Czas letni

     Obszary, które przyjęły czas letni

     Obszary, które kiedyś przyjęły czas letni, ale obecnie z niego nie korzystają

     Obszary, na których nie wprowadzono czasu letniego

Czas letni to czas lokalny, który dany kraj przyjmuje dla danego okresu roku, zazwyczaj różniący się o godzinę od standardowego czasu geograficznego.

Zmiany czasu mają spowodować pozornie efektywniejsze wykorzystanie światła dziennego (nie marnować światła słonecznego). Latem standardowy czas geograficzny jest przesuwany o godzinę do przodu więc czas aktywności człowieka jest niby lepiej dopasowany do godzin, w których jest najwięcej światła słonecznego. Ale w przypadku państw, takich jak np.: Rosja; Francja; Hiszpania - strefy czasowe obowiązują inne niż przewidziane według "zdrowego rozsądku" - obserwuje sie zjawisko "podkradania" cudzych stref czasowych. Jednym państwom w Europie każe się "trzymać" swojej strefy czasowej a innym pozwala się na dowolne obieranie czasu lokalnego (j.w.). Efektem tego w Polsce obserwuje się zjawisko najwcześniejszego zachodu słońca (w odniesieniu do czasu lokalnego) w stosunku do pozostałych państw europejskich.

Do oznaczania czasu letniego stosowany jest skrót DST pochodzący od ang. określenia Daylight Saving Time. Dla krajów stosujących czas środkowoeuropejski stosuje się skrót CEST (ang. Central European Summer Time).

Źródła

Jako pierwszy o potrzebie stosowania czasu letniego pisał Benjamin Franklin. Jednakże humorystyczna wymowa tego artykułu sprawiła, że nie zaczęto się do niej stosować (Franklin postulował, by ludzie wstawali i kładli się spać wcześniej).

Poważnie temat zmiany czasu opisał Brytyjczyk William Willett w broszurce "Waste of Daylight", wydanej w 1907 r. Jednak pomimo znacznego lobby w rządzie brytyjskim, nie udało mu się przeforsować tego pomysłu.

Pionierami we wdrożeniu czasu letniego byli Niemcy. Podczas I wojny światowej, 30 kwietnia 1916 przesunęli wskazówki zegara o godzinę w przód, a 1 października 1916 o godzinę w tył. Wkrótce potem i Anglicy zaadaptowali to w swoim kraju. 19 marca 1918 Kongres Stanów Zjednoczonych ustalił podział na strefy czasowe w USA i wprowadził na czas trwania wojny obowiązek stosowania czasu letniego w celu oszczędności paliwa służącego do produkcji energii elektrycznej. W Polsce zmiana czasu została wprowadzona w okresie międzywojennym, następnie w latach 1946-1949, 1957-1964 i nieprzerwanie od 1977 roku.

Korzyści i wady stosowania czasu letniego

Stosowanie systemu zmiany czasu ma znaczenie na średnich i dużych szerokościach geograficznych, gdzie różnice w długości dnia między latem a zimą są duże.

Wielu jest przeciwników i wielu zwolenników przesuwania wskazówek zegara w przód wiosną i w tył jesienią. Główną zaletą jest oszczędność energii zużywanej na oświetlenie. Czas letni "sprawia", że słońce wstaje godzinę później. Jeśli dzień trwa 12 godzin (a jasno jest na godzinę przed i po zachodzie słońca), to przy czasie geograficznym będą to godziny 5 - 19, natomiast w czasie letnim 6 - 20. Ponieważ niewiele osób wstaje przed 6 i idzie spać o 19, pojawiają się oszczędności na oświetleniu. Kolejną zaletą jest zwiększone bezpieczeństwo na drodze. Poruszanie się samochodem jest bezpieczniejsze, kiedy jest jasno.

Oszczędności te pomniejszają się podczas 4 najciemniejszych miesięcy w roku: listopada, grudnia, stycznia i lutego; później się włącza światło wieczorem, ale za to wcześniej rano. Dlatego zimą wraca się do czasu podstawowego - w Polsce czasu środkowoeuropejskiego.

Dla ludzi o ustabilizowanym trybie życia zmiana czasu jest niekorzystna i potrzebują oni nawet kilku dni, by dostosować swój zegar biologiczny do nowych warunków - analogicznie jak przy podróżach między strefami czasowymi, choć w mniejszym zakresie.

Przeprowadzana dwa razy w roku operacja zmiany czasu jest kosztowna i skomplikowana np. w kolejach - pociągi nocne, które są w trasie od godziny 2. nad ranem muszą stanąć na 60 minut, aby jechać dalej zgodnie z rozkładem jazdy. Przestawienie się z czasu letniego na zwykły sprawia problemy także w systemach informatycznych.

Kiedy przestawiamy zegary?

W całej Unii Europejskiej (dyrektywa UE 2000/84/EC ) o 1:00 czasu uniwersalnego (w zależności od strefy czasowej o 22:00 / 00:00 / 01:00 / 02:00 / 03:00 czasu lokalnego) w ostatnią niedzielę marca zegary przestawia się godzinę do przodu, a (w zależności od strefy czasowej o 23:00 / 01:00 / 02:00 / 03:00 / 04:00 czasu lokalnego) w ostatnią niedzielę października, o godzinę do tyłu.

W Polsce czas letni wprowadzany i odwoływany jest zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z 15 marca 2004 roku w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2004-2008 (Dziennik Ustaw Nr 45 z dnia 19 marca 2004 r., poz. 418 ).

Zgodnie z rozporządzeniem zmiana czasu polega na zmianie wskazań zegarów z godziny 2 minut 00 na godzinę 3 minut 00, która będzie godziną początkową czasu letniego środkowoeuropejskiego.

Do 1995 czas letni w Polsce był odwoływany w ostatnią niedzielę września (a wprowadzany w ostatnią niedzielę marca tak jak teraz). Wcześniej daty zmiany czasu były ogłaszane w Monitorze Polskim i tak np. w 1964 zmiana czasu na letni nastąpiła dopiero 31 maja, a na zimowy 27 września.

Czas letni środkowoeuropejski wprowadza się:

w 1977 r. - dnia 3 kwietnia,

w 1978 r. - dnia 2 kwietnia,

w 1979 r. - dnia 1 kwietnia,

w 1980 r. - dnia 6 kwietnia,

w 1981 r. - dnia 29 marca,

w 1982 r. - dnia 28 marca,

w 1983 r. - dnia 27 marca,

w 1984 r. - dnia 25 marca,

w 1985 r. - dnia 31 marca,

w 1986 r. - dnia 30 marca,

w 1987 r. - dnia 29 marca,

w 1988 r. - dnia 27 marca,

w 1989 r. - dnia 26 marca,

w 1990 r. - dnia 25 marca,

w 1991 r. - dnia 31 marca,

w 1992 r. - dnia 29 marca,

w 1993 r. - dnia 28 marca,

w 1994 r. - dnia 27 marca,

w 1995 r. - dnia 26 marca,

w 1996 r. - dnia 31 marca,

w 1997 r. - dnia 30 marca,

w 1998 r. - dnia 29 marca,

w 1999 r. - dnia 28 marca,

w 2000 r. - dnia 26 marca,

w 2001 r. - dnia 25 marca,

w 2002 r. - dnia 31 marca,

w 2003 r. - dnia 30 marca,

w 2004 r. - dnia 28 marca,

w 2005 r. - dnia 27 marca,

w 2006 r. - dnia 26 marca,

w 2007 r. - dnia 25 marca,

w 2008 r. - dnia 30 marca,

w 2009 r. - dnia 29 marca,

w 2010 r. - dnia 28 marca,

w 2011 r. - dnia 27 marca,

Czas letni środkowoeuropejski odwołuje się:

w 1977 r. - dnia 25 września,

w 1978 r. - dnia 1 października,

w 1979 r. - dnia 30 września,

w 1980 r. - dnia 28 września,

w 1981 r. - dnia 27 września,

w 1982 r. - dnia 26 września,

w 1983 r. - dnia 25 września,

w 1984 r. - dnia 30 września,

w 1985 r. - dnia 29 września,

w 1986 r. - dnia 28 września,

w 1987 r. - dnia 27 września,

w 1988 r. - dnia 25 września,

w 1989 r. - dnia 24 września,

w 1990 r. - dnia 30 września,

w 1991 r. - dnia 29 września,

w 1992 r. - dnia 27 września,

w 1993 r. - dnia 26 września,

w 1994 r. - dnia 25 września,

w 1995 r. - dnia 24 września,

w 1996 r. - dnia 27 października,

w 1997 r. - dnia 26 października,

w 1998 r. - dnia 25 października,

w 1999 r. - dnia 31 października,

w 2000 r. - dnia 29 października,

w 2001 r. - dnia 28 października,

w 2002 r. - dnia 27 października,

w 2003 r. - dnia 26 października,

w 2004 r. - dnia 31 października,

w 2005 r. - dnia 30 października,

w 2006 r. - dnia 29 października,

w 2007 r. - dnia 28 października,

w 2008 r. - dnia 26 października,

w 2009 r. - dnia 25 października,

w 2010 r. - dnia 31 października,

w 2011 r. - dnia 30 października,