Barionyks: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
lit., linki zewnętrzne |
jęz., źródła/przypisy |
||
Linia 28: | Linia 28: | ||
== Odkrycia == |
== Odkrycia == |
||
Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]]. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Emily Osterloff |tytuł = How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? |data = 7 January 2019 |data dostępu = 2019-08-10 |wydawca = Natural History Museum of London |opublikowany = www.nhm.ac.uk |url = https://www.nhm.ac.uk/discover/how-did-baryonyx-change-what-we-knew-about-spinosaurs.html |język = en}}</ref><ref name=":3" />. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod |
Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]]. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Emily Osterloff |tytuł = How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? |data = 7 January 2019 |data dostępu = 2019-08-10 |wydawca = Natural History Museum of London |opublikowany = www.nhm.ac.uk |url = https://www.nhm.ac.uk/discover/how-did-baryonyx-change-what-we-knew-about-spinosaurs.html |język = en}}</ref><ref name=":3" />. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod kierownictwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę w celu znalezienia reszty skamieniałości<ref name=":1" /><ref name=":0">{{Cytuj |autor = Charig, A.J. & Milner, A.C. |tytuł = "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur" |czasopismo = Nature |data = 1986 |issn = |s = }}</ref>. Po pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w [[Portugalia|Portugalii]], jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z [[Portugalia|Portugalii]] nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u okazu z [[Anglia|Anglii.]]<ref>{{Cytuj |autor = Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. |tytuł = "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus |data = 2011 |data dostępu = 2019-08-10 |s = 54–68}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Arden, T.M.S.; Klein, C.G.; Zouhri, S. ; Longrich, N.R. |tytuł = “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” |czasopismo = Cretaceous Research |data = 2018 |s = 14 |doi = 10.1016/j.cretres.2018.06.013.}}</ref> |
||
== Etymologia == |
== Etymologia == |
||
Linia 34: | Linia 34: | ||
== Budowa == |
== Budowa == |
||
Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród [[Teropody|teropodów]] swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska [[Gawialowate|gawiala]]. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala. Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność<ref name=":3" />. |
Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród [[Teropody|teropodów]] swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska [[Gawialowate|gawiala]]. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala<ref name=":0" />. Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność<ref name=":3" />. |
||
== Sposób odżywiania == |
== Sposób odżywiania == |
Wersja z 00:00, 11 sie 2019
Baryonyx walkeri | |
Charig & Milner, 1986 | |
Model barionyksa w NHM | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Podrząd | |
Infrarząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj |
barionyks |
Gatunek |
Baryonyx walkeri |
Barionyks (Baryonyx walkeri) – dwunożny, mięsożerny dinozaur, teropod z rodziny spinozaurów[1] żyjący w okresie wczesnej kredy 130–125 milionów lat temu na terenach dzisiejszej Europy.
Odkrycia
Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie Surrey w północnej Anglii. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[2][1]. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod kierownictwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę w celu znalezienia reszty skamieniałości[2][3]. Po pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w Portugalii, jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z Portugalii nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u okazu z Anglii.[4][5]
Etymologia
Barionyks oznacza z łaciny "ciężki pazur" (βαρύς/barys = "ciężki" + ὄνυξ/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm[1] , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb[1]. Epitet walkeri wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy - Williama Walkera.[1]
Budowa
Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród teropodów swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska gawiala. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala[3]. Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność[1].
Sposób odżywiania
O rybożerności świadczą znalezione wraz z ze skamieniałościami rybie łuski oraz liczne małe, cienkie i spiczaste zęby, nadające się do chwytania śliskiej zdobyczy. Polował w sposób podobny do dzisiejszych niedźwiedzi brunatnych, łapiąc ryby w swoje potężne pazury.[1] Dietę prawdopodobnie uzupełniał zwierzętami lądowymi, gdyż w okolicy żołądka znaleziono także kość należącą do młodego iguanodona. Nie jest jednak oczywiste czy sam polował na młode zwierzęta czy też odżywiał się padliną.[3]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.
- ↑ a b Emily Osterloff , How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs?, Natural History Museum of London, 2019 [dostęp 2019-08-10] (ang.).
- ↑ a b c Charig, A.J. & Milner , A.C., "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur", „Nature”, 1986 .
- ↑ Mateus i inni, "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus, 2011, s. 54–68 [dostęp 2019-08-10] .
- ↑ T.M.S. Arden i inni, “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.”, „Cretaceous Research”, 2018, s. 14, DOI: 10.1016/j.cretres.2018.06.013. .
Bibliografia
- Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.
- Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. (2011) "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus" Zootaxa, 2827, 54–68.
- Arden, T.M.S., Klein, C.G., Zouhri, S. & Longrich, N.R. (2018). “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” Cretaceous Research.
- Charig, A.J. & Milner, A.C. (1986) "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur" Nature
- Emily Osterloff "How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs?"