Dictionary of Music and Musicians. Oxford University Press.
- ↑ See her music at Wikisource
