Wyspa skarbów: Różnice pomiędzy wersjami

Wyspa skarbów
Treasure Island
	; Okładka powieści z anglojęzycznego wydania z 1911 roku
Autor	Robert Louis Stevenson
Typ utworu	Powieść przygodowa
	Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Wielka Brytania
Język	angielski
Data wydania	1882
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 15:00, 21 lut 2022

Wyspa skarbów (ang. Treasure Island) – powieść przygodowa autorstwa szkockiego pisarza Roberta Louisa Stevensona opowiadająca o losach piratów, poszukujących ukrytego skarbu. Po raz pierwszy wydano ją w całości w roku 1883, natomiast w latach 1881–1882 ukazywała się w odcinkach w czasopiśmie dla dzieci „Young Folks”. Stevenson wpadł na pomysł napisania Wyspy skarbów, kiedy dla zabawy narysował swojemu dwunastoletniemu przybranemu synowi Lloydowi Osbourne’owi mapę i jednocześnie wymyślił objaśniającą ją historyjkę o piratach. Następnie zaczął sukcesywnie pisać przygodową opowieść, która ukazywała się w odcinkach w periodyku dla dzieci. Powieść była kilkanaście razy ekranizowana.

Treść

Bohaterem książki jest Jim Hawkins, chłopak, który pracuje w tawernie „Admiral Benbow”. Traf sprawia, że bierze on udział w wyprawie poszukującej – na podstawie tajemniczej mapy – skarbu legendarnego kapitana piratów Flinta. Nikt się jednak nie spodziewa, że wśród załogi statku znajdą się dawni towarzysze Flinta, którzy pragną odzyskać utracone łupy. W końcu okazuje się, że skarb tajemniczo zniknął... Jest jednak ktoś, kto wie, gdzie się podział.

To z tej ogromnie popularnej swego czasu książki pochodzi większość znanych dzisiaj wyobrażeń i mitów o piratach, w tym modelowa chyba postać pirata – Długiego Johna Silvera (kucharza okrętowego) z drewnianą nogą, a także tzw. „czarna plama” i nie mniej sławna piosenka o „Umrzyka Skrzyni”^[1]. Jej znany refren brzmiał:

Piętnastu chłopa na „Umrzyka Skrzyni”

Jo ho ho! I butelka rumu.

Piją na umór! Resztę czart uczyni!

Jo ho ho! I butelka rumu.

Prequel i midquel

Wielka popularność „Wyspy skarbów” spowodowała, że amerykański pisarz A.D. Howden Smith napisał powieść „Złoto z Porto Bello” („Porto Bello Gold” 1924, wyd. polskie 1926), opisującą wydarzenia poprzedzające fabułę „Wyspy Skarbów” – jej treść wyjaśnia, skąd na wyspie wzięły się tytułowe skarby. Choć nie dorównała popularnością oryginałowi, powieść Howdena Smitha była również wydana wielokrotnie w wielu krajach, w tym w Polsce.

Alternatywną wersję stanowią „Przygody Bena Gunna” („Adventures of Ben Gunn” 1956, wyd. polskie 1976, tłum. Krystyna Tarnowska) opowiedziane przez Bena Jimowi po powrocie z Wyspy Skarbów. Jak zaznaczył autor powieści, brytyjski pisarz i dramaturg Ronald Frederick Delderfield: ta książka nie jest dalszym ciągiem „Wyspy Skarbów” ani nie jest – ufam – jej kiepskim naśladownictwem. Jest raczej uzupełnieniem, i to takim, sądzę, które Stevenson mógłby zaaprobować przynajmniej jako pomysł^[2].

Nawiązania w kulturze

Serial Piraci luźno nawiązuje do Wyspy skarbów oraz jej prequela pt. Złoto z Porto Bello. Występują w nim takie postacie jak John Silver, Billy Bones, czy Kapitan Flint^[3].

Przypisy

↑ Nazwa ta odnosi się do historii związanej z niewielką wysepką Dead Chest Island, która kształtem przypomina trumnę.
↑ Przygody Bena Gunna
↑ Piraci / Black Sails. [dostęp 2018-06-09].

Linki zewnętrzne

Wyspa skarbów w serwisie Wolne Lektury
Wyspa skarbów – tekst powieści w przekładzie Józefa Birkenmajera (z ilustracjami Newella Conversa Wyetha)
Polskie wydania powieści w bibliotece Polona

[1] Nazwa ta odnosi się do historii związanej z niewielką wysepką Dead Chest Island, która kształtem przypomina trumnę.

[2] Przygody Bena Gunna

[3] Piraci / Black Sails. [dostęp 2018-06-09].

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 20: / Linia 20: @@
  |wikicytaty        = Wyspa skarbów
 }}
-'''''Wyspa skarbów''''' ([[język angielski|ang.]] ''Treasure Island'') – [[powieść przygodowa]] autorstwa [[Szkocja|szkockiego]] pisarza [[Robert Louis Stevenson|Roberta Louisa Stevensona]]. Po raz pierwszy wydano ją w całości w roku 1883, natomiast w latach 1881–1882 ukazywała się w odcinkach w czasopiśmie dla dzieci „Young Folks”.
+'''''Wyspa skarbów''''' ([[język angielski|ang.]] ''Treasure Island'') – [[powieść przygodowa]] autorstwa [[Szkocja|szkockiego]] pisarza [[Robert Louis Stevenson|Roberta Louisa Stevensona]] opowiadająca o losach [[pirat]]ów, poszukujących ukrytego [[skarb]]u. Po raz pierwszy wydano ją w całości w roku 1883, natomiast w latach 1881–1882 ukazywała się w odcinkach w czasopiśmie dla dzieci „Young Folks”. Stevenson wpadł na pomysł napisania ''Wyspy skarbów'', kiedy dla zabawy narysował swojemu dwunastoletniemu przybranemu synowi [[Lloyd Osbourne|Lloydowi Osbourne’owi]] mapę i jednocześnie wymyślił objaśniającą ją historyjkę o piratach. Następnie zaczął sukcesywnie pisać przygodową opowieść, która ukazywała się w odcinkach w periodyku dla dzieci.
+Powieść była kilkanaście razy ekranizowana.
-Akcja powieści rozgrywa się w latach 1802–1809, głównie w [[Anglia|Anglii]] oraz na [[Morze Sargassowe|Morzu Sargassowym]], opowiada o losach [[Pirat|piratów]], poszukujących [[Skarb|skarbu]] ukrytego przez legendarnego kapitana Johna Flinta.
-Robert Louise Stevenson wpadł na pomysł napisania ''Wyspy skarbów'', kiedy dla zabawy narysował swojemu dwunastoletniemu przybranemu synowi [[Lloyd Osbourne|Lloydowi Osbourne’owi]] mapę i jednocześnie wymyślił objaśniającą ją historyjkę o piratach. Następnie zaczął sukcesywnie pisać przygodową opowieść, która ukazywała się w odcinkach w periodyku dla dzieci. Powieść była kilkanaście razy ekranizowana.
 == Treść ==
+Bohaterem książki jest Jim Hawkins, chłopak, który pracuje w tawernie „Admiral Benbow”. Traf sprawia, że bierze on udział w wyprawie poszukującej – na podstawie tajemniczej mapy – skarbu legendarnego kapitana piratów Flinta. Nikt się jednak nie spodziewa, że wśród załogi statku znajdą się dawni towarzysze Flinta, którzy pragną odzyskać utracone łupy. W końcu okazuje się, że skarb tajemniczo zniknął... Jest jednak ktoś, kto wie, gdzie się podział.
+To z tej ogromnie popularnej swego czasu książki pochodzi większość znanych dzisiaj wyobrażeń i mitów o piratach, w tym modelowa chyba postać pirata – Długiego Johna Silvera (kucharza okrętowego) z drewnianą nogą, a także tzw. „[[czarna plama]]” i nie mniej sławna piosenka o „Umrzyka Skrzyni”<ref>Nazwa ta odnosi się do historii związanej z niewielką wysepką [[Dead Chest Island]], która kształtem przypomina [[trumna|trumnę]].</ref>.
-=== Część I: Czarny znak ===
+Jej znany refren brzmiał:
-Akcja powieści rozpoczyna się w [[1802|1802 roku]], we wschodniej części [[Anglia|Anglii]]. Narratorem całej historii jest szesnastoletni Jim Hawkins, młody chłopak pracujący jako [[kucharz]] w [[Tawerna|tawernie]]. Pewnego dnia w gospodzie zjawia się dwóch [[Pirat|piratów]] – Czarny Pies i Stary Pugh. Mężczyźni zachowują się niezwykle wulgarnie, oddają [[mocz]] na środku tawerny i odmawiają płacenia. Zabijają również z [[Muszkiet|muszkietu]] właściciela. Jim dowiaduje się, że przybysze poszukują innego pirata, Billa Bystrego, który służył jako sternik na pokładzie okrętu tajemniczego kapitana Johna Flinta, który ukrył gdzieś skarb o wartości 10 tysięcy [[Gwinea (moneta)|złotych gwinei]]. Pugh zostawia Hawkinsowi tzw. [[Czarna plama|czarny znak]] i mówi mu, że będą siedzieć w tawernie aż zjawi się rzeczony pirat. Dwie godziny później w gospodzie pojawia się Bill we własnej osobie, który okazuje się być otyłym i zniszczonym od spożywania [[Rum|rumu]] około sześćdziesięcioletnim mężczyzną. Jim obserwuje w środku walkę pomiędzy trójką piratów. Bill zabija swoim [[Kordelas|kordelasem]] starego Pugh, a Czarny Pies ucieka. Bill doznaje jednak [[Zawał|zawału]], lecz przed śmiercią oddaje Jimowi mapę prowadzącą do skarbu kapitana Flinta, każe mu także odnaleźć [[Długi John Silver|Długiego Johna Silvera]].
-=== Część II: Długi John Silver ===
-[[Plik:Treasure-Island-map.jpg|mały|Ilustracja przedstawiająca lokalizację tytułowej pirackiej Wyspy Skarbów]]
-Mija [[1807|pięć lat]] i akcja historii przenosi się do portu w [[Liverpool|Liverpoolu]]. Po długich poszukiwaniach, dwudziestojednoletni obecnie Jim Hawkins, spotyka w [[Karczma|karczmie]] „Admirał Bennbow” Długiego Johna Silvera. Jest on starym, blisko siedemdziesięcioletnim piratem z jedną nogą i drewnianą [[Proteza|protezą]]. W tym miejscu to John staje się narratorem powieści - opowiada Jimowi o swoim życiu (chwali się, że jest tak stary iż pływał na statku wraz z samym [[Czarnobrody|Czarnobrodym]]), a także o piratach i ich zwyczajach. Okazuje się, że piraci identyfikują się używając specyficznej [[Grypsera|grypsery]], pełnej [[Wulgaryzmy i przekleństwa w języku angielskim|wulgaryzmów]] i odniesień do [[Genitalia|genitaliów]]. John tłumaczy, że [[Bukanier|bukanierzy]] zaczęli używać tej gwary, aby „stworzyć język tak wulgarny, by nikt nie chciał go używać”. Według jednonogiego jedynym piratem, który ciągle używał tej gwary, był kapitan John Flint. Sam Długi John Silver jest mocno krytyczny, miejscami wręcz wrogi piractwu („Piraci – podłe śmiecie”), chociaż sam uważa się za pirata. Jak wspomina, swoją karierę morską zaczął ponad pół wieku temu jako [[majtek]] na [[Royal Navy|okrętach Jego Królewskiej Mości]], jednak porzucił ją dla piractwa, z uwagi na chęć większych zysków. Samego kapitana Flinta John poznał na [[Tortuga|Tortudze]] w [[1780|1780 roku]] i zaciągnął się jako [[sternik]] na jego okręt. Po jakimś czasie wziął udział w buncie załogi, która chciała dowiedzieć się, gdzie ich kapitan zakopał swój cenny skarb. Rebelia zakończyła się klęską, a samego Silvera pozostawiono wraz Czarnym Psem, innym członkiem załogi, na samotnej szalupie dryfującej pośród [[Morze Karaibskie|karaibskiego morza]].
-W tym momencie Jim mówi Silverowi o zdobytej mapie prowadzącej do skarbu Flinta. Długi John zgadza się pomóc chłopakowi w dotarciu na miejsce.
-=== Część III: Wyspa skarbów ===
-[[Plik:TI-parrot.jpg|mały|Długi John Silver i Jim Hawkins, ilustracja z amerykańskiego wydania książki]]
-Mijają [[1809|dwa lata]] i akcja przenosi się na [[Morze Sargassowe]], po którym płynie okręt „[[Bandera piratów|Wesoły Roger]]”. Jego [[Kapitan (żegluga)|kapitanem]] jest Długi John Silver, a jego pierwszym oficerem Jim Hawkins. Załoga składa się z trzydziestu ludzi, głównie piratów i drobnych rzezimieszków, zwabionych chęcią łatwego zarobku. Statek zostaje zaskoczony przez [[sztorm]] i roztrzaskuje się o skały jednej z pobliskich [[Wyspa|wysp]]. Z katastrofy z życiem uchodzi jedynie połowa załogi, w tym kapitan i jego pierwszy oficer. John Silver jest pewny, że wyspa na której się znaleźli, jest w istocie wyspą na której Flint zakopał swój wielki skarb. Piraci zaczynają więc szukać miejsca ukrycia kosztowności. Po kilku dniach nie udaje im się jednak niczego odnaleźć i podnosi się bunt. Nowym kapitanem zostaje Edward Brock, sternik „Wesołego Rogera”. Nakazuje aresztowanie Długiego Johna i Hawkinsa, jednak ten drugi ucieka przed piratami w głąb wyspy. W [[Dżungla|dżungli]] spotyka tajemniczego starca, [[Kifoza|garbusa]] Bena Gunna. Chłopak darowuje życie mężczyźnie, a ten zabiera go do swojego [[Szałas|szałasu]] i opowiada mu o swoim życiu. Ben był [[Irlandczycy|irlandzkim]] bukanierem, który kilka dekad wcześniej zaciągnął się do załogi kapitana Flinta. Wiele lat mu służył jako pierwszy oficer, jednak za zaniedbanie swoich obowiązków został przez niego skazany na dożywotni pobyt na wyspie, na której Flint ukrył swój skarb. Gunn znał dokładne miejsce ukrycia skarbu, które pokazał Jimowi.
-Następnego ranka Hawkins i Gunn uwalniają Długiego Johna, podczas gdy reszta piratów śpi odurzona rumem. Na [[Horyzont|horyzoncie]] spostrzegają płynący w kierunku wyspy okręt z czarnymi żaglami i skrzyżowanymi piszczelami. Jednonogi orientuje się, że to statek Czarnego Psa. Piraci przybijają do brzegu i wyrzynają pijaną załogę Edwarda Brocka, po czym kierują się w głąb wyspy. Hawkins, Gunn i Silver odkopują brązową skrzynię ze złotem, gdy nagle zaskakują ich ludzie Czarnego Psa. Długi John oferuje piratom podział łupu, jednak ci odrzucają propozycję, żądając całego skarbu dla siebie. Wobec przewagi liczebnej, Jim decyduje się oddać rzezimieszkom cały skarb. Długi John Silver nie mogąc pogodzić się z oddaniem długo poszukiwanego skarbu Flinta swojemu rywalowi [[Samobójstwo|rzuca się ze skały wprost do morza]]. Ze wzniesienia Jim i Ben widzą płynący okręt angielskiej marynarki. Oddaje on salwy armatnie w stronę [[Galeon|galeona]] piratów, próbującego pospiesznie opuścić wyspę. Okręt zostaje
-[[Plik:Wyspa_Skarbów_0151a.jpg|mały|Czarny Pies i jego załoga zabierająca cały skarb kapitana Flinta]]
-zatopiony, a wraz z nim cały zrabowany skarb kapitana Flinta. Jim zostaje uratowany przez załogę angielskiej [[Korweta (okręt żaglowy)|korwety]] i wraca do Anglii, Ben natomiast chce pozostać na wyspie i na niej dożyć swoich dni.
-== Postacie powieści ==
-* '''Jim Hawkins''' – główny bohater i narrator powieści. Poznajemy go, gdy ma szesnaście lat i pracuje jako kucharz w tawernie. Pierwszy oficer „Wesołego Rogera”.
-* '''Długi John Silver''' (Long John Silver) – stary pirat o długiej karierze marynarskiej, dobry gawędziarz i erudyta, jednocześnie człowiek nie stroniący od używania przemocy. Dawny sternik u kapitana Johna Flinta. Kapitan „Wesołego Rogera”. Popełnia samobójstwo widząc, że poszukiwany przez niego skarb, wpada w ręce jego największego wroga – Czarnego Psa.
-* '''Czarny Pies''' (The Black Dog) – jeden z okrutniejszych członków załogi Flinta. Śmiertelny wróg Długiego Johna Silvera.
-* '''Ben Gunn''' – stary bukanier z [[Królestwo Irlandii|Irlandii]], dawny pierwszy oficer kapitana Flinta, później pozostawiony przez niego za zaniedbywanie swoich obowiązków na Wyspie Skarbów. Znał dokładną lokalizację skarbu. Był schorowanym i zgarbionym człowiekiem.
-* '''Bill Bystry''' (Bill The Smart) – sześćdziesięcioletni bukanier z załogi Flinta. Jego prawdziwe nazwisko nie pada ani razu w powieści. [[Alkoholizm|Uzależniony od alkoholu]]. Umiera na [[Zawał mięśnia sercowego|zawał serca]], przed śmiercią ofiarowuje Jimowi mapę prowadzącą do skarbu kapitana Flinta.
-* '''Stary Pugh''' (Old Pugh) – pirat z dawnej załogi Flinta w podeszłym wieku. Jest ślepy na jedno oko i chory na [[Choroby reumatyczne|reumatyzm]]. To on daje Hawkinsowi tzw. czarny znak. Ginie zabity kordelasem przez Billa Bystrego.
-* '''Edward Brock''' – sternik „Wesołego Rogera”, a po buncie załogi, nowy kapitan tego okrętu.
-* '''John Flint''' – legendarny kapitan pirackiego okrętu i posiadacz wielkiego skarbu, który ukrył na jednej z wysp. Opisywany jako jeden z najgroźniejszych korsarzy jacy pływali po morzach. W powieści Flint nie pojawia się ani razu, jest jedynie wielokrotnie wspominany przez poszczególne postacie.
-== Wpływ dzieła ==
-Robert Louis Stevenson niewiele interesował się tematyką piractwa przed napisaniem powieści, również w trakcie jej tworzenia nie zbierał wielu informacji na ich temat. Pozwoliło to autorowi na wykreowanie całkowicie autorskiego świata przedstawionego.
-To z tej ogromnie popularnej swego czasu książki pochodzi większość znanych dzisiaj wyobrażeń i mitów o piratach, w tym modelowa chyba postać pirata – Długiego Johna Silvera z drewnianą nogą, a także tzw. „[[Czarna plama|czarny znak]]” i nie mniej sławna piosenka o „Umrzyka Skrzyni”<ref>Nazwa ta odnosi się do historii związanej z niewielką wysepką [[Dead Chest Island]], która kształtem przypomina [[Trumna|trumnę]].</ref>. Jej znany refren brzmiał:
 : ''Piętnastu chłopa na „Umrzyka Skrzyni”''
 : ''Jo ho ho! I butelka rumu.''
 : ''Piją na umór! Resztę czart uczyni!''
-: ''Jo ho ho! I butelka rumu.''
-: ''Jeden pijany, a drugi sztyni''
 : ''Jo ho ho! I butelka rumu.''