Powstanie Żółtych Turbanów

Powstanie Żółtych Turbanów (nazywane też powstaniem Żółtych Szali) to nazwa powstania w latach 184-189. Powstanie wymierzone było w cesarza Lingdi z chińskiej dynastii Han. Jego nazwa pochodzi od barwy szali, które powstańcy nosili obwiązane wokół głowy.

Przyczyny

Główną przyczyna powstania był kryzys ekonomiczny państwa chińskiego, wywołany rozrostem korupcji i biurokracji na dworze cesarskim, związanych z wszechwładzą eunuchów i intrygami wielkich rodów zwalczających się w dążeniu do objęcia regencji. Na ludność chłopską nakładano wysokie podatki. Nie będący w stanie spłacać ich chłopi tracili ziemię, a często także wolność na rzecz wielkich posiadaczy ziemskich.

W tej atmosferze w latach 70. zaczęły wybuchać liczne bunty chłopskie. Związane one były w dużej mierze z działalności mesjanistycznych sekt taoistycznych, z których największą była założona w 142 Taiping Dao.

Powstanie

W roku 184 doszło do wylewu Huang He, co dało buntownikom bezpośredni pretekst do wystąpienia przeciwko władzy. Powstanie wybuchło w tym samym roku w zachodniej części prowincji Shandong. Głownym dowódcą powstańców był Zhang Jiao, charyzmatyczny uzdrowiciel, który zdołał zgromadzić wokół siebie kilkaset tysięcy chłopów. Powstanie było starannie przygotowane i walki szybko rozszerzyły się na cały Shandong, Hebei i Henan.

Powstańcy nie mieli sprecyzowanych celów politycznych. Oddawali cześć bóstwu Huanglao, będącemu syntezą cesarza Huangdi i twórcy taoizmu Laozi. Przywódcy powstania głosili nadejście złotego okresu, w którym zapanuje pokój, powszechna równość i wspólnota dóbr. Z tego powodu po stronie powstania nie opowiedzieli się, mimo iż wówczas prześladowani przez władzę, konfucjaniści, co przesądziło o upadku powstania.

Początkowo powstańcom udało odnieść się znaczne sukcesy, opanowując dużą część obszarów między rzekami Jangcy i Huang He, jednak na skutek braku szerszego poparcia konfucjanistycznego społeczeństwa i zdecydowanej kontrofensywie wojsk cesarskich, wspartych przez lokalne milicje właścicieli ziemskich, w 189 udało się rozbić główne siły powstańcze.

Następstwa

Pomimo rozgromienia głównych sił Żółtych Turbanów w 189, rozproszone wojska powstańcze zdołały się szybko zreorganizować i w kolejnych latach wybuchały nieustannie nowe powstania, z których największym było wywołane przez taoistyczną sektę Wudoumi Dao. Walki z lokalnymi siłami powstańczymi ciągnęły się aż do 205.

Walki z niedobitkami Żółtych Turbanów zbiegły się w czasie z zamachem pałacowym w 189, w wyniku którego dokonano masakry eunuchów i osadzono na tronie małoletniego cesarza Xian Di. W Chinach rozpoczęła się epoka walk pomiędzy dowódcami wojskowymi i najazdów barbarzyńskich, zakończona obaleniem dynastii Han w 220 i podziałem państwa (zob. Epoka Trzech Królestw).

Bibliografia

• Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. ISBN 83-05-13407-5.brak strony w książce
• Encyklopedia historyczna świata. Tom III. Kraków: Wyd. Opres, 2000. ISBN 83-85909-61-3.brak strony w książce
• Encyklopedia historyczna świata. Tom X. Kraków: Wyd. Opres, 2002. ISBN 83-85909-72-9.brak strony w książce