Wikipedysta:Mafo/brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017 |
|||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|rodzaj wojsk = lądowe |
|rodzaj wojsk = lądowe |
||
|zwycięstwa = |
|zwycięstwa = |
||
|grafika = |
|grafika = Stanisław Skowron 1942.png |
||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = Stanisław Skowron w 1942 |
||
|stopień grafika = PL Epolet por.svg |
|stopień grafika = PL Epolet por.svg |
||
|stopień = porucznik |
|stopień = porucznik |
||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
=== Lata powojenne === |
=== Lata powojenne === |
||
[[Plik:Zjazd Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.tif|mały|Uczestnicy zjazdu [[Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej|Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej]] Okręgu Łódzkiego w [[Łęczyca|Łęczycy]] w 1993. Stanisław Skowron siedzi po środku.]] |
|||
Nowy reżim podchodził nieufnie do ludzi związanych z Armią Krajową. Nastąpiły aresztowania, a archiwum Rejonu „Zakręt” i kwatermistrzostwa Obwodu Łęczyckiego zostało ponownie ukryte. Stanisław Skowron był wielokrotnie aresztowany przez [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Urząd Bezpieczeństwa Publicznego]]. Kilkakrotnie uciekał. W 1946 wyjechał do [[Wrocław|Wrocławia]] ale i tam został aresztowany. Sytuacja taka trwała do przełomu lat 1949/50. Ale dopiero po 1952 prześladowania ustały. Stanisław Skowron pracował jako urzędnik w różnych instytucjach. W połowie lat sześćdziesiątych ukończył studia na [[Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego|Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego]]. Był członkiem [[Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej|Światowego Związku Żołnierzy AK]] i działaczem kombatanckim. Pasjonował się historią i polską przyrodą. Był członkiem [[Straż Ochrony Przyrody|Straży Ochrony Przyrody]]. W ostatnich latach życia spisał swoje wspomnienia. Na początku lat dziewięćdziesiątych został awansowany do stopnia porucznika Wojska Polskiego. Zmarł 26 kwietnia 1993 w Łodzi. Jego grób znajduje się na cmentarzu parafialnym w Giecznie. |
Nowy reżim podchodził nieufnie do ludzi związanych z Armią Krajową. Nastąpiły aresztowania, a archiwum Rejonu „Zakręt” i kwatermistrzostwa Obwodu Łęczyckiego zostało ponownie ukryte. Stanisław Skowron był wielokrotnie aresztowany przez [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Urząd Bezpieczeństwa Publicznego]]. Kilkakrotnie uciekał. W 1946 wyjechał do [[Wrocław|Wrocławia]] ale i tam został aresztowany. Sytuacja taka trwała do przełomu lat 1949/50. Ale dopiero po 1952 prześladowania ustały. Stanisław Skowron pracował jako urzędnik w różnych instytucjach. W połowie lat sześćdziesiątych ukończył studia na [[Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego|Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego]]. Był członkiem [[Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej|Światowego Związku Żołnierzy AK]] i działaczem kombatanckim. Pasjonował się historią i polską przyrodą. Był członkiem [[Straż Ochrony Przyrody|Straży Ochrony Przyrody]]. W ostatnich latach życia spisał swoje wspomnienia. Na początku lat dziewięćdziesiątych został awansowany do stopnia porucznika Wojska Polskiego. Zmarł 26 kwietnia 1993 w Łodzi. Jego grób znajduje się na cmentarzu parafialnym w Giecznie. |
||
Wersja z 19:16, 6 paź 2021
 Stanisław Skowron w 1942 | |
 porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
22 lipca 1923 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 kwietnia 1993 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Obwód Łęczyca AK |
| Stanowiska |
Komendant AK Rejonu „Zakręt” |
| Główne wojny i bitwy | |
Stanisław Skowron ps. Janota (ur. 22 lipca 1923 w Młynowie, zm. 26 kwietnia 1993 w Łodzi) – żołnierz Armii Krajowej, działacz kombatancki, porucznik Wojska Polskiego w stanie spoczynku, prawnik.
Życiorys
Młodość
Stanisław Skowron urodził się e wsi Młynów położonej niedaleko Piątku, jego ojcem był Adam, a matką Zuzanna ze Szymczaków. Pod koniec lat 20-tych rodzina przeniosła się do Gieczna. Podczas wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 Stanisław był uczniem ostatniej klasy gimnazjum im. „Stanisława Staszica” w Zgierzu.
II wojna światowa
Po ustaniu działań wojennych w 1939 powiat łęczycki został włączony do III Rzeszy w ramach tak zwanego „Kraju Warty” (niem. Wartegau). Na jego wschodnich rubieżach przebiegała granica z Generalnym Gubernatorstwem. Rodzinę Skowronów wysiedlono z ich domu w Giecznie gdzie ustanowiono posterunek niemieckiej żandarmerii.
W listopadzie 1939 Stanisław Skowron wraz z ojcem złożyli przysięgę Służbie Zwycięstwu Polski (SZP) obierając pseudonimy „Janota” i „Brzoza”. Animatorem organizacji ruchu oporu był wówczas uciekinier z Poznania, prawnik Tadeusz Ereciński ps. „Obrońca” (aresztowany w 1943 został zamordowany w obozie koncentracyjnym w Mauthausen). Wkrótce SZP została przekształcona w Związek Walki Zbrojnej (ZWZ) a od 1942 w Armię Krajową (AK). Stanisław Skowron początkowo służył jako kolporter i łącznik, a później dowódca placówki we wsi Gieczno. Od 1943 został komendantem Rejonu „Zakręt” (gm. Rogóźno) oraz objął funkcję kwatermistrza Obwodu Łęczyckiego AK. Do najważniejszych zadań stawianych kwatermistrzostwu należało prowadzenie wywiadu wojskowego i gospodarczego. Stanisław Skowron był zatrudniony najpierw w Urzędzie Gminnym w Wypychowie a później w Urzędzie Gminnym w Piątku i prowadził tajną kartotekę, wyspecjalizowaną tematycznie, zbieraną z materiałów wywiadowczych. Obok tego Komenda Rejonu „Zakręt” przeprowadzała akcje przerzutowe ludzi zagrożonych aresztowaniem przez granicę z Generalnym Gubernatorstwem[1].
Ważnym przedsięwzięciem realizowanym przez Stanisława Skowrona jako kwatermistrza Obwodu była tak zwana „akcja dowód”. Wykorzystywano dostęp do blankietów i druków meldunkowych (tzw. Kennkart) oraz pieczęci z hitlerowskim orłem do sporządzania dokumentów dla ludzi narażonych na niemieckie represje z terenu Obwodu oraz Komendy Okręgu Łódzkiego[4]. Od 1944 r. nasiliły się przygotowania do ogólnonarodowego powstania. W Rejonie „Zakręt” powołano Wojskową Służbę Ochrony Powstania (WSOP). Na jej czele stanął Antoni Boratyński ps. „Kamil”[5]. Tymczasem niemieckie służby policyjne i wywiadowcze zaczęły odnosić sukcesy rozpoczynając rozbicie Organizacji od aresztowań w dowództwie Komendy Okręgu Łódzkiego. Tak zwana „wielka wsypa” szybko powodowała kolejne aresztowania na różnych szczeblach[1].
W końcu października 1944 aresztowano komendanta Obwodu Łęczyckiego AK ppor. Edwarda Czerwińskiego ps. „Czesław”, a 2 listopada 1944 został zatrzymany Stanisław Skowron. Jego ojciec Adam zdołał ukryć całe archiwum Rejonu „Zakręt” i kwatermistrzostwa Obwodu Łęczyckiego, zanim następnego dnia także został aresztowany wraz z żoną. Aresztowani przetrwali katownię gestapo w Łodzi przy ulicy Gardestrasse 7 (obecnie Karola Anstadta) i więzienie przy ulicy Sterlinga 16. Pomimo bardzo brutalnych metod śledztwa żaden człowiek z Organizacji ani żaden dokument nie został ujawniony. 17 stycznia 1945 Stanisław i jego ojciec Adam, obaj niezależnie, uciekli z transportu do Rozszerzonego Więzienia Policyjnego Radogoszcz w Łodzi, unikając masakry, której dokonali tam Niemcy w nocy z 17 na 18 stycznia, na kilkadziesiąt godzin przed wkroczeniem do Łodzi Armii Czerwonej. Ocalała także matka Stanisława, Zuzanna. Wojnę przeżyli również wszyscy członkowie ruchu oporu z Rejonu „Zakręt”. Los komendanta Obwodu Łęczyckiego ppor. Edwarda Czerwińskiego („Czesław”) pozostaje nieznany. Czas wojny Stanisław Skowron zakończył w stopniu podporucznika Wojska Polskiego[1].
Lata powojenne
Nowy reżim podchodził nieufnie do ludzi związanych z Armią Krajową. Nastąpiły aresztowania, a archiwum Rejonu „Zakręt” i kwatermistrzostwa Obwodu Łęczyckiego zostało ponownie ukryte. Stanisław Skowron był wielokrotnie aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Kilkakrotnie uciekał. W 1946 wyjechał do Wrocławia ale i tam został aresztowany. Sytuacja taka trwała do przełomu lat 1949/50. Ale dopiero po 1952 prześladowania ustały. Stanisław Skowron pracował jako urzędnik w różnych instytucjach. W połowie lat sześćdziesiątych ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Był członkiem Światowego Związku Żołnierzy AK i działaczem kombatanckim. Pasjonował się historią i polską przyrodą. Był członkiem Straży Ochrony Przyrody. W ostatnich latach życia spisał swoje wspomnienia. Na początku lat dziewięćdziesiątych został awansowany do stopnia porucznika Wojska Polskiego. Zmarł 26 kwietnia 1993 w Łodzi. Jego grób znajduje się na cmentarzu parafialnym w Giecznie.
Życie prywatne
W 1952 zawarł związek małżeński z Janiną Beniuszko. Zamieszkali w Łodzi. W 1953 urodził się jedyny syn, Justyn.
Archiwum Rejonu „Zakręt” i kwatermistrzostwa Obwodu Łęczyckiego AK
W sierpniu 1968 wskutek niepewności związanej z wydarzeniami w Czechosłowacji Stanisław Skowron wraz z ojcem postanowili ujawnić rodzinie miejsce ukrycia i przekazać jej całość zachowanej dokumentacji archiwum AK. Dokumenty były zawinięte w płótno i zalane cementem w piwnicy przy fundamentach domu w Giecznie. Przetrwały w ogólnie dobrym stanie. Były pisane na bibułach, przebitkach lub zwykłym papierze ołówkami kopiowymi lub piórem, niektóre na maszynie. Część była miejscami zbutwiała lub rozdarta. Niektóre są zachowane częściowo. Jest to w sumie blisko 90 różnego rodzaju dokumentów, które można podzielić osiem grup[2]:
- Rozkazy i polecenia służbowe. Podpisane pseudonimami, inicjałami a niektóre nazwiskiem.
- Sprawozdania i raporty służbowe. Podpisywane podobnie jak wyżej lub wcale.
- Instrukcje służbowe. Podpisane pseudonimami lub pseudonimami z zaznaczeniem funkcji służbowej.
- Dokumenty związane z prowadzoną akcją wywiadowczą połączoną z obowiązkami kwatermistrzowskimi na podległym terenie. Wszystkie o bardzo dużej różnorodności, a wśród nich:
- rejestry możliwej do zdobycia broni, środków sanitarnych i transportowych
- zestawienia zasobów i plany opanowania magazynów żywności
- zestawienia rytmów zaopatrzenia niemieckich magazynów cywilnych i wojskowych w żywność i sprzęt techniczny
- raporty z obserwacji ruchów transportów niemieckich wszelkiego typu
- zestawienia możliwych do szybkiego przejęcia środków transportowych
- zestawienia rodzajów obsady, liczebności i uzbrojenia niemieckich posterunków granicznych – III Rzesza/Generalna Gubernia
- raporty z obserwacji ruchu granicznego
- Niemieckie wersje polskich map sztabowych w skali 1:100 000; 1:10 000; 1:5000 – zdobyte lub kupione.
- Instrukcje obsługi broni.
- Instrukcja Bojowa „Plan opanowania małego miasta”.
- Korespondencja w obrębie struktur organizacyjnych Obwodu. Podpisywana pseudonimami lub wcale.
Przypisy
- ↑ a b c Stanisław Skowron, ZWZ-AK w powiecie łęczyckim (Obwód „Ogrody”), [w:] Marek Budziarek (red.), Okręg Łódzki Armii Krajowej, Łódź: Muzeum Historii Miasta Łodzi, Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, 1988, s. 145-162.
- ↑ Justyn Skowron, Archiwum Armii Krajowej kwatermistrzostwa obwodu „Ogrody” okręgu „Barka” na ziemi łódzkiej, [w:] Prace i Materiały Muzeum Miasta Zgierza, Zgierz 2003, s. 213-226, ISBN 83-905311-6-X.