Stelmachowo (województwo podlaskie): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
→Zobacz też: drobne merytoryczne |
||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
== Zabytki == |
== Zabytki == |
||
* park dworski, XVIII, nr rej.:575 z 10.02.1984 <ref>{{zabytek|podlaskie}}</ref>. |
* park dworski, XVIII, nr rej.:575 z 10.02.1984 <ref>{{zabytek|podlaskie}}</ref>. |
||
== Bibliografia == |
|||
*Bończak-Kucharczyk Ewa, ''Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Stelmachowie'', Białystok 1978, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku |
|||
*Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Kucharczyk Krzysztof, ''Katalog parków i ogrodów zabytkowych województwa białostockiego'', katalog szczegółowy hasło nr 136, Białystok 1988, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 13:35, 19 lip 2019
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
 Pozostałości dworu Rostworowskich w Stelmachowie | |
| Państwo | podlaskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
261 |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 85 |
| Tablice rejestracyjne |
BIA |
| SIMC |
0043423 |
Położenie na mapie gminy Tykocin  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} | |
Stelmachowo – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Tykocin.
Do 1950 roku miejscowość istniała gmina Stelmachowo. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie białostockim.
Historia
W 1559 r. podczas przeprowadzania pomiary włócznej na miejscu wsi założono jeden z trzech folwarków starostwa tykocińskiego. W folwarku zbudowano kompleks zabudowań magazynowych i hodowlanych oraz wykopano stawy na Stelmachówce[1]. Założono także ogród użytkowy, który w 1576 roku zajmował ponad 3 hektary. Przy drodze z Łopuchowa wzniesiony został dwór zarządców folwarku, a na południe od dworu zlokalizowano kwatery ogrodowe, a po przeciwnej stronie dworu rozciągał się do stawów dziedziniec gospodarczy otoczony licznymi budynkami[1]. Po zniszczeniach spowodowanych Potopem szwedzkim porzucono stary folwark i w II połowie XVII w. założono nowe siedlisko, po przeciwnej stronie stawów i Stelmachówki. W 1661 r. starostwo tykocińskie zostało nadane Stefanowi Czarnieckiemu i przez jego córkę trafiło w ręce Branickich. W 1763 r. przy drodze ze starego folwarku do Kożuchowa zbudowano kamienną owczarnię, a w roku następnym kamienny spichlerz. Zapewne w tym czasie zbudowano też nowy dwór w starym dworzysku[1].
Dwór
Znajdują się tutaj pozostałości oficyny dawnego pałacu (zniszczonego w 1915 roku w czasie I wojny światowej), która w okresie międzywojennym pełniła funkcję dworu - rezydencji właścicieli[2]. Do oficyny dobudowano od frontu klasycystyczną kolumnadę z gankiem[1]. Przed II wojną światową właścicielem majątku był Aleksander Kalikst Adam hr. Rostworowski, który odziedziczył go po swojej matce, Leonii z hr. Potockich. W 1920 roku wydzierżawił on te dobra Szczęsnemu Władysławowi Stępczyńskiemu. Po wojnie majątek przejął PGR, który miał we dworze swoją siedzibę. W latach 80. XX wieku podczas remontu dwór został rozebrany z powodu złego stanu technicznego, a na odbudowę zabrakło funduszy. Obecnie budynki popegeerowskie przejął prywatny właściciel.
Z dawnego majątku pozostało kilka okazałych nieużytkowanych zabudowań, oraz gruzowisko z rozebranego dworu ze stojącym wśród nich portalem wejściowym i betonowym obrysem fundamentów[3].
Zabytki
- park dworski, XVIII, nr rej.:575 z 10.02.1984 [4].
Bibliografia
- Bończak-Kucharczyk Ewa, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Stelmachowie, Białystok 1978, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku
- Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Kucharczyk Krzysztof, Katalog parków i ogrodów zabytkowych województwa białostockiego, katalog szczegółowy hasło nr 136, Białystok 1988, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d Stelmachowo - park pałacowy [online], www.ogrodowy.minigo.pl [dostęp 2019-07-19].
- ↑ Stelmachowo - park pałacowy [online], www.testowy.minigo.pl [dostęp 2017-11-26].
- ↑ Tadeusz Chitruszko, Tadeuszowy: Stelmachowo [online], Tadeuszowy [dostęp 2016-04-26].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- Siedziba gminy: Tykocin
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta | |
| Wsie | |
| Części wsi |
|
| Kolonia wsi | |
| Kolonie | |
| Osada |
