Jabłonka (województwo małopolskie): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Anulowanie wersji 55587138 autorstwa 2A01:115F:8E5:6C00:DCBE:3602:3D64:5EDC nie zamieszczamy informacji o sołtysach Znacznik: Anulowanie edycji |
m poprawa opisu |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Inne znaczenia|2=[[Jabłonka|Jabłonka w innych znaczeniach tej nazwy]]}} |
|||
{{Wieś infobox |
{{Wieś infobox |
||
|nazwa = Jabłonka |
|nazwa = Jabłonka |
||
| Linia 26: | Linia 27: | ||
}} |
}} |
||
[[Plik:POL Jablonka 2.jpg|243px|thumb|Kościół parafialny Przemienienia Pańskiego w Jabłonce]] |
[[Plik:POL Jablonka 2.jpg|243px|thumb|Kościół parafialny Przemienienia Pańskiego w Jabłonce]] |
||
'''Jabłonka''' ([[język węgierski|węg.]], [[język słowacki|słow.]] Jablonka) – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo małopolskie|województwie małopolskim]], w [[powiat nowotarski|powiecie nowotarskim]], w [[Jabłonka (gmina)|gminie Jabłonka]]. Miejscowość jest siedzibą [[Jabłonka (gmina)|gminy Jabłonka]]. |
'''Jabłonka''' ([[język węgierski|węg.]], [[język słowacki|słow.]] Jablonka) – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]], położona w [[województwo małopolskie|województwie małopolskim]], w [[powiat nowotarski|powiecie nowotarskim]], w [[Jabłonka (gmina)|gminie Jabłonka]]. Miejscowość jest siedzibą [[Jabłonka (gmina)|gminy Jabłonka]]. |
||
Położona jest w regionie geograficznym [[Kotlina Orawska]] (zachodnia część [[Kotlina Orawsko-Nowotarska|Kotliny Orawsko-Nowotarskiej]]) i historyczno-etnograficznym [[Orawa (region)|Orawa]], nad potokiem [[Czarna Orawa]], na zachód od [[Nowy Targ|Nowego Targu]]<ref>{{Cytuj książkę|autor=Jerzy Kondracki|tytuł=Geografia regionalna Polski|wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN|miejsce=Warszawa|rok=1998|isbn=83-01-12479-2}}</ref>. |
Położona jest w regionie geograficznym [[Kotlina Orawska]] (zachodnia część [[Kotlina Orawsko-Nowotarska|Kotliny Orawsko-Nowotarskiej]]) i historyczno-etnograficznym [[Orawa (region)|Orawa]], nad potokiem [[Czarna Orawa]], na zachód od [[Nowy Targ|Nowego Targu]]<ref>{{Cytuj książkę|autor=Jerzy Kondracki|tytuł=Geografia regionalna Polski|wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN|miejsce=Warszawa|rok=1998|isbn=83-01-12479-2}}</ref>. |
||
| Linia 37: | Linia 38: | ||
Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy drzewa owocowego [[Jabłoń|jabłoni]]. Szwajcarski kartograf i geograf [[Matthäus Merian|Mateusz Merian]] w swoim dziele ''Topographia'' wydanym w roku 1650 podaje dwie [[Germanizacja|zgermanizowane]] formy nazwy miejscowości: ''Jablonke'' oraz ''Jabluncka''<ref>„Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae”. Merian, Frankfurt am Main 1650, S. 153.</ref>. |
Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy drzewa owocowego [[Jabłoń|jabłoni]]. Szwajcarski kartograf i geograf [[Matthäus Merian|Mateusz Merian]] w swoim dziele ''Topographia'' wydanym w roku 1650 podaje dwie [[Germanizacja|zgermanizowane]] formy nazwy miejscowości: ''Jablonke'' oraz ''Jabluncka''<ref>„Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae”. Merian, Frankfurt am Main 1650, S. 153.</ref>. |
||
== |
== Integralne części wsi == |
||
{|class="wikitable" width="70%" |
|||
|+Integralne części wsi Jabłonka{{r|R2013|teryt}} |
|||
; przysiółki: Nowakowa, Otrębowa |
|||
|- |
|||
| ⚫ | |||
|'''przysiółki''' || Nowakowa, Otrębowa |
|||
|- |
|||
| ⚫ | |'''części wsi''' || Albertowa, Borówkowa, Bugaj, Dziadowska Dolina, Działek, Dzicy, Dziubkówka, Gęste Domy, Giądłówka, Guzówka, Jabłonka-Centrum, Kapustowa, Koniczki, Kralówka, Kukowa, Kuria, Lichosytowa, Łyżniakowa, Machajowa, Matonogi, Oskwarkowa, Panowa, Puchałówka, Rola Joniakowa, Sarkowa, Stasiowa, Suwadowa, Szałas, Wdówkowa, Wertelowa, Wicaniówka |
||
|} |
|||
== Historia == |
== Historia == |
||
W 1368 na terenie miejscowości znajdowała się komora celna ustanowiona przez króla [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]], gdyż biegł tędy szlak solny z kopalni soli w [[Wieliczka|Wieliczce]] na Węgry. Informacja ta jest jednak niepewna, gdyż w okolicach nie było żadnej innej miejscowości, a założenie celnicy w lesie bez wsparcia wojska i osiedlonej wokół ludności, która by pracowała na funkcjonowanie i żywienie celnicy, wydaje się nierealne. W XVI w. miejscowość została włączona do [[Węgry|Węgier]]. Jeśli jednak wziąć pod uwagę wcześniejszy fakt, poprawnym wydaje się, iż miejscowość została założona przez Węgrów. Według spisu z 1910 Polacy stanowili 95% ogółu mieszkańców (2713 osób). 5 listopada 1918 mieszkańcy dokonali wyboru Powiatowej Organizacji Narodowej i wyrazili wolę przyłączenia do Polski Spisza i Orawy<ref>{{Cytuj książkę|autor=Andrzej Chwalba|tytuł=Historia Polski 1795–1918|wydawca=Wydawnictwo Literackie|miejsce=Kraków|rok=2000|isbn=830803053X}}</ref>. |
W 1368 na terenie miejscowości znajdowała się komora celna ustanowiona przez króla [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]], gdyż biegł tędy szlak solny z kopalni soli w [[Wieliczka|Wieliczce]] na Węgry. Informacja ta jest jednak niepewna, gdyż w okolicach nie było żadnej innej miejscowości, a założenie celnicy w lesie bez wsparcia wojska i osiedlonej wokół ludności, która by pracowała na funkcjonowanie i żywienie celnicy, wydaje się nierealne. W XVI w. miejscowość została włączona do [[Węgry|Węgier]]. Jeśli jednak wziąć pod uwagę wcześniejszy fakt, poprawnym wydaje się, iż miejscowość została założona przez Węgrów. Według spisu z 1910 Polacy stanowili 95% ogółu mieszkańców (2713 osób). 5 listopada 1918 mieszkańcy dokonali wyboru Powiatowej Organizacji Narodowej i wyrazili wolę przyłączenia do Polski Spisza i Orawy<ref>{{Cytuj książkę|autor=Andrzej Chwalba|tytuł=Historia Polski 1795–1918|wydawca=Wydawnictwo Literackie|miejsce=Kraków|rok=2000|isbn=830803053X}}</ref>. |
||
Wersja z 04:52, 4 maj 2019
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
 Fragment Jabłonki z kościołem | |
| Państwo | małopolskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2003) |
4767 |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-480[1] |
| Tablice rejestracyjne |
KNT |
| SIMC |
0429016 |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport} | |
Jabłonka (węg., słow. Jablonka) – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Jabłonka. Miejscowość jest siedzibą gminy Jabłonka.
Położona jest w regionie geograficznym Kotlina Orawska (zachodnia część Kotliny Orawsko-Nowotarskiej) i historyczno-etnograficznym Orawa, nad potokiem Czarna Orawa, na zachód od Nowego Targu[2].
W miejscowości znajduje się Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte i internat, ośrodek turystyczno-wypoczynkowy oraz centrum kultury mniejszości słowackiej w Polsce. W pobliżu w Zubrzycy Górnej znajduje się Orawski Park Etnograficzny.
Przez wieś przebiega droga krajowa nr 7 oraz droga wojewódzka nr 957 i droga wojewódzka nr 962.
Nazwa
Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy drzewa owocowego jabłoni. Szwajcarski kartograf i geograf Mateusz Merian w swoim dziele Topographia wydanym w roku 1650 podaje dwie zgermanizowane formy nazwy miejscowości: Jablonke oraz Jabluncka[3].
Integralne części wsi
| przysiółki | Nowakowa, Otrębowa |
| części wsi | Albertowa, Borówkowa, Bugaj, Dziadowska Dolina, Działek, Dzicy, Dziubkówka, Gęste Domy, Giądłówka, Guzówka, Jabłonka-Centrum, Kapustowa, Koniczki, Kralówka, Kukowa, Kuria, Lichosytowa, Łyżniakowa, Machajowa, Matonogi, Oskwarkowa, Panowa, Puchałówka, Rola Joniakowa, Sarkowa, Stasiowa, Suwadowa, Szałas, Wdówkowa, Wertelowa, Wicaniówka |
Historia
W 1368 na terenie miejscowości znajdowała się komora celna ustanowiona przez króla Kazimierza Wielkiego, gdyż biegł tędy szlak solny z kopalni soli w Wieliczce na Węgry. Informacja ta jest jednak niepewna, gdyż w okolicach nie było żadnej innej miejscowości, a założenie celnicy w lesie bez wsparcia wojska i osiedlonej wokół ludności, która by pracowała na funkcjonowanie i żywienie celnicy, wydaje się nierealne. W XVI w. miejscowość została włączona do Węgier. Jeśli jednak wziąć pod uwagę wcześniejszy fakt, poprawnym wydaje się, iż miejscowość została założona przez Węgrów. Według spisu z 1910 Polacy stanowili 95% ogółu mieszkańców (2713 osób). 5 listopada 1918 mieszkańcy dokonali wyboru Powiatowej Organizacji Narodowej i wyrazili wolę przyłączenia do Polski Spisza i Orawy[6].
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Jabłonka”[7].
Podczas kampanii wrześniowej 3 września 1939 w godzinach rannych 24 Eskadra Rozpoznawcza kpt. obs. Stefana Hoydy z Armii Kraków dokonała lotu bojowego w rejonie Jabłonki w składzie 6 samolotów bombowych Karaś, bombardując kolumnę niemieckiej 2 Dywizji Pancernej[8].
Od 1920 Jabłonka ponownie należy do Polski (z przerwą w latach 1939–1945, kiedy włączoną ją wraz z całością terytorium polskiej Orawy do Słowacji). W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Ludzie związani z Jabłonką
- Urodzeni:
- Ferdynand Machay (1889–1967) – ksiądz, działacz narodowy, proboszcz u Panny Marii w Krakowie
- Ferdynand Machay (1914–1940) – ksiądz, Sługa Boży Kościoła katolickiego
- Ignacy Gajniak – wszechstronny rzemieślnik
- Andrzej Dziubek – muzyk i wokalista, założyciel grupy De Press
W Jabłonce założył pierwszą na Orawie aptekę Eugeniusz Stercula (urodzony w Podwilku), etnograf amator
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ „Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae”. Merian, Frankfurt am Main 1650, S. 153.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Andrzej Chwalba: Historia Polski 1795–1918. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2000. ISBN 83-08-03053-X.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Warszawa: MON, 1967.
| Wsie | |
|---|---|
| Osada | |
| Integralne części wsi |
|
