Kraj Zacisański: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 13:46, 7 maj 2009

Kraj Zacisański (węg. Tiszántul) - region geograficzny zajmujący część Wielkiej Niziny Węgierskiej leżącą na wschód od doliny Cisy.

Zachodnią granicę Kraju Zacisańskiego tworzy w zasadzie dolina Cisy, tylko na jej północnym odcinku stanowią ją wschodnie zbocza Gór Tokajsko-Slańskich. Na północy Kraj Zacisański opiera się o Pogórze Ondawskie i pasma górskie Łańcucha Wyhorlacko-Gutyńskiego (Wyhorlat, Makowica, Bużora, Tupy, Oaş i Góry Gutyńskie). Na wschodzie Kraj Zacisański graniczy z Karpatami Wschodnimi, Górami Zachodniorumuńskimi i Karpatami Południowymi. Na tym odcinku Kraj Zacisański głęboko wcina się między góry dolinami Samoszu, Kereszów, Maruszy i Temeszu oraz wielu mniejszych rzek. Na południu granicę Kraju Zacisańskiego stanowi dolina Dunaju.

Kraj Zacisański w przeważającej części leży na terytorium Węgier. Nazwy tej używa tylko geografia węgierska, jednakże określana nią jednostka rozciąga się także poza dzisiejszymi granicami Węgier - w Słowacji, na Ukrainie, w Rumunii i Serbii. Jej część słowacka jest określana jako Nizina Wschodniosłowacka, część ukraińska - jako Nizina Zakarpacka, część rumuńska - jako Nizina Cisy, część serbska - jako Równina Wojwodiny.

Kraj Zacisański dzieli się na:

górny Tiszántul:
1. Równina Szatmarsko-Berehowska,
2. Bodrogköz i Rétköz,
3. Nyírség,
4. Hortobágy,
5. Hajduság,
6. Wielka Kumania (węg. Nagykunság),
7. Wielki i Mały Sárrét (Nagy-Sárrét i Kis-Sárrét),
dolny Tiszántul - międzyrzecze Kereszu i Maruszy (Maros Körös köze)

Kraj Zacisański stanowi słabo zróżnicowaną równinę, płasko opadającą z północy na południe (od wysokości 120 m n.p.m. do 80 m n.p.m.), zbudowaną głównie z osadów rzecznych, przy pewnym udziale utworów eolicznych. Naturalną formacją roślinną Kraju Zacisańskiego był step i lasostep, spora część była również podmokła lub wręcz zabagniona. Obecnie przeważająca większość regionu jest zajęta pod intensywne uprawy rolne, ze względu na bardzo urodzajne gleby - mady, czarnoziemy i lessy. Na południu Kraju Zacisańskiego zdarzały się również wychodnie piasków (największa - Deliblatska peščara w Wojwodinie).

Źródła

Józef Szaflarski Rumunia, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), PWN Warszawa 1965
Józef Szaflarski Węgry, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), PWN Warszawa 1965
Márton Pécsi, Béla Sárfalvi Węgry, PWN 1971
Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Czechosłowacja. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1983
Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Rumunia. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1983/84
Krystyna Jawecka, Teresa Zakrzewska (red.) Mapa przeglądowa Europy. Jugosławia. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1984/85
Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Węgry. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1985
Przemysław Burchard Węgry, PW "Wiedza Powszechna", Warszawa 1988, ISBN 83-214-0554-1
Jerzy Midzio Krajobrazy węgierskie, WSiP, Warszawa 1988, ISBN 83-02-03732-X
Wiesława Rusin Węgry, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2005, ISBN 83-7304-416-7

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 '''Kraj Zacisański''' ([[język węgierski|węg.]] ''Tiszántul'') - region geograficzny zajmujący część [[Wielka Nizina Węgierska|Wielkiej Niziny Węgierskiej]] leżącą na wschód od doliny [[Cisa|Cisy]].
-Zachodnią granicę Kraju Zacisańskiego tworzy w zasadzie dolina Cisy, tylko na jej północnym odcinku stanowią ją wschodnie zbocza [[Góry Tokajsko-Slańskie|Gór Tokajsko-Slańskich]]. Na północy Kraj Zacisański opiera się o [[Pogórze Ondawskie]] i pasma górskie [[Łańcuch Wyhorlacko-Gutyński|Łańcucha Wyhorlacko-Gutyńskiego]] ([[Wyhorlat (góry)|Wyhorlat]], [[Makowica (góry)|Makowica]], [[Bużora]], [[Tupy]], [[Góry Oaş|Oaş]] i [[Góry Gutyńskie]]). Na wschodzie Kraj Zacisański graniczy z [[Karpaty Wschodnie|Karpatami Wschodnimi]], [[Góry Zachodniorumuńskie|Górami Zachodniorumuńskimi]] i [[Karpaty Południowe|Karpatami Południowymi]]. Na tym odcinku Kraj Zacisański głęboko wcina się między góry dolinami [[Samosz|Samoszu]], [[Keresz|Kereszów]], [[Marusza|Maruszy]] i [[Temesz|Temeszu]] oraz wielu mniejszych rzek. Na południu granicę Kraju Zacisańskiego stanowi dolina [[Dunaj|Dunaju]].
+Zachodnią granicę Kraju Zacisańskiego tworzy w zasadzie dolina Cisy, tylko na jej północnym odcinku stanowią ją wschodnie zbocza [[Góry Tokajsko-Slańskie|Gór Tokajsko-Slańskich]]. Na północy Kraj Zacisański opiera się o [[Pogórze Ondawskie]] i pasma górskie [[Łańcuch Wyhorlacko-Gutyński|Łańcucha Wyhorlacko-Gutyńskiego]] ([[Wyhorlat (góry)|Wyhorlat]], [[Makowica (góry)|Makowica]], [[Bużora (góry)|Bużora]], [[Tupy]], [[Góry Oaş|Oaş]] i [[Góry Gutyńskie]]). Na wschodzie Kraj Zacisański graniczy z [[Karpaty Wschodnie|Karpatami Wschodnimi]], [[Góry Zachodniorumuńskie|Górami Zachodniorumuńskimi]] i [[Karpaty Południowe|Karpatami Południowymi]]. Na tym odcinku Kraj Zacisański głęboko wcina się między góry dolinami [[Samosz|Samoszu]], [[Keresz|Kereszów]], [[Marusza|Maruszy]] i [[Temesz|Temeszu]] oraz wielu mniejszych rzek. Na południu granicę Kraju Zacisańskiego stanowi dolina [[Dunaj|Dunaju]].
 Kraj Zacisański w przeważającej części leży na terytorium [[Węgry|Węgier]]. Nazwy tej używa tylko geografia węgierska, jednakże określana nią jednostka rozciąga się także poza dzisiejszymi granicami Węgier - w [[Słowacja|Słowacji]], na [[Ukraina|Ukrainie]], w [[Rumunia|Rumunii]] i [[Serbia|Serbii]]. Jej część słowacka jest określana jako [[Nizina Wschodniosłowacka]], część ukraińska - jako [[Nizina Zakarpacka]], część rumuńska - jako [[Nizina Cisy]], część serbska - jako [[Równina Wojwodiny]].