Heľpa: Różnice pomiędzy wersjami
48°51′41″N 19°58′13″E/48,861389 19,970278| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
poprawa "rzymskokatolicki" |
Poprawiam po przenosinach (via JWB) |
||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Początki wsi sięgają pierwszej połowy XVI w., kiedy została założona na prawie wołoskim. Pierwsze pisemne wzmianki o niej pochodzą z 1549<ref>Linhart Kamil a kolektív: op. cit.</ref> lub z 1551 r.<ref>{{cytuj stronę|url=http://archive.is/20130418142816/http://app.statistics.sk/mosmis/eng/zaklad.jsp?txtUroven=430603&lstObec=508608|tytuł=Statystyki ogólne miejscowości|opublikowany=Statistical Office of the Slovak Republic|język = en|data dostępu=2013-09-09}}</ref>. Należała do feudalnego „państwa” z siedzibą na zamku murańskim.W XVII w. miała miejsce kolejna fala kolonizacji. Mieszkańcy trudnili się głównie pasterstwem owiec, wyrobem owczych serów, przetwórstwem owczej wełny i skór, tkactwem sukna i płótna lnianego, wyrobem drewnianych naczyń. Pod koniec XVIII w. na terenie wsi wydobywano [[ |
Początki wsi sięgają pierwszej połowy XVI w., kiedy została założona na prawie wołoskim. Pierwsze pisemne wzmianki o niej pochodzą z 1549<ref>Linhart Kamil a kolektív: op. cit.</ref> lub z 1551 r.<ref>{{cytuj stronę|url=http://archive.is/20130418142816/http://app.statistics.sk/mosmis/eng/zaklad.jsp?txtUroven=430603&lstObec=508608|tytuł=Statystyki ogólne miejscowości|opublikowany=Statistical Office of the Slovak Republic|język = en|data dostępu=2013-09-09}}</ref>. Należała do feudalnego „państwa” z siedzibą na zamku murańskim.W XVII w. miała miejsce kolejna fala kolonizacji. Mieszkańcy trudnili się głównie pasterstwem owiec, wyrobem owczych serów, przetwórstwem owczej wełny i skór, tkactwem sukna i płótna lnianego, wyrobem drewnianych naczyń. Pod koniec XVIII w. na terenie wsi wydobywano [[Rudy żelaza na Ziemi|rudę żelaza]]. Od XIX w. mieszkańcy znajdowali pracę w lasach, okolicznych [[tartak]]ach i w zakładach hutniczych w [[Podbrezová|Podbrezowej]]. Po 1918 r. dało się tu odczuć dotkliwe bezrobocie. |
||
W czasie [[Słowackie powstanie narodowe|słowackiego powstania narodowego]] mieszkańcy aktywnie uczestniczyli w walkach koło [[Telgárt]]u i [[Muránska Huta|Murańskiej Huty]], a w samej wsi działał partyzancki szpital. Po upadku powstania faszyści wielu mieszkańców wsi aresztowali i wywieźli, a pięciu w dn. 9 grudnia 1944 r. rozstrzelali na miejscu. Wyzwolenie spod niemieckiej okupacji przyniosły w dniu 30 stycznia 1945 r. jednostki wojsk radzieckich i rumuńskich. |
W czasie [[Słowackie powstanie narodowe|słowackiego powstania narodowego]] mieszkańcy aktywnie uczestniczyli w walkach koło [[Telgárt]]u i [[Muránska Huta|Murańskiej Huty]], a w samej wsi działał partyzancki szpital. Po upadku powstania faszyści wielu mieszkańców wsi aresztowali i wywieźli, a pięciu w dn. 9 grudnia 1944 r. rozstrzelali na miejscu. Wyzwolenie spod niemieckiej okupacji przyniosły w dniu 30 stycznia 1945 r. jednostki wojsk radzieckich i rumuńskich. |
||
Wersja z 12:12, 23 wrz 2020
 Widok spod szczytu Andrejová | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Starosta |
Jozef Fillo[1] | ||
| Powierzchnia |
41,7 km² | ||
| Wysokość |
660 m n.p.m. | ||
| Populacja (2011) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy |
+421 48 | ||
| Kod pocztowy |
976 68 | ||
| Tablice rejestracyjne |
BR | ||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
| 48°51′41″N 19°58′13″E/48,861389 19,970278
| |||
| Strona internetowa | |||
Heľpa – wieś (obec) na Słowacji położona w kraju bańskobystrzyckim, w powiecie Brezno.
Położenie
Heľpa leży w Kotlinie Helpiańskiej – w dolinie górnego Hronu, u ujścia do niego od północy prawobrzeżnego dopływu, potoku Krivula, w historyczno-geograficznym regionie zwanym Horehroniem, ok. 28 km na wschód od Brezna. Od północy opadają nad nią stoki wschodniej części Niżnych Tatr (tzw. Kráľovohoľské Tatry), natomiast od południa – rozczłonkowane grzbiety Łańcucha Rudaw Słowackich, związane orograficznie z północnym skrajem Płaskowyżu Murańskiego.
Historia
Początki wsi sięgają pierwszej połowy XVI w., kiedy została założona na prawie wołoskim. Pierwsze pisemne wzmianki o niej pochodzą z 1549[2] lub z 1551 r.[3]. Należała do feudalnego „państwa” z siedzibą na zamku murańskim.W XVII w. miała miejsce kolejna fala kolonizacji. Mieszkańcy trudnili się głównie pasterstwem owiec, wyrobem owczych serów, przetwórstwem owczej wełny i skór, tkactwem sukna i płótna lnianego, wyrobem drewnianych naczyń. Pod koniec XVIII w. na terenie wsi wydobywano rudę żelaza. Od XIX w. mieszkańcy znajdowali pracę w lasach, okolicznych tartakach i w zakładach hutniczych w Podbrezowej. Po 1918 r. dało się tu odczuć dotkliwe bezrobocie.
W czasie słowackiego powstania narodowego mieszkańcy aktywnie uczestniczyli w walkach koło Telgártu i Murańskiej Huty, a w samej wsi działał partyzancki szpital. Po upadku powstania faszyści wielu mieszkańców wsi aresztowali i wywieźli, a pięciu w dn. 9 grudnia 1944 r. rozstrzelali na miejscu. Wyzwolenie spod niemieckiej okupacji przyniosły w dniu 30 stycznia 1945 r. jednostki wojsk radzieckich i rumuńskich.
Demografia
Według danych z dnia 31 grudnia 2012, wieś zamieszkiwało 2755 osób, w tym 1435 kobiet i 1320 mężczyzn[4].
W 2001 roku rozkład populacji względem narodowości i przynależności etnicznej wyglądał następująco[5]:
Ze względu na wyznawaną religię struktura mieszkańców kształtowała się w 2001 roku następująco[5]:
- Katolicy rzymscy – 97,85%
- Grekokatolicy – 0,36%
- Ewangelicy – 0,23%
- Prawosławni – 0,1%
- Ateiści – 0,4%
- Nie podano – 1,06%
Źródło: Štatistický úrad Slovenskej republiky
Kultura ludowa
Wieś jest od dziesięcioleci ostoją miejscowej kultury ludowej. Z zakresu kultury materialnej rzuca się w oczy drewniana zabudowa mieszkalna i gospodarcza. Najstarsi mieszkańcy, zwłaszcza kobiety, jeszcze do dziś noszą przy wielu okazjach stroje ludowe. Na miejscu wytwarzane są wyszywane kożuszki, serdaki i kapcie. Ludowe zwyczaje, tradycyjne pieśni i tańce pielęgnuje miejscowy zespół folklorystyczny. Wiele przejawów tej kultury uchwycił na fotografiach i w filmie wybitny artysta i etnograf Karol Plicka.
Zabytki
We wsi w wielu miejscach dobrze widoczna jest historyczna zabudowa ulicowa. Zachowało się w niej sporo tradycyjnych, zrębowych, trójpomieszczeniowych chałup na kamiennych podmurówkach, krytych dwuspadowymi, gontowymi dachami, pochodzących z XIX lub początków XX w. W górnej części wsi kościół wyznania rzymskokatolickiego, murowany, późnobarokowy z 1800 r., remontowany w 1895 r. Obok późnobarokowa plebania z 1793 r.
Bibliografia
- Linhart Kamil a kolektív: Nízke Tatry – východná časť. Turistický sprievodca ČSSR č. 11, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1982;
- Nízke Tatry. Kráľova hoľa. Turistická mapa 1:50 000. Edícia turistických máp č. 123, wyd. VKÚ Harmanec 2002. ISBN 80-8042-315-6;
Przypisy
- ↑ Lista wybranych wójtów, burmistrzów gmin i miast w wyborach do organów gminy. Štatistický úrad Slovenskej republiky. [dostęp 2013-09-09]. (słow.).
- ↑ Linhart Kamil a kolektív: op. cit.
- ↑ Statystyki ogólne miejscowości. Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2013-09-09]. (ang.).
- ↑ Dane statystyczne dotyczące liczby mieszkańców. Štatistický úrad Slovenskej republiky. [dostęp 2013-09-09]. (słow.).
- ↑ a b Statystyki mieszkańców na podstawie spisu statystycznego z roku 2001. Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2013-09-09]. (ang.).
