Kwas szczawiowy: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m →Właściwości: poziomy nagłówków |
m robot dodaje: cy:Asid ocsalig |
||
Linia 109: | Linia 109: | ||
[[ca:Àcid oxàlic]] |
[[ca:Àcid oxàlic]] |
||
[[cs:Kyselina šťavelová]] |
[[cs:Kyselina šťavelová]] |
||
[[cy:Asid ocsalig]] |
|||
[[da:Oxalsyre]] |
[[da:Oxalsyre]] |
||
[[de:Oxalsäure]] |
[[de:Oxalsäure]] |
Wersja z 23:57, 30 paź 2008
| |||||
[[Plik:{{{3. grafika}}}|180x240px|{{{opis 3. grafiki}}}|alt=]] {{{opis 3. grafiki}}} | |||||
Identyfikacja | |||||
Numer CAS |
{{{numer CAS}}}Brak numeru CAS | ||||
---|---|---|---|---|---|
DrugBank | |||||
|
Kwas szczawiowy (nazwa systematyczna: kwas etanodiowy, HOOC-COOH) - organiczny związek chemiczny, najprostszy możliwy kwas dikarboksylowy.
Po raz pierwszy został otrzymany już w 1776 r. przez Karla Wilhelma Scheele'go. Jest to zatem jeden z najwcześniej poznanych kwasów organicznych.
Właściwości
Rozpuszcza się zarówno w wodzie jak i rozpuszczalnikach organicznych (etanol, eter dietylowy). Z roztworu wodnego krystalizuje w postaci dihydratu (COOH)2·2H2O
Kwas szczawiowy jest jednym z najsilniejszych kwasów karboksylowych - jego stała dysocjacji Ka1 wynosi 0,035, a Ka2 - 0,000053. Jest to spowodowane wzajemnym efektem indukcyjnym dwóch grup karboksylowych. Tworzy sole i estry jedno- i dwupodstawione - szczawiany.
Wobec utleniaczy (np. nadmanganianu potasu) ma właściwości redukujące.
Otrzymywanie i występowanie
Otrzymuje się go poprzez ogrzewanie mrówczanu sodu do ok. 400 °C, w wyniku czego powstaje szczawian sodu, który następnie przeprowadza się w kwas szczawiowy za pomocą rozcieńczonego kwasu siarkowego. Inne metody to przepuszczenie dwutlenku węgla nad sodem lub potasem metalicznym w temp. 360°C, a także utlenienie glikolu etylowego lub utlenianie wielu innych związków organicznych (np. cukrów) kwasem azotowym. Kwas szczawiowy można także otrzymać w reakcji acetylenu z nadmanganianem potasu
Światowa produkcja kwasu szczawiowego i jego estrów wynosi ok. 140.000 ton rocznie.
W przyrodzie występuje w niewielkich ilościach w moczu, w większych w postaci soli w wakuolach niektórych roślin, m.in. szczawiu, rabarbaru, szpinaku i buraków, również w herbacie i kakao. Europejczycy przyjmują z pożywieniem średnio 70-80 mg kwasu szczawiowego dziennie, wegetarianie ok. 400-600 mg.
Szkodliwość
W dużych stężeniach kwas szczawiowy działa drażniąco na skórę i błony śluzowe, ale nawet w ilościach spotykanych w żywności może być szkodliwy - z jonami wapnia tworzy trudno rozpuszczalny szczawian wapnia, który osadza się w postaci kamieni w nerkach. Dlatego częste spożywanie dużych ilości warzyw zawierających ten kwas może być przyczyną kamicy nerkowej, a także niedomiaru wapnia w organizmie.
Zastosowanie
- Kwas szczawiowy jest stosowany do usuwania rdzy.
- W elektrotechnice jest środkiem pomocniczym przy elektrolitycznej oksydacji glinu (Eloxal).
- W analizie miareczkowej jest substancją wzorcową do nastawiania miana roztworów utleniających.
- W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor.