Włodycy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 15:57, 16 lut 2021

Włodycy – warstwa drobnego rycerstwa w Polsce osiadła na własnej ziemi i nienależąca do stanu szlacheckiego. Zanikła w XV wieku, bowiem jej członkowie zasilili szeregi szlachty, mieszczaństwa lub chłopstwa^[1].

Istota i pochodzenie włodyków stanowią przedmiot naukowych sporów. Zapewne mianem tym określano w Polsce wszystkich rycerzy (dostojników oraz drobne rycerstwo). W okresie formowania się stanu szlacheckiego (od połowy XIII w.) słabsze ekonomicznie jednostki spośród stanu rycerskiego (być może też tzw. rycerstwo służebne)^[2] utworzyły grupę społeczną usytuowaną poniżej szlachty, dobrze widoczną w Małopolsce, mało wyraźnie na Mazowszu, nieobecną w Wielkopolsce. Główszczyzna za zabicie włodyki była dwukrotnie niższa niż za rycerza, a dwa razy wyższa niż za woja kreowanego z sołtysa lub kmiecia (militi autem creato de sculteto vel de kmethone), zwanego panoszą^[3]. Niższa od rycerskiej, a wyższa od panoszej, była też nawiązka. Wraz z rozwojem przywilejów stanowych w XV wieku nastąpił zanik włodyków, którzy bądź przeszli do stanu szlacheckiego (zwłaszcza przenosząc się na Ruś), bądź znaleźli się w stanie mieszczańskim lub chłopskim.

Zobacz też

Przypisy

↑ Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski, Warszawa 1973, s. 537.
↑ Michał Sczaniecki Powszechna historia państwa i prawa (kilka wydań) paragraf 124 „Ministeriałowie” – nazywa włodyków odpowiednikiem ministeriałów, niższej szlachty w Rzeszy, pochodzącej od ludności niewolnej, przypisanej do ziemi i zobowiązanej do służby wojskowej.
↑ Romuald Hube: Ustawodawstwo Kazimierza Wielkiego, Warszawa 1881, s. 109n i 134.
Oswald Balzer: Skartabelat w ustroju szlachetstwa polskiego, Kraków 1911, s. 1–5, 21.
Stanisław Kutrzeba: Mężobójstwo w prawie polskiem XIV i XV wieku, Kraków 1907, s. 131n.

[1] Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski, Warszawa 1973, s. 537.

[2] Michał Sczaniecki Powszechna historia państwa i prawa (kilka wydań) paragraf 124 „Ministeriałowie” – nazywa włodyków odpowiednikiem ministeriałów, niższej szlachty w Rzeszy, pochodzącej od ludności niewolnej, przypisanej do ziemi i zobowiązanej do służby wojskowej.

[3] Romuald Hube: Ustawodawstwo Kazimierza Wielkiego, Warszawa 1881, s. 109n i 134.
Oswald Balzer: Skartabelat w ustroju szlachetstwa polskiego, Kraków 1911, s. 1–5, 21.
Stanisław Kutrzeba: Mężobójstwo w prawie polskiem XIV i XV wieku, Kraków 1907, s. 131n.

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{dopracować|więcej przypisów=2009-04}}
-'''Włodycy''' – warstwa drobnego [[rycerstwo|rycerstwa]] w Polsce osiadła na własnej ziemi nie należąca do stanu szlacheckiego. Zanikła XV wieku bowiem włodycy zasilili szeregi szlachty, mieszczaństwa lub chłopstwa<ref>[[Tadeusz Łepkowski]], ''Słownik historii Polski'', Warszawa 1973, s. 537.</ref>.
+'''Włodycy''' – warstwa drobnego [[rycerstwo|rycerstwa]] w Polsce osiadła na własnej ziemi i nienależąca do stanu szlacheckiego. Zanikła w XV wieku, bowiem jej członkowie zasilili szeregi szlachty, mieszczaństwa lub chłopstwa<ref>[[Tadeusz Łepkowski]], ''Słownik historii Polski'', Warszawa 1973, s. 537.</ref>.
-Istota i pochodzenie włodyków stanowią przedmiot naukowych sporów. Zapewne mianem tym określano w Polsce wszystkich rycerzy (dostojników oraz drobne rycerstwo). W okresie formowania się [[szlachta|stanu szlacheckiego]] (od połowy [[XIII wiek|XIII w.]]) słabsze ekonomicznie jednostki spośród stanu rycerskiego (być może też tzw. rycerstwo służebne)<ref>[[Michał Sczaniecki]] ''Powszechna historia państwa i prawa'' (kilka wydań) paragraf 124 "Ministeriałowie" - nazywa włodyków odpowiednikiem [[ministeriał]]ów, niższej szlachty w Rzeszy, pochodzącej od ludności niewolnej, przypisanej do ziemi i zobowiązanej do służby wojskowej.</ref> utworzyły grupę społeczną usytuowaną poniżej szlachty, dobrze widoczną w [[Małopolska|Małopolsce]], mało wyraźnie na [[Mazowsze|Mazowszu]], nieobecną w [[Wielkopolska|Wielkopolsce]]. [[Główszczyzna]] za zabicie włodyki była dwukrotnie niższa niż za rycerza, a dwa razy wyższa niż za woja ''kreowanego z sołtysa lub kmiecia'' (''militi autem creato de sculteto vel de kmethone'') zwanego [[panosza|panoszą]]<ref>[[Romuald Hube]]: [http://archive.org/details/ustawodawstwoka00polagoog ''Ustawodawstwo Kazimierza Wielkiego''], Warszawa 1881, s. 109n i 134.<br />[[Oswald Balzer]]: [http://archive.org/details/skartabelatwustr00balzuoft ''Skartabelat w ustroju szlachetstwa polskiego''], Kraków 1911, s. 1-5 i 21.<br />[[Stanisław Kutrzeba]]: ''Mężobójstwo w prawie polskiem XIV i XV wieku'', Kraków 1907, s. 131n.</ref>. Niższa od rycerskiej a wyższa od panoszej była też [[nawiązka]]. Wraz z rozwojem przywilejów stanowych w [[XV wiek]]u nastąpił zanik włodyków, którzy bądź przeszli do stanu szlacheckiego (zwłaszcza przenosząc się na Ruś), bądź znaleźli się w stanie [[mieszczaństwo|mieszczańskim]] lub [[chłopi|chłopskim]].
+Istota i pochodzenie włodyków stanowią przedmiot naukowych sporów. Zapewne mianem tym określano w Polsce wszystkich rycerzy (dostojników oraz drobne rycerstwo). W okresie formowania się [[szlachta|stanu szlacheckiego]] (od połowy [[XIII wiek|XIII w.]]) słabsze ekonomicznie jednostki spośród stanu rycerskiego (być może też tzw. rycerstwo służebne)<ref>[[Michał Sczaniecki]] ''Powszechna historia państwa i prawa'' (kilka wydań) paragraf 124 „Ministeriałowie” – nazywa włodyków odpowiednikiem [[ministeriał]]ów, niższej szlachty w Rzeszy, pochodzącej od ludności niewolnej, przypisanej do ziemi i zobowiązanej do służby wojskowej.</ref> utworzyły grupę społeczną usytuowaną poniżej szlachty, dobrze widoczną w [[Małopolska|Małopolsce]], mało wyraźnie na [[Mazowsze|Mazowszu]], nieobecną w [[Wielkopolska|Wielkopolsce]]. [[Główszczyzna]] za zabicie włodyki była dwukrotnie niższa niż za rycerza, a dwa razy wyższa niż za woja ''kreowanego z sołtysa lub kmiecia'' (''militi autem creato de sculteto vel de kmethone''), zwanego [[panosza|panoszą]]<ref>[[Romuald Hube]]: [http://archive.org/details/ustawodawstwoka00polagoog ''Ustawodawstwo Kazimierza Wielkiego''], Warszawa 1881, s. 109n i 134.<br />[[Oswald Balzer]]: [http://archive.org/details/skartabelatwustr00balzuoft ''Skartabelat w ustroju szlachetstwa polskiego''], Kraków 1911, s. 1–5, 21.<br />[[Stanisław Kutrzeba]]: ''Mężobójstwo w prawie polskiem XIV i XV wieku'', Kraków 1907, s. 131n.</ref>. Niższa od rycerskiej, a wyższa od panoszej, była też [[nawiązka]]. Wraz z rozwojem przywilejów stanowych w [[XV wiek]]u nastąpił zanik włodyków, którzy bądź przeszli do stanu szlacheckiego (zwłaszcza przenosząc się na Ruś), bądź znaleźli się w stanie [[mieszczaństwo|mieszczańskim]] lub [[chłopi|chłopskim]].
-== Przypisy ==
-{{Przypisy}}
 == Zobacz też ==
 * [[ministeriał]]
 * [[skartabellat]]
+== Przypisy ==
+{{Przypisy}}
 [[Kategoria:Historia społeczna średniowiecza]]