Języki mieszane: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobne redakcyjne
m drobne redakcyjne
Linia 1: Linia 1:
'''Języki mieszane''', także: '''języki hybrydowe'''<ref name=":0">{{Cytuj |autor = [[Jozef Mistrík]] |tytuł = [[Encyklopédia jazykovedy]] |data = 1993 |isbn = 8021502509 |wydanie = 1 |miejsce = Bratysława |wydawca = Obzor |s = 181 |oclc = 29200758 |język = sk}}</ref> – języki kształtujące się w sytuacji [[kontakt językowy|kontaktu językowego]], łączące elementy dwóch lub kilku języków. Ich status lingwistyczny z perspektywy [[językoznawstwo historyczno-porównawcze|historyczno-porównawczej]] nie został dobrze ustalony na gruncie nauki<ref name=:0/>.
'''Języki mieszane''', także: '''języki hybrydowe'''<ref name=":0">{{Cytuj |autor = [[Jozef Mistrík]] |tytuł = [[Encyklopédia jazykovedy]] |data = 1993 |isbn = 8021502509 |wydanie = 1 |miejsce = Bratysława |wydawca = Obzor |s = 181 |oclc = 29200758 |język = sk}}</ref> – języki kształtujące się w sytuacji [[kontakt językowy|kontaktu językowego]], łączące elementy dwóch lub kilku języków. Ich status lingwistyczny z perspektywy [[językoznawstwo historyczno-porównawcze|historyczno-porównawczej]] nie został dobrze ustalony na gruncie nauki<ref name=:0/>.


Na płaszczyźnie strukturalnej i słownikowej języki mieszane dają się sprowadzić do języków źródłowych (przeważnie dwóch), czym odróżniają się od innych typów języków kontaktowych: [[Języki pidżynowe|pidżynowych]] i [[Języki kreolskie|kreolskich]]<ref name=":1" />. U genezy języków pidżynowych i kreolskich najczęściej stoi szereg różnych języków, a ich struktura gramatyczna ma niejasne podłoże, przy czym korzenie słownictwa są łatwe do ustalenia<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Viveka Velupillai |tytuł = Pidgins, Creoles and Mixed Languages: An Introduction |data = 2015 |isbn = 978-90-272-6884-6 |wydawca = John Benjamins Publishing Company |s = 70 |url = https://books.google.com/books?id=Dw-YBwAAQBAJ&pg=PA70 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Peter Bakke |tytuł = A Language of Our Own: The Genesis of Michif, the Mixed Cree-French Language of the Canadian Metis: The Genesis of Michif, the Mixed Cree-French Language of the Canadian Metis |data = 1997 |isbn = 978-0-19-802575-7 |wydawca = Oxford University Press, USA |s = 195 |url = https://books.google.com/books?id=qKOiQ3gw4akC&pg=PA195 |język = en}}</ref>. Formy te odróżniają także okoliczności powstawania oraz sposób funkcjonowania w przestrzeni społecznej. Języki kreolskie powstają bowiem z potrzeby porozumienia się między różnymi grupami ludności, podczas gdy języki mieszane kształtują się w grupach dzielących wspólne środki komunikacji<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Cytuj |autor = Jan Pokorný |tytuł = Lingvistická antropologie: jazyk, mysl a kultura |data = 2010 |isbn = 978-80-247-2843-8 |wydawca = Grada Publishing a.s. |s = 149 |url = https://books.google.com/books?id=jlNbZ-n50ToC |język = cs}}</ref>. Język mieszany służy wyrażaniu nowej tożsamości społecznej<ref name=":1" /> lub podtrzymywaniu tożsamości etnicznej w nowym środowisku językowym<ref name=":2" />; ponadto zwykle współistnieje z pokrewnymi mu językami źródłowymi, tj. musi być dla danej społeczności mową macierzystą<ref name=":1" />. Języki kreolskie natomiast pełnią funkcję prymarnych języków etnicznych<ref name=":1" />.
Na płaszczyźnie strukturalnej i słownikowej języki mieszane dają się sprowadzić do języków źródłowych (przeważnie dwóch), czym odróżniają się od innych typów języków kontaktowych: [[Języki pidżynowe|pidżynowych]] i [[Języki kreolskie|kreolskich]]<ref name=":1" />. U genezy języków pidżynowych i kreolskich najczęściej stoi szereg różnych języków, a ich struktura gramatyczna ma niejasne podłoże, przy czym korzenie słownictwa są łatwe do ustalenia<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Viveka Velupillai |tytuł = Pidgins, Creoles and Mixed Languages: An Introduction |data = 2015 |isbn = 978-90-272-6884-6 |wydawca = John Benjamins Publishing Company |s = 70 |url = https://books.google.com/books?id=Dw-YBwAAQBAJ&pg=PA70 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Peter Bakke |tytuł = A Language of Our Own: The Genesis of Michif, the Mixed Cree-French Language of the Canadian Metis: The Genesis of Michif, the Mixed Cree-French Language of the Canadian Metis |data = 1997 |isbn = 978-0-19-802575-7 |wydawca = Oxford University Press, USA |s = 195 |url = https://books.google.com/books?id=qKOiQ3gw4akC&pg=PA195 |język = en}}</ref>. Formy te odróżniają także okoliczności powstawania oraz sposób funkcjonowania w przestrzeni społecznej. Języki kreolskie powstają bowiem z potrzeby porozumienia się między różnymi grupami ludności, podczas gdy języki mieszane kształtują się w grupach dzielących wspólne środki komunikacji<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Cytuj |autor = Jan Pokorný |tytuł = Lingvistická antropologie: jazyk, mysl a kultura |data = 2010 |isbn = 978-80-247-2843-8 |wydawca = Grada Publishing a.s. |s = 149 |url = https://books.google.com/books?id=jlNbZ-n50ToC |język = cs}}</ref>. Język mieszany służy wyrażaniu nowej tożsamości społecznej<ref name=":1" /> lub podtrzymywaniu tożsamości etnicznej w nowym środowisku językowym<ref name=":2" />; ponadto zwykle współistnieje z pokrewnymi mu językami źródłowymi, tj. nie być dla danej społeczności mową macierzystą<ref name=":1" />. Języki kreolskie natomiast pełnią funkcję prymarnych języków etnicznych<ref name=":1" />.


W innym ujęciu języki pidżynowe i kreolskie rozpatruje się jako typy języków mieszanych<ref name=":0" /><ref>{{Cytuj |autor = Barbara Hlibowicka-Węglarz |tytuł = O „cudownych formacjach”, czyli rzecz o językach kreolskich |czasopismo = LingVaria |data = 2018 |issn = 2392-1226 |wolumin = 13 |numer = 25 |s = 21–36 |doi = 10.12797/lv.13.2017.25.02 |url = https://doi.org/10.12797/LV.13.2017.25.02}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = [[Jiří Černý (językoznawca)|Jiří Černý]] |tytuł = Malé dějiny lingvistiky |data = 2005 |isbn = 978-80-7178-908-6 |wydawca = Portál |s = 209 |url = https://books.google.com/books?id=-t7lAAAAMAAJ |język = cs}}</ref>.
W innym ujęciu języki pidżynowe i kreolskie rozpatruje się jako typy języków mieszanych<ref name=":0" /><ref>{{Cytuj |autor = Barbara Hlibowicka-Węglarz |tytuł = O „cudownych formacjach”, czyli rzecz o językach kreolskich |czasopismo = LingVaria |data = 2018 |issn = 2392-1226 |wolumin = 13 |numer = 25 |s = 21–36 |doi = 10.12797/lv.13.2017.25.02 |url = https://doi.org/10.12797/LV.13.2017.25.02}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = [[Jiří Černý (językoznawca)|Jiří Černý]] |tytuł = Malé dějiny lingvistiky |data = 2005 |isbn = 978-80-7178-908-6 |wydawca = Portál |s = 209 |url = https://books.google.com/books?id=-t7lAAAAMAAJ |język = cs}}</ref>.

Wersja z 18:40, 3 cze 2020

Języki mieszane, także: języki hybrydowe[1] – języki kształtujące się w sytuacji kontaktu językowego, łączące elementy dwóch lub kilku języków. Ich status lingwistyczny z perspektywy historyczno-porównawczej nie został dobrze ustalony na gruncie nauki[1].

Na płaszczyźnie strukturalnej i słownikowej języki mieszane dają się sprowadzić do języków źródłowych (przeważnie dwóch), czym odróżniają się od innych typów języków kontaktowych: pidżynowych i kreolskich[2]. U genezy języków pidżynowych i kreolskich najczęściej stoi szereg różnych języków, a ich struktura gramatyczna ma niejasne podłoże, przy czym korzenie słownictwa są łatwe do ustalenia[2][3]. Formy te odróżniają także okoliczności powstawania oraz sposób funkcjonowania w przestrzeni społecznej. Języki kreolskie powstają bowiem z potrzeby porozumienia się między różnymi grupami ludności, podczas gdy języki mieszane kształtują się w grupach dzielących wspólne środki komunikacji[2][4]. Język mieszany służy wyrażaniu nowej tożsamości społecznej[2] lub podtrzymywaniu tożsamości etnicznej w nowym środowisku językowym[4]; ponadto zwykle współistnieje z pokrewnymi mu językami źródłowymi, tj. nie być dla danej społeczności mową macierzystą[2]. Języki kreolskie natomiast pełnią funkcję prymarnych języków etnicznych[2].

W innym ujęciu języki pidżynowe i kreolskie rozpatruje się jako typy języków mieszanych[1][5][6].

Pewien stopień wymieszania wykazują wszystkie języki świata, czego świadectwem jest występowanie zapożyczeń słownikowych. Rozróżnienie między językami mieszanymi a językami podlegającymi zjawiskom socjolingwistycznym (kontakt językowy, code switching, zapożyczanie) nie zostało dobrze wypracowane na gruncie lingwistyki[7][8]. Niektórzy językoznawcy wskazują jednak na istnienie zjawiska mieszania (hybrydyzacji) języków, a języki mieszane uznają za odrębną warstwę języków, skutecznie wymykającą się tradycyjnym teoriom lingwistycznym[1][9].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratysława: Obzor, 1993, s. 181, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  2. ↑ a b c d e f Viveka Velupillai, Pidgins, Creoles and Mixed Languages: An Introduction, John Benjamins Publishing Company, 2015, s. 70, ISBN 978-90-272-6884-6 (ang.).
  3. ↑ Peter Bakke, A Language of Our Own: The Genesis of Michif, the Mixed Cree-French Language of the Canadian Metis: The Genesis of Michif, the Mixed Cree-French Language of the Canadian Metis, Oxford University Press, USA, 1997, s. 195, ISBN 978-0-19-802575-7 (ang.).
  4. ↑ a b Jan Pokorný, Lingvistická antropologie: jazyk, mysl a kultura, Grada Publishing a.s., 2010, s. 149, ISBN 978-80-247-2843-8 (cz.).
  5. ↑ Barbara Hlibowicka-Węglarz, O „cudownych formacjach”, czyli rzecz o językach kreolskich, „LingVaria”, 13 (25), 2018, s. 21–36, DOI: 10.12797/lv.13.2017.25.02, ISSN 2392-1226.
  6. ↑ Jiří Černý, Malé dějiny lingvistiky, Portál, 2005, s. 209, ISBN 978-80-7178-908-6 (cz.).
  7. ↑ Jacques Arends, Pieter Muysken, Norval Smith, Pidgins and Creoles: An introduction, John Benjamins Publishing, 1994, ISBN 978-90-272-9950-5 (ang.).
  8. ↑ Yaron Matras, Mixed languages: a functional–communicative approach, „Bilingualism: Language and Cognition”, 3 (2), 2000, s. 79–99, DOI: 10.1017/S1366728900000213 (ang.).
  9. ↑ Jozef Genzor, Jazyky sveta: história a súčasnosť, wyd. 1, Bratysława 2015, s. 497, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Języki_mieszane&oldid=59989971”