Ilościowa teoria pieniądza

Ilościowa teoria pieniądza - powstała u progu czasów nowożytnych pod wpływem doświadczenia, jakim był wzrost cen w Europie, wywołany napływem kruszców z Ameryki. Ilościowa teoria pieniądza sprowadza się do twierdzenia o istnieniu zależności przyczynowo-skutkowej między ilością pieniądza w obiegu a poziomem cen. Jeśli rozmiary handlu są stałe, ceny zmieniają się wprost proporcjonalnie do podaży pieniądza. Zależność tą możemy zapisać za pomocą wzoru:

P = MV/T

P – poziom cen
M – ilość pieniądza w obiegu
T – wolumen transakcji kupna-sprzedaży w danym okresie
V – szybkość obiegu pieniądza

Z powyższego wynika, że popyt na wydawanie pieniądza zależy od trzech czynników:

• transakcyjnej szybkości pieniądza, którą określają: stopień rozwoju systemu bankowego, częstotliwość wpłat i wypłat, długość okresu płatności, szybkość komunikacji (transakcyjna szybkość pieniądza zmienia się wolno, więc można przyjąć, że jest stała)
• liczby transakcji, którą określa stopień wykorzystania zasobów (to również zmienia się powoli, więc jest w przybliżeniu stałe)
• cen (jedyna zmienna wpływająca na popyt na pieniądz: procentowy wzrost cen powoduje taki sam procentowy wzrost popytu na pieniądz).

Teoria ilościowa była poddana ostrej krytyce w okresie wielkiego kryzysu gospodarczego w latach 1929–33. Powrót do niej dokonał się w latach 70. w postaci monetaryzmu, którego głównym teoretykiem jest Milton Friedman. Błędny punkt widzenia przejawiający się w założeniu, że istnieją związki przyczynowe między wielkościami globalnymi i średnimi (w tym wypadku między globalną ilością pieniądza, poziomem cen i wielkością produkcji), prowadzi do tego, że ilościowa teoria pieniądza pomija zjawiska najistotniejsze dla funkcjonowania systemu gospodarczego, tj. zmiany struktury cen oraz przyczyny i skutki tych zmian. W ilościowej teorii pieniądza błędnie zakłada się, że zmiany ilości pieniądza oddziałują jedynie na ogólny poziom cen, natomiast pomija wpływ zmiany ilości pieniądza na strukturę cen, a następnie oddziaływania zmian tej struktury na ogólny poziom cen i poziom produkcji. W konsekwencji przedmiotem rozważań jest oddziaływanie zmian poziomu cen na ogólną wielkość produkcji zamiast na poszczególne gałęzie.

Źródła

David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch; Makroekonomia; Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003