Kolej Wschodniochińska

Kolej Wschodniochińska (Китайско-Восточная железная дорога, КВЖД) była to linia kolejowa przebiegająca przez północno-wschodnie Chiny (Mandżurię). Jej południowa gałąź, znana na Zachodzie jako Kolej Południowomandżurska, stanowiła casus belli wojny rosyjsko-japońskiej i drugiej wojny chińsko-japońskiej (1937-1945).

Początki budowy KWŻD sięgają lat 90. XIX wieku. W maju 1895 roku, jeszcze na rok przed uzyskaniem zgody Chin, Rosjanie wysłali na teren budowy dwie grupy inżynierów, z zadaniem wytyczenia przebiegu przyszłej kolei. Jedna ekspedycja opracowała tzw. wariant północny, który ostatecznie został zatwierdzony do realizacji. Według niego kolej miała przebiegać przez miasta Acheng, Hulan i Qiqihar i schodzić w dolinę rzeki Yalu. Początkowo budowa kolei spotkała się z oporem władz chińskich, ale wskutek rosnącej potęgi Japonii i dominacji Wielkiej Brytanii na Dalekim Wschodzie, Rosja wydawała się naturalnym sojusznikiem, a w najgorszym wypadku, 'mniejszym złem'. W maju 1896 r. w zamian za zgodę na budowę, Chiny otrzymały gwarancje militarne ze strony Rosji oraz pożyczkę, bez której nie mogłyby spłacic odszkodowań wobec Japonii po przegranej wojnie w 1895. W porównaniu z koncesjami na budowę kolei uzyskanymi przez Wielką Brytanię (Kolej Kowloon-Kanton ukonczona z 1911 r., o długości zaledwie 35km) i Francję (Linia Indochiny-Junnan z 1898 r., o długości 460km) skala rosyjskiego przedsięwzięcia nie miała sobie równych (sama długośc trakcji, bez poźniejszej odnogi południowej wynosiła 1481km). Oficjalnie budowę kolei finansował stworzony specjalnie w tym celu Bank Rosyjsko-Chiński, z kapitałem pochodzącym głównie z Francji. Budowa kolei była ukoronowaniem koncepcji "pokojowego podboju" Dalekiego Wschodu rosyjskiego ministra finansów Siergieja Witte.

Mimo przyjętego przez Chiny 1435mm standardu rozstawu toru, na trasie KWŻD Rosjanie wymogli swój 1520mm standard.

W budowie kolei brali udział polscy inżynierzy, m. in. Stanisław Kierbedź. Na centrum administracyjne Kolei i Wschodniochińskiej Strefy Kolejowej obrano Harbin. Przy budowie zatrudniono wielu Polaków, wcześniej zatrudnionych przy budowie Kolei Transsyberyjskiej, a także zesłańców politycznych z 1863 roku.

Zobacz też

• Konflikt o Kolej Wschodniochińską

Bibliografia

• Edward Kajdański, "Korytarz. Burzliwe dzieje Kolei Wschodniochińskiej 1898-1998", Książka i Wiedza, Warszawa, 2000.