Cmentarz Grabiszyński: Różnice pomiędzy wersjami
Na mapach: 
51°05′19″N 16°58′20″E/51,088611 16,972222
51°05′19″N 16°58′20″E/51,088611 16,972222| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Pochowani na Cmentarzu Grabiszyńskim: typogr., drobne redakcyjne |
|||
| Linia 48: | Linia 48: | ||
Spośród osób zmarłych po roku 1945 na Cmentarzu Grabiszyńskim spoczywają dziś m.in.{{r|g}}: |
Spośród osób zmarłych po roku 1945 na Cmentarzu Grabiszyńskim spoczywają dziś m.in.{{r|g}}: |
||
* [[Andrzej Adamus]] (1949‒2004) – wydawca, założyciel [[Wydawnictwo Dolnośląskie|Wydawnictwa Dolnośląskiego]] |
* [[Andrzej Adamus]] (1949‒2004) – wydawca, założyciel [[Wydawnictwo Dolnośląskie|Wydawnictwa Dolnośląskiego]] |
||
* doc. [[Stanisław Baranowski]] (1935‒1978) – meteorolog, glacjolog, polarnik wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
* doc. [[Stanisław Baranowski]] (1935‒1978) – meteorolog, glacjolog, polarnik, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
||
* [[Piotr Bednarz]] (1949‒2009) – działacz [[opozycja (polityka)|opozycji]] w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL-u]], odznaczony Krzyżem Komandorskim [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski.]] |
* [[Piotr Bednarz]] (1949‒2009) – działacz [[opozycja (polityka)|opozycji]] w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL-u]], odznaczony Krzyżem Komandorskim [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski.]] |
||
* prof. [[Janina Bogusławska-Jaworska]] (1930‒2002) – lekarz, założycielka Kliniki Onkologii i Hematologii Dziecięcej we Wrocławiu |
* prof. [[Janina Bogusławska-Jaworska]] (1930‒2002) – lekarz, założycielka Kliniki Onkologii i Hematologii Dziecięcej we Wrocławiu |
||
| Linia 57: | Linia 57: | ||
* [[Zbigniew Cynkutis]] (1938‒1987) – reżyser teatralny |
* [[Zbigniew Cynkutis]] (1938‒1987) – reżyser teatralny |
||
* prof. [[Władysław Czapliński (historyk)|Władysław Czapliński]] (1905‒1981) – historyk, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
* prof. [[Władysław Czapliński (historyk)|Władysław Czapliński]] (1905‒1981) – historyk, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
||
* prof. [[Jerzy Czernik]] (1938‒2010) – |
* prof. [[Jerzy Czernik]] (1938‒2010) – lekarz, prezes Polskiego Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych |
||
* [[Adam Dotzauer]] ( |
* [[Adam Dotzauer]] (1924–2003) – lekkoatleta, trener, nauczyciel-dydaktyk |
||
* [[Ryszard Francman]] (1943‒2010) – kaskader |
* [[Ryszard Francman]] (1943‒2010) – kaskader |
||
* [[Bolesław Hebrowski]] (1921‒2014) – żołnierz AK, Honorowy Prezes Dolnośląskiego Oddziału |
* [[Bolesław Hebrowski]] (1921‒2014) – żołnierz AK, Honorowy Prezes Dolnośląskiego Oddziału Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych |
||
* [[Lothar Herbst]] (1940‒2000) – poeta, dziennikarz |
* [[Lothar Herbst]] (1940‒2000) – poeta, dziennikarz |
||
* [[Tadeusz Hordt]] (1901‒1983) – |
* [[Tadeusz Hordt]] (1901‒1983) – oficer Wojska Polskiego |
||
* [[Henryk Jagodziński (satyryk)|Henryk Jagodziński]] (1928‒2000) – satyryk, aforysta |
* [[Henryk Jagodziński (satyryk)|Henryk Jagodziński]] (1928‒2000) – satyryk, aforysta |
||
* [[Antoni Jahołkowski]] (1931‒1981) – aktor |
* [[Antoni Jahołkowski]] (1931‒1981) – aktor |
||
| Linia 71: | Linia 71: | ||
* [[Edward Kalisz]] (1951‒2017) – aktor |
* [[Edward Kalisz]] (1951‒2017) – aktor |
||
* prof. [[Andrzej Klisiecki]] – pierwszy rektor Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu |
* prof. [[Andrzej Klisiecki]] – pierwszy rektor Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu |
||
* dr [[Aleksander Korman]] (1926‒2004) – ekonomista, samorządowiec, działacz społeczny i historyk-amator |
* dr [[Aleksander Korman]] (1926‒2004) – ekonomista, samorządowiec, działacz społeczny i historyk-amator |
||
* [[Agnieszka Kotlarska (modelka)|Agnieszka Kotlarska]] (1972‒1996) – Miss Polski 1991, Miss International 1991 |
* [[Agnieszka Kotlarska (modelka)|Agnieszka Kotlarska]] (1972‒1996) – Miss Polski 1991, Miss International 1991 |
||
* [[Jan Mazur (dziennikarz)|Jan Mazur]] (1947‒2008) – dziennikarz muzyczny |
* [[Jan Mazur (dziennikarz)|Jan Mazur]] (1947‒2008) – dziennikarz muzyczny |
||
* [[Kazimierz Michalczyk]] (1955‒1982) – tokarz z [[Wrocławskie Zakłady Elektroniczne Mera-Elwro|''Elwro'']], ofiara [[Stan wojenny w Polsce (1981–1983)|stanu wojennego]], postrzelony |
* [[Kazimierz Michalczyk]] (1955‒1982) – tokarz z [[Wrocławskie Zakłady Elektroniczne Mera-Elwro|''Elwro'']], ofiara [[Stan wojenny w Polsce (1981–1983)|stanu wojennego]], postrzelony podczas demonstracji |
||
* [[Mikołaj Michalewicz]] (1978‒2005) – aktor (współzałożyciel teatru ''[[Ad Spectatores]]'') |
* [[Mikołaj Michalewicz]] (1978‒2005) – aktor (współzałożyciel teatru ''[[Ad Spectatores]]'') |
||
* [[Zygmunt Molik]] (1930‒2010) – aktor |
* [[Zygmunt Molik]] (1930‒2010) – aktor |
||
| Linia 91: | Linia 91: | ||
* prof. [[Stefan Ślopek]] (1914‒1995) – lekarz mikrobiolog |
* prof. [[Stefan Ślopek]] (1914‒1995) – lekarz mikrobiolog |
||
* prof. [[Andrzej Karol Teisseyre]] (1938‒1991) – geolog, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
* prof. [[Andrzej Karol Teisseyre]] (1938‒1991) – geolog, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
||
* prof. [[Mieczysław Teisseyre]] (1925‒2008) – wykładowca [[Politechnika Wrocławska|Politechniki Wrocławskiej]] |
* prof. [[Mieczysław Teisseyre]] (1925‒2008) – mechanik, wykładowca [[Politechnika Wrocławska|Politechniki Wrocławskiej]] |
||
* [[Bronisław Trytko]] (zm. 2018) – plastyk, projektant lalek i pedagog{{r|try}} |
* [[Bronisław Trytko]] (zm. 2018) – plastyk, projektant lalek i pedagog{{r|try}} |
||
* [[Jan Trzynadlowski]] (1912‒1995) – literaturoznawca |
* [[Jan Trzynadlowski]] (1912‒1995) – literaturoznawca |
||
| Linia 103: | Linia 103: | ||
* prof. [[Wojciech Wrzesiński]] (1934‒2013) – historyk, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego{{r|wrz}} |
* prof. [[Wojciech Wrzesiński]] (1934‒2013) – historyk, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego{{r|wrz}} |
||
* prof. [[Seweryn Wysłouch]] (1900‒1968) – historyk państwa i prawa, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
* prof. [[Seweryn Wysłouch]] (1900‒1968) – historyk państwa i prawa, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
||
* prof. [[Zdzisław Zagrobelny]] (1932‒2011) – chirurg, twórca polskiej szkoły [[krioterapia|krioterapii]], rektor [[Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu| |
* prof. [[Zdzisław Zagrobelny]] (1932‒2011) – chirurg, twórca polskiej szkoły [[krioterapia|krioterapii]], rektor [[Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu|AWF]] |
||
* prof. [[Henryk Zieliński (historyk)|Henryk Zieliński]] (1920‒1981) – historyk, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
* prof. [[Henryk Zieliński (historyk)|Henryk Zieliński]] (1920‒1981) – historyk, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
||
* prof. [[Józef Ziółkowski]] (1934‒2008) – chemik, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
* prof. [[Józef Ziółkowski]] (1934‒2008) – chemik, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
||
* [[Michał Żywień]] (1927‒2008) – dziennikarz |
* [[Michał Żywień]] (1927‒2008) – dziennikarz. |
||
== Uwagi == |
== Uwagi == |
||
Wersja z 00:59, 4 mar 2021
 Kaplica Karoliny Gierth | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Grabiszyńska 333 |
| Typ cmentarza |
komunalny |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Data otwarcia |
1867[1] |
| Zarządca |
Gmina Wrocław |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°05′19″N 16°58′20″E/51,088611 16,972222
| |
| Strona internetowa | |
Cmentarz Grabiszyński – obok Cmentarza Osobowickiego, Cmentarza Świętej Rodziny, Cmentarza Świętego Wawrzyńca jedna z największych nekropolii we Wrocławiu. Cmentarz w swoich obecnych granicach to jedna z trzech części stanowiących w pierwszej połowie XX w. większy kompleks cmentarny. Początkowo był to cmentarz na którym chowano zmarłych z południowych parafii Wrocławia, ewangelickich: św. Elżbiety i św. Trójcy, katolickich: św. Karola Boromeusza i św. Elżbiety Węgierskiej oraz zakonników z klasztoru Bonifratrów. Później stał się cmentarzem komunalnym - Kommunal Friedhof in Graebschen.
Historia
Cmentarz Grabiszyński I znajdował się między ulicami: Hallera, Romera i Grabiszyńską, w miejscu, w którym znajduje się dziś Park Grabiszyński. Został założony w roku 1867, w centralnej części cmentarza stała kaplica, wybudowana według projektu architekta Zimmermanna w stylu naśladującym renesans włoski[1]. Kaplica i cmentarz zostały zniszczone w 1945 r. podczas oblężenia Wrocławia. Po wojnie cmentarz nie był użytkowany i ulegał ciągłej dewastacji, decyzję o likwidacji nekropolii podjęto w roku 1963[1]. Po likwidacji cmentarza w jego miejscu utworzono park, dawny układ alei został zmieniony, jedynie w kilku miejscach znaleźć można fragmenty grobów i innych urządzeń cmentarnych.
Cmentarz Grabiszyński II został założony w 1881 r., jest jedyną częścią dawnego kompleksu cmentarnego, używaną do dziś. W 1882 r. wybudowano według projektu architekta Kesslera neoromańską kaplicę poświęconą pamięci Karoliny Gierth, kaplica ta używana jest dziś do odprawiania ceremonii żałobnych[2]. Zdecydowana większość niemieckich nagrobków została zlikwidowana w latach 50. XX wieku. Oprócz pól grzebalnych z grobami ziemnymi znajdują się także pola urnowe oraz kolumbarium, a dwie kwatery zarezerwowane są dla zmarłych wyznania prawosławnego.
Cmentarz Grabiszyński III powstał w 1916 r. po wschodniej stronie ulicy Grabiszyńskiej, na południowym skraju najstarszej części kompleksu cmentarnego. Centralny element cmentarza stanowiło wybudowane w 1926 r. według projektu Konwiarza krematorium. W 1927 r. w jednej z wolnych kwater na południowym skraju nekropolii urządzono Cmentarz Żołnierzy Włoskich we Wrocławiu, zmarłych w niewoli niemieckiej pod koniec I wojny światowej; cmentarz włoski oraz niewielka kwatera grobów dziecięcych (znajdująca się przy pętli tramwajowej „Grabiszyńska Cmentarz”) stanowią dwa jedyne zachowane elementy dawnej III części nekropolii. W latach 1946‒1949 obok kwatery włoskiej urządzono francuski cmentarz wojenny, zlikwidowany w 1952 r. Tereny Cmentarza Grabiszyńskiego III stanowią po jego likwidacji w 1963 roku zasadniczą część Parku Grabiszyńskiego[3].
Pochowani na Cmentarzu Grabiszyńskim
Przed rokiem 1945 pochowano tu m.in. następujące osoby[4]:
- Vilma Illing (1871‒1903[a]) – aktorka dramatyczna
- Rafał Ludwik Maszkowski (1838–1901[a]) – skrzypek, dyrygent Wrocławskiego Towarzystwa Muzycznego
- Otto Mueller (1874–1930) – grafik i malarz.
W książce „Cmentarze dawnego Wrocławia” autorzy wymienili wśród biogramów osób, które pochowano na Grabiszynku także urodzoną we Wrocławiu aktorkę Agnes Sorma (1862–1927)[4]. Inne źródła jednak wskazują, że po śmierci (która nastąpiła w lutym 1927 w USA) prochy artystki sprowadzono we wrześniu tego samego roku do Niemiec i złożono i pochowano w grobowcu rodzinnym Minotto na berlińskim cmentarzu Wannsee przy Lindenstraße[5][6].
Spośród osób zmarłych po roku 1945 na Cmentarzu Grabiszyńskim spoczywają dziś m.in.[7]:
- Andrzej Adamus (1949‒2004) – wydawca, założyciel Wydawnictwa Dolnośląskiego
- doc. Stanisław Baranowski (1935‒1978) – meteorolog, glacjolog, polarnik, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Piotr Bednarz (1949‒2009) – działacz opozycji w PRL-u, odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
- prof. Janina Bogusławska-Jaworska (1930‒2002) – lekarz, założycielka Kliniki Onkologii i Hematologii Dziecięcej we Wrocławiu
- prof. Marcin Bukowski (1902‒1997) – architekt kierujący odbudową wrocławskich zabytków
- Andrzej Bułat (1948-2020) - dziennikarz
- Stanisław Chaciński (1936‒1990) – poeta
- płk. Zygmunt Cšadek (1895‒1979) – oficer Wojska Polskiego
- Zbigniew Cynkutis (1938‒1987) – reżyser teatralny
- prof. Władysław Czapliński (1905‒1981) – historyk, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- prof. Jerzy Czernik (1938‒2010) – lekarz, prezes Polskiego Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych
- Adam Dotzauer (1924–2003) – lekkoatleta, trener, nauczyciel-dydaktyk
- Ryszard Francman (1943‒2010) – kaskader
- Bolesław Hebrowski (1921‒2014) – żołnierz AK, Honorowy Prezes Dolnośląskiego Oddziału Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych
- Lothar Herbst (1940‒2000) – poeta, dziennikarz
- Tadeusz Hordt (1901‒1983) – oficer Wojska Polskiego
- Henryk Jagodziński (1928‒2000) – satyryk, aforysta
- Antoni Jahołkowski (1931‒1981) – aktor
- prof. Marian Jakóbiec (1910‒1998) – pisarz, slawista, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Roman Jasielski (1871‒1947) – księgarz, wydawca
- Jan Kaczmarek (1945‒2007) – satyryk
- Józef Kaleta (1925‒2007) – ekonomista, prof. AE, polityk
- Edward Kalisz (1951‒2017) – aktor
- prof. Andrzej Klisiecki – pierwszy rektor Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
- dr Aleksander Korman (1926‒2004) – ekonomista, samorządowiec, działacz społeczny i historyk-amator
- Agnieszka Kotlarska (1972‒1996) – Miss Polski 1991, Miss International 1991
- Jan Mazur (1947‒2008) – dziennikarz muzyczny
- Kazimierz Michalczyk (1955‒1982) – tokarz z Elwro, ofiara stanu wojennego, postrzelony podczas demonstracji
- Mikołaj Michalewicz (1978‒2005) – aktor (współzałożyciel teatru Ad Spectatores)
- Zygmunt Molik (1930‒2010) – aktor
- Marek Motas (1945‒2007) – kompozytor i autor tekstów, satyryk, reżyser dźwięku
- Jan Pławnicki (1936‒2009) – dziennikarz, działacz społeczny
- prof. Stanisław Rospond (1906‒1982) – językoznawca, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Jan Różewicz (1953‒2008) – reżyser i scenarzysta teatralny
- prof. Czesław Ryll-Nardzewski – matematyk, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej
- Zdzisław Smektała (1951‒2018) – dziennikarz, felietonista, aktor[8]
- Wawrzyniec Staliński (1899‒1985) – piłkarz, reprezentant Polski
- Matylda Szczudłowska (1902‒2006) – lekarz weterynarii, specjalistka okulistyki weterynaryjnej
- Robert „Robs” Szecówka (1936–2020) – karykaturzysta, satyryk, ilustrator, animator kultury
- Stanisław Szeligowski (1887‒1966) – astronom
- ks. Paweł Szuflat (1889‒1981) – duchowny greckokatolicki
- Tadeusz Szwed (1938‒1999) – fotoreporter
- prof. Stefan Ślopek (1914‒1995) – lekarz mikrobiolog
- prof. Andrzej Karol Teisseyre (1938‒1991) – geolog, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- prof. Mieczysław Teisseyre (1925‒2008) – mechanik, wykładowca Politechniki Wrocławskiej
- Bronisław Trytko (zm. 2018) – plastyk, projektant lalek i pedagog[9]
- Jan Trzynadlowski (1912‒1995) – literaturoznawca
- Bruno Tschötschel (1874‒1941) – rzeźbiarz
- dr Bronisław Turoń (1923‒1984) – mediewista, działacz ruchu turystycznego
- Krystyna Tyszkowska (1926‒2017) – polska dziennikarka[10]
- prof. Wojciech Walczak (1916‒1984) – geograf, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Andrzej Waligórski (1926‒1992) – poeta i satyryk
- prof. Józef Wąsowicz (1900‒1964) – kartograf, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Adam Wójcik (1970‒2017) – polski koszykarz, wielokrotny reprezentant Polski
- prof. Wojciech Wrzesiński (1934‒2013) – historyk, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego[11]
- prof. Seweryn Wysłouch (1900‒1968) – historyk państwa i prawa, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- prof. Zdzisław Zagrobelny (1932‒2011) – chirurg, twórca polskiej szkoły krioterapii, rektor AWF
- prof. Henryk Zieliński (1920‒1981) – historyk, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- prof. Józef Ziółkowski (1934‒2008) – chemik, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Michał Żywień (1927‒2008) – dziennikarz.
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b c Burak i Okólska 2007 ↓, Cmentarze komunalne. Cmentarz komunalny na Grabiszynie (Kommunal Friedhof in Gräbschen), s. 231.
- ↑ Burak i Okólska 2007 ↓, Cmentarze komunalne. Cmentarz komunalny na Grabiszynie (Kommunal Friedhof in Gräbschen), s. 231–233.
- ↑ Burak i Okólska 2007 ↓, Cmentarze komunalne. Cmentarz komunalny na Grabiszynie (Kommunal Friedhof in Gräbschen), s. 231–232.
- ↑ a b Burak i Okólska 2007 ↓, Cmentarze komunalne. Cmentarz komunalny na Grabiszynie (Kommunal Friedhof in Gräbschen), s. 240.
- ↑ Agnes Sorma w Deutsche Biographie
- ↑ [https://www.findagrave.com/memorial/162529589/agnes-sorma Agnes Sorma w findgrave.com
- ↑ a b Wyszukiwarka grobów
- ↑ Katarzyna Kaczorowska: Przyjaciele pożegnali Zdzisława Smektałę. gazetawroclawska.pl, 2018-01-23. [dostęp 2018-01-23]. (pol.).
- ↑ Bronisław Trytko: Nekrologi; Opublikowano w Gazeta Wrocławska dnia 27.05.2018). nekrologi.net. [dostęp 2017-07-07]. (pol.).
- ↑ Krystyna Tyszkowska: Nekrologi; Opublikowano w Gazeta Wrocławska dnia 27.06.2017). nekrologi.net. [dostęp 2017-07-07]. (pol.).
- ↑ Nekrolog na stronie Uniwersytetu Wrocławskiego [1]
Bibliografia
- Z. Antkowiak: Wrocław od A do Z. Wrocław: ZNiO Ossolineum, 1997. ISBN 83-04-04340-8. (pol.).
- Marek Burak, Halina Okólska: Cmentarze dawnego Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2007, s. 231–241. ISBN 978-83-89262-38-7. (pol.).
Linki zewnętrzne
Cmentarze Wrocławia
