Saksofon barytonowy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
drobne techniczne |
|||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
*[[Dęty Drewniany|Drewniany]] |
*[[Dęty Drewniany|Drewniany]] |
||
*[[Aerofon stroikowy|Aerofon]] |
*[[Aerofon stroikowy|Aerofon]] |
||
|skala=[[Image:Sax range.svg|130px|center]]<small>w E♭ |
|skala=[[Image:Sax range.svg|130px|center]]<small>Instrument w stroju Es (E♭). Brzmi [[oktawa|oktawę]] i [[Seksta wielka|sekstę]] niżej od zapisu. Wiele współczesnych modeli ma klapę niskiego A, pół tonu niżej od zwykłego saksofonu barytonowego. Niektóre współczesne modele mają ponadto klapę wysokiego F#.</small> |
||
|powiązany= |
|powiązany= |
||
*[[Soprillo]] |
*[[Soprillo]] |
||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
*[[Saksofon kontrabasowy]] |
*[[Saksofon kontrabasowy]] |
||
*[[Saksofon subkontrabasowy]] |
*[[Saksofon subkontrabasowy]] |
||
*[[Tubax]] |
|||
}} |
}} |
||
'''Saksofon barytonowy''', często zwany ( |
'''Saksofon barytonowy''', często zwany (głównie w krajach anglojęzycznych) "'''bari sax'''", często natomiast po prostu "baryton" (nie należy mylić z [[sakshorn|sakshornem barytonowym]]), jest jednym z największych i najniżej strojonych [[saksofon|saksofonów]]. |
||
== |
== Dane techniczne == |
||
Saksofon barytonowy należy do grupy aerofonów stroikowych o pojedynczym stroiku. Instrument ten we współczesnych czasach buduje się w stroju Es (do lat 20-tych XX wieku budowane były także saksofony barytonowe w stroju F, przeznaczone do użytku w muzyce symfonicznej). Brzmi on zatem o oktawę i sekstę niżej od swojego zapisu nutowego oraz o oktawę niżej od [[Saksofon altowy|saksofonu altowego]]. Pomimo niskiego brzmienia zapisuje się go zawsze w kluczu sopranowym, aby zachować jedność zapisu z innymi rodzajami saksofonów. |
|||
Saksofon barytonowy jest instrumentem dużych rozmiarów. Jego wysokość wynosi średnio ok. 108 cm, natomiast ciężar waha się w granicach ok. 6,5 kg. Jest zatem cięższy oraz większy od innych, wyżej strojonych rodzajów saksofonu. Rozmiary oraz waga czynią ten instrument użytecznym w orkiestrach marszowych oraz dętych właściwie tylko przy zastosowaniu przez grającego specjalnych szelek podtrzymujących instrument i rozkładających równomiernie jego ciężar (do mniejszych saksofonów wystarczy zastosowanie odpowiedniego paska, który podtrzymuje instrument wiszący na szyi grającego). |
|||
Aplikatura we wszystkich rodzajach saksofonów jest niemal taka sama. Saksofony barytonowe często są budowane z dodatkową klapą niskiego A (pozostałe rodzaje saksofonów budowane są w skali do niskiego B, i rzadko odstępuje się od tej zasady, tylko czasami w przypadku saksofonów altowych lub basowych), a bardzo rzadko spotyka się także instrumenty, których skala sięga do niskiego G. To powoduje dodawanie dodatkowych dźwigni napędzających wspomniane klapy dźwiękowe. |
|||
== Historia == |
|||
Został wynaleziony przez [[Adolphe Sax|Adolfa Saxa]] w [[1840]] roku, i zbudowany jako pierwszy spośród całej rodziny saksofonów. Saksofon barytonowy odróżnia się od mniejszych rodzajów saksofonu przez dodatkowe zawinięcie kanału instrumentu w górnej jego części, blisko ustnika. Podobne, lecz większe zawinięcie ma [[saksofon basowy]]. |
|||
== Zastosowanie w muzyce symfonicznej == |
|||
Saksofon barytonowy jest stosowany w muzyce symfonicznej (zwykle jako jeden z głosów kwartetu saksofonowego). Ma to jednak miejsce nie często. Przykładami zastosowania tego instrumentu w muzyce symfonicznej mogą być: skomponowana w latach 1902-1903 ''Symfonia domestica'' [[Ryszard Strauss|Ryszarda Straussa]], powstała w latach 1914-1916 muzyka do [[balet|baletu]] ''Drewniany książę'' [[Bela Bartok|Beli Bartoka]], ''Symfonia Nr. 4'' [[Charles Ives|Charlesa Ivesa]] (komponowana w latach 1912-1918), czy ''[[Amerykanin w Paryżu (Gershwin)|Amerykanin w Paryżu]]'' (napisany w 1928 roku) oraz ''[[Błękitna rapsodia (Gershwin)|Błękitna rapsodia]]'' (skomponowana w roku 1924) [[George Gershwin|George Gershwina]]. |
|||
== Zastosowanie w muzyce jazzowej == |
|||
W muzyce jazzowej saksofon barytonowy jest instrumentem szeroko stosowanym. O ile niewielu saksofonistów klasycznych gra na tym instrumencie, o tyle w świecie jazzu jest bardzo wielu instrumentalistów używających saksofonu barytonowego. Pierwszym znanym saksofonistą jazzowym grającym na tym instrumencie był [[Harry Carney]]. |
|||
== Linki zewnętrzne == |
|||
*[http://www.jazzbarisax.com Strona poświęcona Saksofonowi barytonowemu w Jazzie oraz znaczącym saksofonistom barytonowym] |
*[http://www.jazzbarisax.com Strona poświęcona Saksofonowi barytonowemu w Jazzie oraz znaczącym saksofonistom barytonowym] |
||
Wersja z 08:34, 10 cze 2008
Saksofon barytonowy, często zwany (głównie w krajach anglojęzycznych) "bari sax", często natomiast po prostu "baryton" (nie należy mylić z sakshornem barytonowym), jest jednym z największych i najniżej strojonych saksofonów.
Dane techniczne
Saksofon barytonowy należy do grupy aerofonów stroikowych o pojedynczym stroiku. Instrument ten we współczesnych czasach buduje się w stroju Es (do lat 20-tych XX wieku budowane były także saksofony barytonowe w stroju F, przeznaczone do użytku w muzyce symfonicznej). Brzmi on zatem o oktawę i sekstę niżej od swojego zapisu nutowego oraz o oktawę niżej od saksofonu altowego. Pomimo niskiego brzmienia zapisuje się go zawsze w kluczu sopranowym, aby zachować jedność zapisu z innymi rodzajami saksofonów.
Saksofon barytonowy jest instrumentem dużych rozmiarów. Jego wysokość wynosi średnio ok. 108 cm, natomiast ciężar waha się w granicach ok. 6,5 kg. Jest zatem cięższy oraz większy od innych, wyżej strojonych rodzajów saksofonu. Rozmiary oraz waga czynią ten instrument użytecznym w orkiestrach marszowych oraz dętych właściwie tylko przy zastosowaniu przez grającego specjalnych szelek podtrzymujących instrument i rozkładających równomiernie jego ciężar (do mniejszych saksofonów wystarczy zastosowanie odpowiedniego paska, który podtrzymuje instrument wiszący na szyi grającego).
Aplikatura we wszystkich rodzajach saksofonów jest niemal taka sama. Saksofony barytonowe często są budowane z dodatkową klapą niskiego A (pozostałe rodzaje saksofonów budowane są w skali do niskiego B, i rzadko odstępuje się od tej zasady, tylko czasami w przypadku saksofonów altowych lub basowych), a bardzo rzadko spotyka się także instrumenty, których skala sięga do niskiego G. To powoduje dodawanie dodatkowych dźwigni napędzających wspomniane klapy dźwiękowe.
Historia
Został wynaleziony przez Adolfa Saxa w 1840 roku, i zbudowany jako pierwszy spośród całej rodziny saksofonów. Saksofon barytonowy odróżnia się od mniejszych rodzajów saksofonu przez dodatkowe zawinięcie kanału instrumentu w górnej jego części, blisko ustnika. Podobne, lecz większe zawinięcie ma saksofon basowy.
Zastosowanie w muzyce symfonicznej
Saksofon barytonowy jest stosowany w muzyce symfonicznej (zwykle jako jeden z głosów kwartetu saksofonowego). Ma to jednak miejsce nie często. Przykładami zastosowania tego instrumentu w muzyce symfonicznej mogą być: skomponowana w latach 1902-1903 Symfonia domestica Ryszarda Straussa, powstała w latach 1914-1916 muzyka do baletu Drewniany książę Beli Bartoka, Symfonia Nr. 4 Charlesa Ivesa (komponowana w latach 1912-1918), czy Amerykanin w Paryżu (napisany w 1928 roku) oraz Błękitna rapsodia (skomponowana w roku 1924) George Gershwina.
Zastosowanie w muzyce jazzowej
W muzyce jazzowej saksofon barytonowy jest instrumentem szeroko stosowanym. O ile niewielu saksofonistów klasycznych gra na tym instrumencie, o tyle w świecie jazzu jest bardzo wielu instrumentalistów używających saksofonu barytonowego. Pierwszym znanym saksofonistą jazzowym grającym na tym instrumencie był Harry Carney.